Oni sepultis Manduca sen mi. Al multaj aliaj homoj same okazis, kaj mi nenion sentis, sed ĉi tiu okazo aparte afliktis min pro jam dirita kialo. Mi sentis ankaŭ ian malprecizan melankolion, kiam mi rememoris la unuan polemikon en la vivo, la ĝuon, kun kiu li ricevis miajn paperojn kaj pretigis sin por refuto, krom mia plezuro en la ĉaro... Sed la tempo rapide forviŝis ĉiujn tiujn sopirojn kaj revivigojn. Ne nur la tempo; du homoj venis helpi ĝin, Capitu, kies figuro dormis kun mi tiun saman nokton, kaj alia, pri kiu mi parolos en la proksima ĉapitro. La cetero de ĉi tiu ĉapitro taŭgas nur por peti, ke se iu legos mian libron kun iom pli da atento ol tiu, kiun postulos la prezo de unu ekzemplero, tiam li nepre konkludu, ke diablo ne aspektas tiel malbele kiel oni lin bildigas. Mi celas...

Mi celas, ke mia najbaro ĉe Matacavalos, spicante la malsanon per kontraŭrusa opinio, donis al la putriĝemo de siaj karnoj ian spiritan lumon, kiu lin konsolis. Certe ekzistas pli grandaj konsoloj, kaj unu el la plej elstaraj konsistas en tio, ke oni suferas nek ĉi tiun, nek iun ajn alian malsanon, sed naturo estas tiel dieca, ke ĝi kapricas per tiaj kontrastoj, kaj al plej naŭzaj kaj afliktataj homoj ĝi proponas floron. Kaj eble tiel fariĝas pli bela la floro; mia ĝardenisto asertas, ke violoj eligas superan odoron, se ili ricevas porkan sterkon. Mi ne ekzamenis la aferon, sed certe estas vere.