Andreo ekkonas sian propran filon

Kiel feliĉe ekvidis Andreo la teron de sia dua patrio! Liajn okulojn vualis larmoj, li metis la manon al la koro, tiel li rigardis en dolora ĝojo la svarman havenon de Batavio.

Sed kiam li paŝis sur la bordon kun Ŝokumo kaj Gondoro, li ne havis multe da tempo por siaj emocioj. Antaŭ ĉio li bezonis akiri civilizitan vestaĵon, do el la haveno li direktis sin rekte al la kazerno, post kiam li petis siajn kunulojn trankvile atendi.

La gardantoj ĉe la pordego de la kazerno ŝtoniĝis pro la surprizo, kiam iu ĉifona, sovaĝa prahomo paŝis antaŭ ilin, kaj en perfekta nederlanda dialekto petis enirpermeson, cetere postulis tuj gvidi lin al la kapitano de la kazerno. Pro la surprizo ili sen kontraŭdiro obeis lin, kaj Andreo post kelkaj minutoj staris antaŭ neniu alia, ol kapitano De Vint.

Li honorsalutis kaj anoncis per firma voĉo:

Sinjoro kapitano, leŭtenanto Andreo Jelky anoncas sin.

La kapitano pensis vidi fantomon. Li gapis al Andreo per rondaj okuloj malantaŭ la skribotablo, poste subite saltleviĝis kaj ĉirkaŭbrakis la alveninton kaj balbutis.

– Kiel?! – li kriis surprizite. – Ĉu fakte vi estas?!... Ĉu vi, la militestro de Cejlono?!... Je la amo de Dio! For tiujn ĉifonaĵojn, kaj surmetu uniformon!

– Ja mi surmetus, – ridis Andreo, – sed mi ne havas ĝin!

La kapitano tuj alportigis uniformon por leŭtenanto, kaj Andreo – dum li vestis sin – rakontis, kiom multe okazis al li, ekde kiam li forlasis Batavion.

– Vi estas fakte eksterordinara homo, sinjoro Jelky! – kriis De Vint. – ŝajnas, ke vin precipe favoras Fortuno, jen ekde longaj jaroj en via kariero amasiĝas la plej valoraj rezultoj... Mi diras nur tiom, ke vi povas esti vere feliĉa!

– Ĉu feliĉa? – suspiris Andreo kun amara rideto, poste subite demandis, – sinjoro kapitano! Kiom da tempo forpasis ekde tiam, kiam mi ekveturis al Cejlono?

– Atendu, – sulkigis la frunton la kapitano. – Se mi ne eraras, pli ol du jaroj...

Andreo dum kelkaj momentoj rigardis antaŭ sin.

– Ĉu du jaroj?... Do nun mi havas dudek ses jarojn. Kaj rigardu miajn harojn, sinjoro kapitano.

Dum li vestis sin, rigardis en spegulon, kiu pendis sur la muro, kaj li vidis, ke liaj haroj jam komencis griziĝi abunde.

Nu, for la malgajajn pensojn, – konsolis lin la kapitano. – Estas fakto, ke viaj haroj estas iomete grizaj, sed nun ni nepre rapidu al la guberniestro!... Ho, kiel ĝojos la maljuna sinjoro, se li ekvidos vin!

Kvankam Andreo preferis unue kuri al sia familio, tamen kapitano De Vint ne forpermesis lin, sed tuj gvidis la leŭtenanton al la domo de la guberniestro.

– Mi certigas vin, – li trankviligis intertempe Andreon, – ke via familio estas en bonega sano, kaj vi eĉ renkontos iun, kiun – laŭ mia supozo – vi ankoraŭ ne konas. Tamen la armea regularo estas la plej grava afero! Vi devas raporti.

Dum ili trapasis la ĉefstraton de la urbo, ofte haltis iu-alia kontraŭvenanto, poste malfacile ekiris plu, kaj balancis la kapon, kvazaŭ li vidus ion nekredeblan, strangan. Tio estas komprenebla afero, ja Andreon ĉiu konsideris jam mortinta, kaj nun oni prefere opiniis, ke trompas la okuloj, ol tion, ke la pli frua konvinkiĝo estis erara.

Andreo kun korpremo trapasis la sojlon de tiu homo, kiu superŝutis lin per la turmentoj de la pasintaj jaroj.

Kaj jen, tiu sojlo ankaŭ nun brilis de tiu unika blankeco, kiel antaŭ tri jaroj! Ankaŭ nun ĝi estis zorge kovrita per blanka pulvoro, kaj en la pulvoro ankaŭ nun estis desegnitaj, regulaj, belaj trianguloj, kvinanguloj, steloj kaj cirkloj – kaj Andreo – eble estas superflue mencii – ankaŭ nun detruis la artan verkon!

La lakeo anoncis al la guberniestro du oficirojn.

Sinjora moŝto Peter Albert Van der Parra troviĝis en sia grandega brakseĝo, kvazaŭ li senĉese tie sidus, ekde kiam Andreo la unuan fojon vizitis la domon. El tiu sama pipo li blovadis la fumon, tiu sama polurita kruĉo staris apud li, ĝi estis duonplena de fajna ruĝa vino, same, kiel en tiu memorinda posttagmezo... La rigardo de Andreo senvole serĉis la vinomakulojn sur la tablotuko.

Ankaŭ la tablotuko estis la sama, kaj jen, la makuloj ankoraux malhelis sur ĝi, do prave diris la edzino de la guberniestro, ke eĉ ĉiuj citronoj de la mondo ne povas forigi tiujn makulojn.

La guberniestro same ne multe ŝanĝiĝis.

Estas fakto, ke liaj korpaj mezuroj tute ne malkreskis, kaj sub liaj konataj tri submentonoj kaŝe kreskis jam ankaŭ la kvara.

Ekvidinte Andreon Van der Parra kunfrapis siajn dikajn manojn, lian vizaĝon inundis komence malhele ruĝa, poste pale blanka koloroj, li laŭte spiris la aeron, kaj liaj okuloj rondiĝis pro la surprizo.

– Jelky! Andreo Jelky!... – li kriis konsternite, kaj li verŝajne saltleviĝus el la brakseĝo, se pro lia grandega ventro tiel komplika movo ne bezonus pli longajn antaŭpreparojn.

Fine li retrovis la vortojn, kaj ŝajnis esti kapabla konstrui kompletan frazon.

– Andreo Jelky! Ĉu fakte vi estas, aŭ nur via fantomo?!

– Ekscelenca moŝto – riverencis Andreo – fakte mi mem estas ĉi tie, kaj mi anoncas min al via moŝto!

En la guberniestro verŝajne okazis gravaj ŝanĝoj.

Unue lia tuta korpo komencis ondi, liaj kvar membroj faris diversajn movojn, la ekvilibro de la giganta maso de lia korpo videble moviĝis tien kaj reen, fine, kiam tio ĉesis, li per granda peno levis sin, balance paŝadis al Andreo, kaj ĉirkaŭbrakis lin kun larmaj okuloj.

– Sinjoro leŭtenanto! – li ekparolis denove, – Sinjoro leŭtenanto, ni traktis vin tre maljuste... Ni deŝiris vin el via familia rondo, kaj vi tion rekompencis per eminentaj servoj, kondutis brave, kaj akiris respekton kaj por via hungara patrio kaj same al Nederlando... Al vi ni ŝuldas plej grandan^[21] dankemon!

Andreo notis modeste, ke li plenumis nur sian devon, kiel urbano kaj kiel oficiro de la armeo, sed la guberniestro residiĝis en sia granda brakseĝo kaj kun laŭta spirado daŭrigis:

– Mi kaj mia edzino amare kulpigis nin, kiam ni informiĝis, kia sorto trafis vin kaj vian regimenton inter la kanibaloj! Longe ni ne volis kredi, kaj ni tre deziris, ke tiu informo estu erara... Ni sendis oficialan leteron al ĉiuj estraroj de la nederlandaj kolonioj, ke ili klopodu reserĉi kaj liberigi vin, sed vane. Oni respondis el ĉiuj direktoj, ke via sorto estas nekonata. Fine ni kredis, ke vi fakte mortis. Ekde tiam ni komencis jam aranĝi ĉe la Nederlanda administracio, ke via edzino ricevu pension, sed nun, kiam vi revenis, mi estas certa, ke ni havos eblon pli agrable pruvi, kiomgrade mi estas via sincera protektanto kaj amiko... Donu vian manon, sinjoro leŭtenanto, kaj se vi povas, forgesu la pasintajn aferojn.

Andreo kortuŝite aŭskultis la pardonpetajn vortojn de la grandkorpa maljunulo, kaj premis la tri fingrojn de la guberniestro, ĉar lian tutan manon li ne povus ĉirkaŭi per unu mano.

En tiu momento malfermiĝis la pordo, kaj tra ĝi torente enkuris la edzino de la guberniestro.

– Ĉu vere?! Ĉu vere estas fakto?! – ŝi kriis anhele. – Ĉu fakte estas vi mem, sinjoro leŭtenanto?! Ĉu fakte estas ĉi tie Andreo Jelky?!

En la unua momento de la sincera ĝojo la edzino de la guberniestro preskaŭ ĉirkaŭbrakis Andreon, sed feliĉe ĝustatempe ŝi rekonsciiĝis, ke tio ne estus tre konvena al la etiketo.

– Ho, kara sinjoro leŭtenanto – ŝi daŭrigis iom pli trankvile – ĉu vi povas pardoni? Grave ni kulpis kontraŭ vi, tre grave! Blindigis kaj venkis min fanatika egoismo, kaj mi faris vin malfeliĉa pro bagatelo... Ĉu vi do povas pardoni?

– Sinjorino, – respondis Andreo kun sincera nekomprenemo, – mi scias pri nenio, pro kio vi bezonus mian pardonon. Mi memoras nur tion, ke via moŝto ĉiam prezentis al mi bonvolon kaj favoron, do mi restas via dankema respektanto.

La edzino de la guberniestro kortuŝite premadis la manon de Andreo.

– Vi estas brava, bona homo, sinjoro leŭtenanto, ŝi suspiris mallaŭte – ja la junuloj estas ĉiam bonaj kaj bravaj!... Ho, se nur vi scius, kiom tre mi ĝojis, kiam ĵus mi elrigardis tra la fenestro, kaj mi vidis, ke la figuroj de mia sojlo estas detruitaj! Mi tuj sciis, ke Andreo Jelky revenis, ĉar sciu, sinjoro leŭtenanto, – kaj ŝia voĉo prenis ŝerceme riproĉan tonon – en tuta Batavio ekzistas nur unusola homo, kiu kuraĝas detrui la figurojn de mia sojlo, kaj tiu homo estas Andreo Jelky.

– Ĉu mi?! – demandis Andreo surprizite, kaj nur nun li komencis ekkompreni siajn pasintajn terurajn pekojn.

– Jes vi, – konfirmis la edzino de la guberniestro – sed mi vere jam neniam plu koleras pro tio!... Ne! Eĉ iomete ne, kaj mi ne malĝojus, eĉ mi dezirus, se vi ĉiutage detruus la figurojn... Amare mi pripentis mian kapricon. Kiom multe ploris via kara, bona edzino pro mia kulpo!?... Ĉu vi jam vidis vian edzinon, sinjoro leŭtenanto?

– Ankoraŭ ne, sinjorino. – havis fine eblon Andreo ekparoli, sed en la domo de la guberniestro tiu frazo estis lia lasta ekparolo en tiu tago, ĉar la respektinda sinjorino preskaŭ elpuŝadis lin tra la pordo.

– Kiel?! Ĉu vi ankoraŭ ne vidis vian edzinon?!... Je la amo de Dio! Iru! Rapidu al ŝi! Konsolu tiun kompatindan junedzinon!.. Iru! Iru sinjoro leŭtenanto, eĉ minuton vi ne restu ĉi tie! Iru tuj... – ŝi urĝis torente, kaj fine ŝi ĵetis rigardon ankaŭ al sia edzo, kiu elĉerpiĝis en tia svarmo de la eventoj. – Ĉu vi aŭdas, Peter Albert? Kompatinda Jelky eĉ ne vidis ankoraŭ sian edzinon!... Iru, nur iru, Dio benu vin, sinjoro!

Andreo eĉ ne sukcesis ekparoli, li jam trovis sin ekstere kun la kapitano. Kiam ili atingis la faman sojlon, kaj unue en sia vivo li transsaltis la glorajn ŝtupojn, malantaŭ ili aŭdiĝis la admona kriado de ŝia moŝto.

– Sinjoro leŭtenanto! Ne indulgu al miaj figuroj!... Mi ofendiĝos, se vi ne detruos ilin!

Sur la strato kapitano De Vint ne povis sufiĉe miri pri la permeso de sinjorino Parra. Li eĉ turnis al si Andreon, por trarigardi lin.

– Nu, sinjoro leŭtenanto – li ekparolis kun nekaŝita envio – vi estas vere la favorato de la gesinjoraj moŝtoj! Ekde kiam ekzistas tiu domo, ankoraŭ ne okazis, ke homo, naskita de patrino, ricevu efektivan permeson, eĉ – kion mi diras – ordonon, detrui tiujn belegajn figurojn!... Tion oni povas konsideri vera miraklo!

Andreo petis la kapitanon, ke liajn du bravajn kunulojn, Ŝokumon kaj Gondoron (pri kiuj li iomete forgesis zorgi dum la svarmado de eventoj) oni konduku al lia domo. Poste ili manpremis, kaj Andreo kun batanta koro ekiris hejmen.

Estas kazoj, kiam en la mano de la verkisto la plumo fariĝas senpova.

Kiel ni povus rakonti la emociojn, kiam li trapasis la sojlon de la maljuna Sequin? Kiel ni povus rakonti la jubiladon de lia koro, kiam li paŝis en la ĉambron, kaj ekvidis sian edzinon en funebra vesto? Ŝi sidis ĉe la fenestro, kaj kudris ian magrandan, blankan veston. Kiel ni povus rakonti la feliĉon, kiam la sinjorino en funebra vesto ĉirkaŭbrakis sian edzon, poste tiun momenton, kiam ŝi kondukis lin al la angulo de la ĉambro, al malgranda blanka lito, al la lito de la dolĉe dormanta filo de Andreo Jelky jam unu jara kaj duono, kiun la juna patro nun povis vidi la unuan fojon.

La domo, kiu dum longaj jaroj estis la plej malfeliĉa domo en tuta Batavio, nun fariĝis la plej feliĉa. Gaja rido rompis la daŭran silenton de la ĉambroj. La maljuna Sequin, la bopatro de Andreo, fiere rakontis la gravan eventon al la kolektiĝintaj najbaroj kaj amikoj. En la kuirejo prepariĝis solena vespermanĝo en granda svarmado – nur tiam oni konsterniĝis iomete, kiam enpaŝis en bagatelaj, sed des pli timigaj vestoj la kunvojaĝantoj de Andreo: Ŝokumo kaj Gondoro.

La du batalantoj tre surpizis la loĝantojn de la domo. Sinjorino Jelky kuris al la lito de sia filo, kaj disetendis siajn brakojn por defendi la infanon kontraŭ la "kanibaloj". Sed kiam Andreo salutis kaj ĉirkaŭbrakis Ŝokumon kaj Gondoron, revenis la paco, kaj la vespermanĝon jam partoprenis ankaŭ la du bravaj filoj de la insulo Espero.

Post la vespermanĝo, kiam Andreo kaj lia edzino restis inter si, la feliĉa junedzino senvorte transdonis al Andreo leteron el Hungario. Dum unu jaro kaj duono migris tiu letero tra la mondo, por nun sciigi al Andreo la grandan ĝojon de liaj maljunaj gepatroj, ke ili ricevis informon pri la filo, kiun ili jam opiniis perdita, kaj pri lia feliĉa edziĝo. Ho, se ili scius, kie li vagadis ekde tiam, kiom multe travivis ilia Andreo, ja ili certe tre teruriĝus!...

La sekvan tagon, kiam Andreo post longaj jaroj unuafoje vekiĝis en sia lito, baldaŭ du ĉaroj haltis antaŭ la domo kun laŭta klakado de vipoj.

Sinjorino Jelky rapidis al la fenestro, kaj surprizite alparolis sian edzon.

– Rigardu Andreo, kio estas tio? Ili venis al ni!

– Povas okazi, ke la koĉeroj eraras – rigardis ankaŭ Andreo tra la fenestro, observante la ĉarojn ŝarĝitajn per kestoj plenaj de boteloj.

Sed la koĉeroj ne eraris. Iu baldaŭ frapis ĉe la pordo, kaj enpaŝis oficisto kun oficiala seriozeco, kaj laŭ la ordono de la guberniestro transdonis al Andreo pezan saketon, plenigitan per mil zorge kalkulitaj oraj moneroj.

– Kial sendis lia moŝto tiun altan sumon? – surpriziĝis Andreo. – Ja li ne ŝuldas al mi!

La oficisto donis respondon laŭ komplika ĝentileco.

– Lia moŝto sendas al vi elkoran saluton, kaj per mi petas vian sinjoran moŝton, ke ne rifuzu akcepti tiun bagatelan sumon, kiu estas malforta esprimo de lia bona intenco. Same mi havas la okazon informi vian sinjoran moŝton, ke la du ĉaroj enhavas kvincent botelojn da fajna vino kaj kvincent botelojn da bonega nederlanda biero, per kiuj trinkaĵoj la sinjorina moŝto deziras regali vin, por iomete helpi al vi por plifortigi vian valoran sanon.

Post la solena parolo la oficisto profunde klinis sin, kaj eliris, por ekstere ordoni, ke la koĉeroj demetu la kestojn.

Oni povas imagi, kiel surpriziĝis la familio Jelky! Kompreneble ili ĝoje akceptis la valorajn donacojn, sed se ili pensis, ke la honorigo per tio finiĝis, do ili grave eraris, ĉar la pli granda parto nur poste komenciĝis. La informo, ke Andreo revevenis hejmen jam tiutage atingis tutan Batavion.

Lia plej bona reklamo fariĝis liaj kunvojaĝantoj. Ŝokumo kaj Gondoro tuttage iradis en la urbo, kaj dum ilia esplorado eĉ tio ne ĝenis ilin, ke ĉie, kie ili aperis, la homoj timeme flankentiriĝis, poste flustrante montradis al ili.

– Jen tie iras la kanibaloj de Andreo Jelky!

Andreo fariĝis la heroo de la urbo. En ĉiuj domoj, en ĉiuj stratoj oni parolis pri li. Antaŭ lia domo la homoj staradis en grupoj, kaj li mem apenaŭ povis akcepti la honorajn kaj scivolajn vizitojn.

Poste multaj honoraj tagmanĝoj kaj vespermanĝoj sekvis unu alian!

Unue la guberniestro aranĝis grandiozan tagmanĝon honore al la triumfa militestro de Cejlono, poste la estraro de la garnizono en Batavio aranĝis honoran vespermanĝon, poste la urba estraro, fine la organizo de tajloroj, kiu fiere deklaris, ke Andreo apartenas ne nur al la urbanoj, ne nur al la armeo, sed plej grave al la tajloroj. Kiu do povus listigi la ceterajn, diversajn okazojn?

Sed la plej grava premio, la rekono de la multaj klopodoj de Andreo sekvis nur poste.

Iun matenon li ricevis neatenditan inviton. Li aperu ankoraŭ tiun tagmezon en la oficejo de la guberniestro. Kiam li alvenis, la lakeoj kondukis lin en la salonon, tie akceptis solene la hungaran laŭtenanton Peter Albert Van der Parra kun la plej altrangaj oficistoj. La grandkorpa maljunulo respondis al la saluto de Andreo per la jenaj vortoj:

– Andreo Jelky, mi oficiale liberigas vin de la armea servo, kaj samtempe mi salutas vin kiel la veran internan konsiliston de Nederlando.

En la memorinda momento – kiam Andreo transprenis la dokumenton kun grandaj sigeloj, kiu enoficigis lin – eksplodis entuziasma vivuado. Filo de fremda nacio neniam pli frue atingis tiel altan rangon en Batavio, sed Andreo ne fiaskis en la multaj kaj malfacilaj taskoj.

Baldaŭ li okupis sian postenon, la inspektoran pozicion de la insuloj Cejlono, Banda Ambolia, kiujn li mem vizitis, kaj li neniam malfruis per rapide kaj taŭge solvi la problemojn, por ke la popoloj de la insularo vivu trankvile kaj pace. En la oficejo li prenis apud sin ankaŭ Ŝokumon kaj Gondoron, kiel la plej kompetentajn fakulojn. Li fakte multe utiligis iliajn konsilojn koncerne la peticiojn kaj plendojn, kiuj venis el la insuloj.

– Do finiĝis la sortobatoj kaj malfacilaĵoj, – li meditis kelkfoje dum sia laboro, kaj ekridetis, se li rememoris la iaman nuboplenan aŭguron de la kolonosanktulo. – Nirvano!... Li ne pravis. Li ne pravis, ke la vivo kaj klopodoj de la homo estas sensenca!... La honesta laboro, la feliĉo de la familio estas tio, por kio indas vivi! Kvankam nur post multaj aventuroj, sed li trovis la veran celon de la vivo...