231. I. Ĉu la medio, kie troviĝas la mediumo, havas ian influon sur la manifestiĝojn?

“Ĉiuj Spiritoj, starantaj apud la mediumo, helpas lin kiel por bono, tiel ankaŭ por malbono.”

II. Ĉu la Superaj Spiritoj ne povas superforti la malbonvolon de la enkarna Spirito, kiu servas al ili kiel interpretanto, kaj de tiuj Spiritoj, starantaj apud la mediumo?

“Ili tion povas, kiam ili trovas ĝin utila kaj laŭ la intenco de la persono, kiu sin turnas al ili. Ni jam diris: la pli altrangaj Spiritoj iafoje povas komunikiĝi el speciala favoro, malgraŭ la neperfekteco de la mediumo kaj de la medio, sed tiam ĉi tiuj tute ne partoprenas en la okazaĵoj.”

III. Ĉu la Superaj Spiritoj klopodas por konduki la frivolajn kunsidojn al pli serioza ideoj?

“La Superaj Spiritoj ne venas al tiaj kunsidoj, pri kiuj ili scias, ke ilia ĉeesto estas tie senutila. Al la medioj nemulte instruitaj, sed en kiuj ekzistas sincereco, ni volonte venas, eĉ tiam, se ni tie trovus nur nemulte taŭgajn ilojn; sed al la instruitaj medioj, kie regas ironio, ni ne venas. En ĉi tiuj lastaj estas necese paroli al la okuloj kaj al la oreloj: tio estas la rolo de la frapantaj kaj trompemaj Spiritoj. Estas bone, ke homoj, kiuj pavas pro sia klereco, estu humiligitaj de Spiritoj malpli instruitaj kaj malpli progresintaj.”

IV. Ĉu la veno al seriozaj kunsidoj estas malpermesita al la malsuperaj Spiritoj?

“Ne, ili iafoje tie staras, por profiti de la instruoj, al vi donataj; sed ili silentas, simple kiel stultuloj en kunveno de saĝuloj.”

232. Estus eraro pensi, ke iu devas esti mediumo , por altiri al si la estulojn el la nevidebla mondo. La spaco estas plena de ili: sendisiĝe ili staras ĉirkaŭ kaj apud ni, ili nin vidas, nin observas, sin enmiksas en niajn kunvenojn, nin sekvas aŭ foriĝas de ni, laŭ tio, ĉu ni ilin altiras aŭ repuŝas. La mediumeco ne partoprenas en tio: ĝi estas nenio krom komunikrimedo. El tio, kion ni vidis pri la kaŭzoj de simpatio aŭ antipatio de la Spiritoj, oni facile komprenus, ke sendube ni estas ĉirkaŭitaj de tiuj, kiuj agordas kun nia propra Spirito, laŭ tio, ĉu ĉi tiu estas nobla aŭ malnobla. Ni nun konsideru la moralan staton de nia planedo, kaj oni komprenos, kia speco de Spiritoj el tiuj liberaj certe estas la plej multenombraj apud ni. Se ni konsideros ĉiun popolon aparte, ni povos, laŭ ilia superreganta karaktero, iliaj okupoj, iliaj pli aŭ malpli moralaj kaj homamaj sentoj, diri, al kiaj klasoj apartenas la plimulto el la Spiritoj inter ni.

Deirante de ĉi tiu principo, ni imagu kolektiĝon de homoj ventanimaj, senkonsideraj, okupitaj de siaj plezuroj: kiaj Spiritoj tie troviĝas en plej granda nombro?

Tiuj sendube ne estus Superaj Spiritoj, tiel same, kiel niaj scienculoj kaj filozofoj tien ne irus, por pasigi sian tempon. Tiel, kie ajn homoj kolektiĝas, tie sin trovas kaŝita aro da estuloj, kiuj simpatias iliajn bonajn aŭ malbonajn ecojn, kaj tio ekster ĉia penso pri elvokado.

Ni nun akceptu, ke ili havas la eblon konversacii kun la estuloj de la nevidebla mondo pere de iu interpretanto, t. e. per iu mediumo: kiaj respondos al ilia elvoko?

Evidente tiuj, kiuj tie staras, tute pretaj, kaj kiuj elserĉas al si ĉian okazon, por komunikiĝi. Se en frivola societo oni elvokos iun Superan Spiriton, li eble venos kaj eĉ diros kelke da saĝaj vortoj, same kiel bona paŝtisto alkuras al la alvoko de siaj devojiĝintaj ŝafoj; sed se li konstatas, ke li tie ne estas komprenata, nek aŭskultata, li foriras, same, kiel farus ĉiu el ni, kaj la aliaj povas agi tute libere.

233. Ne ĉiam sufiĉas, ke iu societo estas serioza, por ricevi altajn komunikaĵojn; ekzistas homoj, kiuj neniam ridas, kaj tamen ilia koro ne estas pura; nu, la bonajn Spiritojn altiras precipe la koro. Nenia morala kondiĉo esceptas la komunikiĝojn de la Spiritoj, sed se ies kondiĉo estas malbona, tiu komunikiĝas kun la Spiritoj, siaj similuloj, kaj tiuj sin ne detenas trompi lin kaj karesi liajn antaŭjuĝojn.

Oni el tio vidas la grandegan influon de la medio sur la konsiston de la inteligentaj manifestiĝoj; sed tiu influo ne fariĝas tiel, kiel pretendis kelkaj homoj tiam, kiam oni ankoraŭ ne konis, kiel hodiaŭ, la mondon de la Spiritoj, kaj antaŭ ol pli konkludigaj eksperimentoj klarigis la dubojn. Kiam komunikaĵoj akordas kun la opinio de la ĉeestantoj, tiel estas ne tial, ke tiu opinio rebildiĝus en la Spirito de la mediumo, kvazaŭ sur ia spegulo, sed tial, ĉar apud la ĉeestantoj staras Spiritoj, simpatiantaj kun ili kiel por bono, tiel por malbono, kaj tute same opiniantaj kiel ili. Pruvas ĝin tio, ke se ili havas sufiĉan forton por altiri al si aliajn Spiritojn, ol tiuj, starantaj apud ili, tiu sama mediumo sin turnos al ili per tute alia parolo kaj diros al ili aferojn, kiuj havas nenian rilaton kun iliaj ideoj kaj konvinkoj.

Resume: la kondiĉoj de la medio estas des pli bonaj, ju pli da interkonsenteco ekzistas por bono, ju pli da puraj kaj noblaj sentoj, ju pli da sincera deziro instruiĝi sen kaŝita penso.