La demando estis neprudenta, en momento, kiam mi penis prokrasti la enŝipiĝon. Gi egalis al konfeso, ke la ĉefa, aŭ sola motivo de mia rifŭzo pri seminario estas Capitu kaj ĝi pensigis, ke la vojaĝo estas malprobabla. Ĉi tion mi komprenis post kiam mi parolis; mi volis malfuŝi la aferon, sed mi ne sciis, kiel, kaj li ne lasis al mi tempon.

– Si daŭre gajas, kiel ĉiam; ŝi estas ventkapa. Tiel estos, ĝis ŝi kaptos iun petolulon en la ĉirkaŭaĵo, kaj li edzinigos ŝin...

Mi pensas, ke mi paliĝis; almenaŭ mi sentis, ke malvarmo trakuris mian tutan korpon. La informo, ke ŝi gaje vivadas, dum mi ploradas ĉiunokte, kaŭzis al mi tiun efikon, kune kun korbatado, tiel forta, ke ankoraŭ nun mi ŝajne aŭdas ĝin. Estis iom da troigo en ĉi tio; sed la homa sinesprimo ja estas tia, nome kunaĵo de troaj kaj etaj partoj, kiuj kompensas unuj la aliajn, per alĝustiĝo. Aliflanke, se oni komprenas, ke ĉi tie aŭskultas ne oreloj, sed la memoro, tiam oni alvenas al la ĝusta vero. Mia memoro aŭdas ankoraŭ nun la korbatojn de tiu momento. Ne forgesu, ke tio estis la emocio de unua amo. Mi preskaŭ demandis al Jose Dias, ke li klarigu al mi la gajon de Capitu, kion ŝi faris, ĉu ŝi ofte ridis, kantis, saltis, sed mi oportune detenis min, kaj krome alia ideo...

Ne alia ideo – kruela kaj nekonata sento, nome pura ĵaluzo, leganto de miaj internaĵoj. Tio mordis min, kiam mi ripetis la parolojn de Jose Dias: “iu petolulo en la ĉirkaŭaĵoj”. Fakte, mi neniam antaŭe pensis pri tia katastrofo. Mi vivis en ŝi, pro ŝi kaj por ŝi en tia grado, ke interveno de petolulo estis kvazaŭ nereala ideo; neniam venis al mi en la kapon, ke ekzistas petoluloj en la ĉirkaŭaĵoj, de pluraj aĝoj kaj tipoj, grandaj vesperaj promenantoj.

Nun mi memoris, ke kelkaj rigardis al Capitu – kaj mi sentis tian posedon super ŝi, ke tio estis kvazaŭ ili rigardas al mi, laŭ simpla alvokiĝo al admiro kaj envio. Ĉar nin disigis unu disde la alia distanco kaj destino, la minaco aperis al mi nun ne nur ebla, sed certa. La ĝojo de Capitu konfirmis la suspekton; se ŝi gaje vivas, tiam ŝi jam amindumas aliulon, eble sekvis lin per la okuloj surstrate, eble parolis al li ĉe fenestro, je anĝeluso, eble ili interŝanĝis florojn, kaj...

Kaj... kio? Vi scias, kion plian ili eble interŝanĝis; se vi ne trovos mem, tiam estas vane legi la ceteron de la ĉapitro kaj de la libro, vi trovos plu nenion eĉ se mi tion diros per ĉiuj literoj de etimologio. Sed se vi trovis ĝin, tiam vi komprenas, ke post skuiĝo mi emis impeti tra la pordego, malsupreniri la restantan stratdeklivon, kuri, alveni al la hejmo de Padua, forte preni Capitu kaj devigi ŝin konfesi kiom, kiom, kiom da ili jam donis al ŝi la petolulo en la ĉirkaŭaĵo. Mi faris nenion. La samaj imagaĵoj, kiujn mi nun rakontas, ne havis, dum tiuj tri-kvar minutoj, ĉi tiun lokigan moviĝadon kaj pensofluon. Ili estis disaj, interkudritaj kaj miskudritaj, laŭ senharmonia, tordita desegno, nome konfŭze, tumulte, blindige kaj surdige. Kiam mi rekonsciiĝis, Jose Dias finis frazon, kies komencon mi ne aŭdis, kaj kies fino estis malpreciza: “Respondeco pri si.” Kiu respondeco, pri kiu? Mi kompreneble supozis, ke li parolas ankoraŭ pri Capitu, kaj tion mi volis demandi al li, sed la volo mortis je naskiĝo, same kiel aliaj simile naskitaj. Mi nur tenis min al la demando al la adoptito, kiam mi iros al mia hejmo por viziti mian patrinon.

– Mi sopiras pri panjo. Ĉu mi rajtas iri jam ĉisemajne?

– Vi iros sabate.

– Ĉu sabate? Ho jes! Jes! Petu panjon, ke ŝi venigu min sabate! Sabate! La proksiman sabaton, ĉu? ŝi venigu min nepre.