La Edukada Servo de I-LO en Tarnovo
Materialoj por geliceanoj |
LA AVENTUROJ DE ANDREO JELKYAŭtoro: Lajos Hevesi |
©2024 Geo |
La Enhavo |
La ĉiopova fetiĉo faras miraklon
La forlasita insulo – kiel unusola giganta roko – heroe levis sin el la triumfaj ondoj de la maro. El la direkto de Ternate – de kie Andreo kaj liaj kunuloj forfuĝis – nur nuda kaj kruta ŝtonomuro estis videbla, kaj se iu rigardis ĝin el Ternate, tiu verŝajne ne povis imagi, ke ĉe la insulo oni povas iumaniere albordiĝi per boato.
Sed la alia flanko de la insulo, kiu frontis al la libera maro, havis tute alian aspekton. Ĉe tiu flanko la alvenintojn akceptis milda bordo, kaj abunde florantaj, verdaj, tropikaj plantoj alloge svingis siajn branĉojn el la interno de la insulo.
– Kiel oni nomas tiun ĉi insulon? – demandis Andreo.
Kiam li eksciis de Kvanga, ke ĝi fakte ne havas nomon krom la titolo "nia insulo", li mem donis nomon al ĝi.
– Ekde nun ĝi estu la insulo "Espero", – ĉirkaŭrigardis Andreo en la belega pejzaĝo, – ĉar por ni nun jam tiu tero signifas la esperon de la homeca vivo...
La interno de la insulo fakte ŝajnis paradizo, kie la vivo estas nur ĝojo kaj plezuro, sed meze de riĉa kanjono akceptis ilin la iama vilaĝo de la tribo, nun mizera kaj detruita. Viciĝis kabanoj falintaj sur la teron, interplektitaj de sovaĝaj herboj kaj grimptigoj en ĉiu direkto. Tiu vidaĵo konservis la malgajan memoron de la finita vivo, aliflanke ĝi demonstris la senliman energion de la naturo, kiu triumfas super ĉiu ruino.
Andreo malgaje ĉirkaŭrigardis, terurigite, ĉar en ĉiu direkto, inter la herboj, sub la arboj, malantaŭ la arbustoj, sur la bordo de la vigle fluanta rojo blanke brilis disĵetitaj homaj ostoj.
Homaj ostoj! Ostoj de buĉitaj homoj!
Andreo levis kelkajn de sur la tero, kaj li observis ilin kun konsternita ĉagreno. Tiuj homoj pace vivis sur tiu ĉi tero, ili ofendis neniun, nenion, kaj la sovaĝa hordo tamen ekstermis ilin! Ĉu ne povas esti paco inter la homoj, ĉu oni ne povas vivi nur por la laboro, por la amo, kaj por la feliĉo?!
Tamen oni devas agadi, revivigi la detruitan vivon ankaŭ ĉi tie, la ĉie kaj ĉiam admirindajn kreaĵojn de la homa voloforto!
Andreo deziris unue malaperigi la terurajn postrestaĵojn de la barbara detruado; forigi la ruinojn, kaj enterigi la ostojn en grandan komunan tombon. Li klarigis sian intencon al siaj kunuloj, sed la du junaj praloĝantoj ne konsentis enterigi la ostojn.
– Ne enterigu ilin, blanka fremdulo, – diris Ŝokumo, kiu ĝuste tiam alparolis Andreon la unuan fojon. – ili estas la ostoj de niaj prapatroj, kaj ili defendos nian insulon. Andreo surprizite rigardis, li eĉ ne konjektis, kion Ŝokumo deziras fari al la ostoj.
Tiu mansvingis al la direkto de la bordo.
– La ostojn mi precize kunmetos, kaj la skeletojn starigos laŭvice sur la bordo... tiam neniu kuraĝos veni al la bordo de nia insulo!
Gondoro vigle kapjesis, kaj eĉ la mildkora Kvanga konsentis la intencon de siaj fratoj, do Andreo ne deziris kontraŭdiri, kvankam li ankoraŭ ne konjektis, kiel utila fariĝos foje la stranga kaj timiga ideo de Ŝokumo.
Dum li kaj Kvanga serĉis taŭgan lokon por loĝejo, Ŝokumo kaj Gondoro tuj komencis realigi sian ideon. Neniu scias, kiel ili faris, neniu scias, kiamaniere ili aplikis tiujn multajn, maldikajn, rezistajn lianojn, kiujn Gondoro dum longaj horoj kolektadis por la pli juna Ŝokumo, sed kiam – dum la vesperkrepusko – Andreo promenis al la golfo, jam tie viciĝis la defenda armeo de la skeletoj apogitaj de kaŝitaj arbobranĉoj.
Kaj fakte! Tiel terura, tiel timiga estis la vidaĵo, ke forpasis kelkaj semajnoj, ĝis ankaŭ Andreo mem alkutimiĝis, kaj li povis viziti la bordon sen korpremo.
– Ŝokumo! – li demandis iom pli poste dum promenado la junan praloĝanton – Mi vere admiras vin, kiel vi sukcesis tiel lerte kunmeti tiujn skeletojn?... Mi ja ne povus plenumi tion!
– Ne miru, blanka fremdulo, – respondis Ŝokumo malaŭte, –en via tuta vivo vi ne vidis dispecigi tiom da skeletoj, kiom mi vidis inter la kanibaloj...
– Vi pravas. – respondis Andreo, kaj neniam plu parolis pri tiu temo.
La forlasitaj kabanoj de la vilaĝo estis tiel kadukaj, ke tiuj jam ne estis taŭgaj por loĝi. Laŭ la gvidado de Andreo ili jam en la unuaj tagoj forigis la malgajajn ruinojn, kaj en la plej bela loko de la kanjono – sub la vasta frondo de mango-arbo – ili konstruis por si novan, grandan, kabanon kun pluraj ĉambroj. La meblaro de la kabano konsistis el malmultaj elementoj, sed tiuj estis tute taŭgaj por la celo. Ili havis kuŝejojn el bonodoraj herboj kaj musko, kokoso-ŝeloj servis kiel teleroj, kelkaj grandaj, sekaj botelkukurboj estis la akvujoj.
Ili havis por manĝi kaj trinki, tiom, kiom ili nur bezonis.
En la arbaroj – ĉe la rando de la kanjono – estis la plej belaj, plej utilaj tropikaj fruktarboj. Sur la kokosarboj ridetis kokosoj kun dolĉa karno, grandaj kiel akvomelonoj, la bananarboj regalis ilin per mielgustaj, abunde nutraj fruktoj, la branĉoj de la pan-arboj preskaŭ rompiĝis sub la pezo de siaj produktoj, krome cinamo, pipro, muskato kreskis per si mem tiel, kiel la sovaĝaj herboj en aliaj regionoj.
Cetere ĉirkaŭe estis la blua, milde onda maro kun sia inunda kaj retiriĝanta akvo kaj kun fiŝoj en nemezurebla kvanto, el kiuj sen granda peno oni povis kapti tiom, kiom abunde kontentigis iliajn bezonojn.
En la teksado kaj plektado admirinde lerta Kvanga faris retojn, kaj ekde tiam Andreo kaj la fratoj de la junulino ofte iris por fiŝkapti.
Ankaŭ sovaĝbestoj troviĝis sufiĉe sur la insulo, eĉ tiaj, kiajn Andreo ankoraŭ ne vidis pli frue, kaj birdoj el cent kaj cent diversaj specoj, cent kaj cent diversaj voĉoj kaj koloroj... Tamen, la plej admirinda afero estis tio, ke tiuj bestoj, kvankam ili vivis sovaĝe, tamen pruviĝis amikiĝemaj. Ili ankoraŭ ne vidis homon, do ili ne timis la homojn.
Apud la fiŝkaptado Andreo plej ŝatis ĉasadi. Estas fakto, ke komence iom malfacile li sukcesis, ĉar li ne havis pafilon, aliflanke per la pafarko de la praloĝantoj li ne povis pafi, do li devis tion ellerni. Ŝokumo kaj Gondoro baldaŭ akiris por li pafarkon kaj sagojn. Inter la ruinoj de la vilaĝo ili trovis diversajn armilojn, kiujn oni devis nur ripari kaj fari uzeblaj.
Sed pafi per pafarko Andreo lernis ne de la fratoj, sed ĝuste de Kvanga. Tiu brava kaj lerta junulino estis eminenta en la celpafado, ŝia sago certe faligis de sur la arbobranĉo birdon eĉ el distanco de cent paŝoj.
* * *
Andreo ĉiutage ekzercis la celpafadon laŭ la instruo de Kvanga, tiel li baldaŭ fariĝis lerta en tiu profesio, kaj li jam povis iri ĉasi.
Komence Andreo regule frumatene iris ĉasi, poste foje-foje li aranĝis tuttagan ĉasadon esplorante la rokojn kaj arbarojn de la apudborda regiono, fine, ĉe la sunsubiro li revenis kun abunda ĉasaĵo. En tiuj tagoj vespere jam atendis lin Kvanga kaj ŝiaj fratoj antaŭ la kabano. La junulino zorgis pri la ĉasaĵoj, dum la junaj praloĝantoj instruis Andreon prizorgi kaj ripari la armilojn. Fine denove aperis la junulino, kaj sur pura mato ŝi prezentis la vespermaĝon.
Al Andreo plaĉis tiu vivmaniero. Verŝajne tiel vivis antaŭ jarmiloj la prapatroj de la homaro, la praa avangardo de la tero... – li pensis kelkfoje en si mem.
Povas esti, se li ĉiam devus tiel vivi, eble tedus lin, kaj tiun vivmanieron li konsiderus netolerebla, sed post tiom da turmentiĝoj, post tiom da mortaj danĝeroj li fartis agrable en tiu senzorga, trankvila, revoplena vivo. Post tiom da sortobatoj li nun fine povis ripozi de siaj penoj. Li reakiris sian vivdeziron kaj energion, kiujn li nun tre bezonis.
En la unuaj semajnoj la malgranda mastrumado havis du gravajn mankojn: ili ne havis lakton, kvankam ili tre sopiris ĝin, kaj ili ne havis fajron, kiu manko estis pli grava, ol io ajn.
Lakton akiris la brava Ŝokumo. Li dum longaj tagoj vizitadis, esploris la arbarojn, dum li kaŝis sian intencon eĉ antaŭ Andreo, sed iuvespere li kondukis hejmen belan antilopinon, kiun eĉ sen gvidrimeno sekvis ŝiaj du ĉarmaj idoj.
Granda estis la ĝojo, ili ĉiuj laŭdis la sagacon de Ŝokumo. La antilopinon ili ligis al proksima arbo, Kvanga alportis grandan kruĉon el botelkukurbo, tuj melkis ŝin kaj plenigis la kruĉon, do ili tuj povis ĝoje konsumi la lakton kiel vespermanĝon.
La sekvan tagon Gondoro – kiu cetere plej ŝatis konstruadi – konstruis bonaspektan stalon por la antilopino. La ĉarma besto havis bonan sorton, ŝi ricevis manĝi kaj trinki abunde, ĉiu karesis, kaĵolis al ŝi kaj al ŝiaj idoj, – kaj tiu traktado tiel hejmigis la naivan beston, ke iom pli poste ĝi neniam plu forlasis siajn mastrojn. Eĉ se ili tage liberigis ĝin, ĉe la sunsubiro ĝi mem revenis al la stalo.
Do ili ekhavis lakton, sed multe pli malfacila tasko estis akiri fajron.
La alumeton en tiu tempo oni ankoraŭ ne konis eĉ en Eŭropo, sed oni bruliĝis fajron per ŝtalo, siliko kaj tindrofungo. Por la filoj de la ĝangalo ĝuste la fajro estis la plej valora trezoro. Veki, eksciti fajron estis scienco, kiun ne multaj praloĝantoj konis, kaj tiun, kiu tamen konis ĝin, oni aparte respektis. La praloĝantoj bruligis fajron plej ofte per du sekaj, molaj lignopecoj. Oni interfrotadis ilin ĝis unu el ili ekbrulis, sed la sekreton de tiu artifiko – kaj la bezonatan lertecon – nur tre malmultaj konis.
Do la fajro estis granda trezoro en la malproksimaj insuloj de la oceano, do estas kompreneble, kiam Andreon kaptis la kanibaloj ankaŭ lia unua zorga agado estis sekure kaŝi siajn ŝtalopecon kaj silikon en sia vesto. Kiam poste li kun siaj savintoj venis al la insulo, li urĝe komencis reserĉi siajn valorajn bruligajn ilojn, pli ĝuste li nur deziris esti rapida, ĉar je lia granda malĝojo la ŝtalo perdiĝis dum la fuĝado, do nur la siliko retroviĝis ĉe la zono de lia vesto. Ekde tiam la siliko tie kuŝis senutile, ĉar sen ŝtalo oni ne povis bruligi per ĝi fajron, ĝi neniom valoris sola.
Sed ekde kiam ili restadis sur la insulo, Andreo kaj liaj kunuloj ofte diris, plendis unu al alia, kiom granda ĝojo estus, se ili povus akiri fajron, kaj kiel malfacila estas la vivo sen fajro.
Ŝokumo kaj Gondoro honte konfesis, ke ekde kelkaj tagoj ili kaŝe provadas bruligi fajron per frotado, sed ili ne sukcesis, ĉar ili ne konas la sekreton de tiu artifiko. Kvankam la ligno varmiĝas pro la frotado, sed neniel ĝi ekflamiĝas eĉ por la trezoro de la mondo.
– Ho, se nur venus fajro el la ĉielo! – suspiris malgaje Kvanga iuvespere. – Se nur granda fulmo bruligus iun arbon!... Mi ne bedaŭrus, eĉ se ĝi batus nian kabanon, prefere ni denove konstruus loĝejon al ni.
Estis vespero, kaj ankaŭ Andreo revadis pri tio, kiel bongusta vespermanĝo estus ia bone preparita rostita viando. El sia zono li elprenis la orfan silikon, li mediteme observis ĝin, kiel malmulte oni bezonus ankoraŭ, – nur malgrandan pecon da ŝtalo, – ke li batu el ĝi fajrerojn.
– Se nur ni havus ŝtalon! – li suspiris mediteme, kiam Kvanga ekparolis.
– Ni petu nian fetiĉon, – flustris la junulino kun adorplena voĉo, – li estas bona, li amas nin, li plenumas niajn petojn...
Andreo saltleviĝis, kvazaŭ fulmo batus ne arbon, sed lin. Liaj okuloj ekbrilis, li kaptis la manon de Kvanga, kaj apenaŭ povis ekparoli pro la ĝojo.
– Kvanga!... Jes! La fetiĉo... La fetiĉo povas helpi al ni!
Ŝokumo kaj Gondoro surprizite gapis, rondigis siajn okulojn, jen la blanka fremdulo tiom subite konvertiĝis al la fetiĉo, kaj Kvanga ĝoje ridetis, ŝajne ŝi ĉiam esperis, ke la blanka fremdulo ne subtaksos la grandan fetiĉon.
Kiam Andreo eĉ kuraĝigis ilin, ili ĉiuj saltleviĝis pro la ĝojo kaj espero.
– Eksciu, Kvanga, – konfirmis Andreo, – eksciu, ke ni havos fajron! Certe ni havos tiom, kiom ni nur bezonas!
– La fetiĉo donos, ĉu ne? – rigardis Kvanga al Andreo kun ĝoje brilaj okuloj. – Ankaŭ vi kredas tion, blanka fremdulo, ke li donos fajron, ĉu ne?
Pro sia malpacienco Andreo apenaŭ povis finatendi, ke ili alportu la grandan fetiĉon.
– Jes, li donos, li donos tiom, kiom ni nur bezonas! – li respondis ridante al la junulino. – Li donos tiom, ke ni povos per ĝi bruligi la tutan insulon! Kiel ne donus tiu brava, bona fetiĉo! Alportu rapide, rapide alportu lin!
La du junaj praloĝantoj tuj rapidis en la kabanon, kie – en iu angulo – troviĝis la korbo de la sankta fetiĉo. En solena silento ili portis ĝin antaŭ la domon, ili demetis ĝin sur la herbejon per singardaj manoj, kaj kun klinita kapo ili levis ĝian kovrilon.
– Ni preĝu al li! – urĝis Kvanga.
– Ni preĝu al li! Ni preĝu al li! – rediris ankaŭ la fratoj.
Ili prenis unu la alian, kaj komencis danci ĉirkaŭ la korbo, pli kaj pli rapide kantante iun strangan, monotonan, petan kanton.
Aŭdu niajn vortojn, nia fetiĉo!
Aŭdu niajn vortojn, bona fetiĉo!
Aŭdu niajn vortojn, saĝa fetiĉo!
Aŭdu niajn vortojn, glora fetiĉo!
Andreo retiriĝis, kaj dum la aliaj dancis, li rapide kolektis sekajn herbojn el inter la arbustoj, de tie li rigardis kun kortuŝita amo la dancon kaj kanton de siaj kunuloj.
Aŭdu niajn vortojn, nia fetiĉo!
Aŭdu niajn vortojn, bona fetiĉo!
Aŭdu niajn vortojn, saĝa fetiĉo!
Aŭdu niajn vortojn, glora fetiĉo!
Ni apartenas al vi!
Ni estas viaj adeptoj!
Ni estas viaj subuloj!
Ni obeas vin, ni estas viaj sklavoj!
La danco nun jam mirinde rapide cirkulis ĉirkaŭ la korbo, kaj ankaŭ la kanto pli rapide, pli ritme aŭdiĝis.
Donu fajron! Donu fajron!
Granda fetiĉo!
Saĝa fetiĉo!
Donu fajron!
Donu ruĝan fajron!
Donu flaman fajron!
Donu brulan fajron!
Donu bonan fajron!
Donu belan fajron!
Donu brulan fajron!
Fajron! Fajron! Fajron!
Granda fetiĉo!
Donu fajron!
Longe daŭris tiu dancado kaj preĝado, sed Andreo ne deziris, eĉ ne povis ĝin haltigi. Fine – kiam Kvanga kaj ŝiaj fratoj kun kapturniĝo, lace sidiĝis sur la herbejo – Andreo iris pli proksimen al la korbo kaj al la esperoplenaj kamaradoj.
Ili observis la korbon kun adorplena atendado, sed vane ili observis, do fine Gondoro, kiu eble estis la malplej pia animo inter ili, riproĉe rigardis al Andreo.
– Kie do estas la fajro? – li demandis Andreon, kvazaŭ Andreo estus respondeca pri la bonintenco de la fetiĉo.
– Ĉi tie estas! – kriis Andreo ridante.
Li iris rekte al la korbo, kaj siajn aŭdacajn manojn ŝovis en ĝin.
Kvanga terurigite ŝrikis pro tiu malrespekta movo, kaj ankaŭ ŝiaj fratoj konsternite rigardis lin, ĉar laŭ ilia kredo nun devus veni la fino de la mondo.
Sed la tero ne fendiĝis, kaj ne englutis ilin, la maro ne inundis la insulon, la rokoj ne detruiĝis, sed la granda fetiĉo ŝajne tute indiferente toleris la teruran ofendon kaj la fatala sortobato de lia furioza kolero tute ne okazis.
Andreo kaptis la grandan fetiĉon – pli ĝuste la ornamitan glavotenilon – forte prenis ĝin, kaj per la mallonga restaĵo de la ŝtala klingo batis la silikon nur por provkontroli. La fajreroj ŝprucis el la siliko, kiel pluvo.
– Miraklo! Miraklo de mirakloj!... Nia granda fetiĉo faris miraklon! – kriis Kvanga kaj ŝi kun siaj fratoj per adorplenaj okuloj rigardis, kiel saltadas la ore flavaj fajreroj en la mallumo de la nokto.
Andreo nun kaŭriĝis al la fasko de sekaj herboj, sur ĝi krucigis kelkajn sekajn branĉojn, poste batis inter ilin aron da fajreroj, kaj jen, post momento alte saltis la ore brila, flagra flamo, krakante brulis la sekaj branĉoj.
La sanktan fetiĉon Ŝokumo remetis en la korbon, la korbon Kvanga kovris kun granda respekto, kaj Gondoro portis ĝin en la domon, kaj ekde tiu momento ĉiuj tri estis eĉ pli profunde konvinkitaj, ol iam ajn pli frue, ke la fetiĉo havas supernaturan potencon. Por festi la fajron ili ankoraŭ tiuvespere rostis bongustan viandon, kaj ili havis tiel riĉan vespermanĝon, ke en la insulo Java eĉ la dika Van der Parra povus leki siajn dek fingrojn post ĝi.
Sed restis ankoraŭ problemo koncerne la fajron, nome tio, ke ili havis nur unu solan silikon, do ili devis tre zorge trakti la valoraĵon. La sekvan tagon Andreo ordonis, ke ĉiu alportu kiel eble plej multe da tindro, kaj kiam vespere ili kunmetis la komunan kolektaĵon, Andreo denove petis de la fetiĉo fajron.
Li bruligis tiom grandan tindron, kiu povis rezervi la fajron por tuta tago, poste li emfaze diris al Kvanga, ke ĉiuvespere kaj ĉiumatene ŝia plej grava tasko estas bruligi novan tindron, por ke ili uzu la silikon kiel eble plej malofte.
Por la tindro ili konstruis apartan fajrujon en la kabano, tiu fajrujo estis altaro de la eterna fajro, altaro de tiu valora trezoro de la vivo. Kaj la silikon – por ke ĝin neniel trafu danĝero – Andreo kaŝis en angulo de la kabano, kaj por ĝia pli sekura pozicio li metis sur ĝin grandan, rondan, blankan ŝtonon.
La Fakgrupo de Kemio-Fiziko-Informatiko en la Unua Liceo Ĝeneraledukada nomita al Kazimierz Brodziński en Tarnowo Str. Piłsudskiego 4 ©2024 mag. Jerzy Wałaszek |
La materialoj nur por edukada uzado. Ilia kopiado kaj multobligado licas
nur se oni sciigas pri la fonto kaj ne demandas monon por ili.
Bonvolu sendi demandojn al: i-lo@eduinf.waw.pl
Nia edukada servo uzas kuketojn. Se vi ne volas ricevi ilin, bloku ilin en via legilo.