Andreo Jelky kun granda malĝojo ekkonas la profundan kelon de marŝipo

Kiam Andreo paŝis sur la bordon en Roterdamo kaj rigardadis en la riĉa komerca urbo, li ne povis kontentigi sin per la multaj vidindaĵoj. Komence li decidis pasigi tie unu tagon por ekkoni la urbon, poste du tagojn kaj tri tagojn. Li jam preskaŭ decidis pri la kvara tago. Malofte oni povas vidi tiel grandan marbordan havenon, kaj ne estis tre urĝa afero atingi Parizon.

Ĉio estis novaĵo por li. La domoj estis mallarĝaj kaj altaj, ili havis kvin aŭ kvar etaĝojn, ĉiu sekva etaĝo estis pli antaŭe, ol la suba, do la domo levis sin super la straton kvazaŭ spegulbildo de ŝtuparo. La mallarĝaj stratoj senfine serpentumis, centfoje krucis la kanalojn per pontetoj. Oni ne povis facile orientiĝi. En la mezo de la urbo staris la malnovstila urbodomo. Ĝia teretaĝo konsistis el arkadoj, kiuj estis malfermitaj al ĉiu direkto, por ke la urbanoj povu libere promeni inter ili. Li vizitis ankaŭ la malnovan katedralon kun pintaj arkoj. La griza pinto de ĝia pompa turo malaperis supre en la nebulo de la apudmara aero. Andreo apenaŭ povis kalkuli la vidindaĵojn. La svarma, vigla vivo de la urbo estis eĉ pli interesa.

Tie estis komercistoj kun granda kapitalo, kiuj veturigas siajn multajn ŝipojn inter Eŭropo kaj Hindio.

Ĉe la la longa marbordo matrosoj alvenis kaj forveturis. Amaso da ŝipoj tumultis sur la akvo. Troviĝis grandaj marŝipoj kun tri mastoj, malgrandaj barkoj, kiujn tiras ĉevaloj, kiuj veturas en la kanaloj de la lando, kaj portas la varojn al la haveno. Andreo nun spertis unuafoje la gigantan komercadon de la mondo, do oni ne miru, ke li deziris pli longe resti en la urbo.

En la tria tago posttagmeze li pensadis kaj rigardadis ĉe la bordo, kiam li rimarkis elegantan sinjoron en la proksimo.

La viro estis malalta, havis brunan vizaĝon kaj dikan ventron. En liaj okuloj vibris ia stranga, maltrankvila lumo. Liaj vestoj konsistis el maldelikata, blanka tolo. Larĝa ĉapelo kadris lian vizaĝon, kiu per sia larĝa rando povus funkcii, kiel ombrelo.

Kiam Andreo rigardis al la dikulo, tiu komencis energie skui la kapon, tiel, ke la rando de la grandega ĉapelo komencis ondi ĉirkaŭ la kapo. La sinjoro levis la manplaton super la okulojn, kaj rigardis la plej malproksimajn ŝipojn de la haveno. Li longe observis kaj murmure grumblis. Fine - kvazaŭ li ne povus reteni sian opinion - laŭte ekkriis:

– Fi! Tio estas hontinda afero!...

Nun jam Andreo kun ne kaŝita scivolemo rigardis la viron, des pli, ĉar li sentis, ke ankaŭ la sinjoro interesiĝas pri li.

– Mi tute ne ŝatas vidi tion! – skuis vigle la kapon la dikulo.

Lia ĉapelo denove komencis ondi, kaj li rekte alrigardis Andreon.

– Tiujn anglojn oni devus pendumi sur la mastoj de iliaj propraj ŝipoj! Ĉu ĝuste ili deziras esti maristoj? Ĉu ĝuste ili? Ha ha ha! ...

Li paŝis pli proksimen al Andreo, daŭrigis la parolon, kaj denove rigardis al li, kvazaŭ atendus jesan respondon.

– Kiel situas tiu meza masto? Estas ridinda kaj hontinda afero! Kaj la velstangoj! Mi donus oran dukaton al tiu, kiu povus montri al mi unu solan horizontalan velstangon. La konstruisto meritus, ke ...

Li ne klarigis, kion meritus la konstruisto, sed larĝe svingis ian vipon en la aero, kiun li turnadis en la mano anstataŭ promenbastono. La pinto de la vipo tuŝis la ŝuon de Andreo, do li rekte ekparolis al la junulo, kaj iom afekte komencis peti pardonon.

– Ho! Bonvolu pardoni al mi sinjoro! – li ekskuzis sin fervore per rapidaj vortoj. – Kredu al mi, ke mi faris tion tute ne intence, sed mi ĉiam estas kolera, se mi ekvidas iun aĉan anglan ŝipon. Apenaŭ mi povas regi min.

Do, ili prezentis sin reciproke, kaj la dikulo nun jam komencis senfine mallaŭdi la anglajn ŝipojn kaj konstruistojn. Nur tial li tamen finis la mallaŭdadon, ke povu laŭdi la nederlandajn ŝipojn. Jen, en Nederlando oni konstruas la plej bonegajn ŝipojn. En Nederlando vivas la plej eminentaj maristoj.

– Rigardu ekzemple mian ŝipon! – kriis la viro fiere. Ĉu vi vidis en la haveno tiun belaspektan, sveltan, nigran marŝipon? Ĝia nomo estas Pluto, tio estas skribita sur ĝi per grandaj literoj. Ne povas esti, ke vi ne rimarkis ĝin!

– Ne, mi ne vidis tiun ŝipon... – Andreo fine sukcesis diri ion, sed li ne povis daŭrigi, ĉar la dikulo denove ekparolis, kvazaŭ ofendita.

– Ĉu vi ne vidis ĝin? ... Do vi nepre tuj venu kun mi! Verŝajne vi estas fremda en nia lando, ekkonu veran nederlandan ŝipon. Mia Pluto estas unika en la mondo! Mi atestas tion, mi, Rikardo Boonekamp, ĝia posedanto!

– Mi pli facile kredus, se tion atestus iu alia, – pensis Andreo ridetante, sed li volonte akceptis la inviton, ĉar li deziris kompletigi siajn konojn pri Roterdamo, kaj ekkoni veran marŝipon.

Ili trairis la homoplenan bordon. Baldaŭ komencis malmultiĝi la tumulto de la urbanoj kaj matrosoj. Ĉe la rando de la haveno ili fakte trovis la sveltan marveturilon, Pluto. Ĝi estis ĝuste la lasta ŝipo en la vico de la ceteraj. La nigra korpo malhele balanciĝis sur la glata akvospegulo. La altaj mastoj minace levis sin al la ĉielo. Neniu vivulo estis videbla sur la ferdeko krom ia grandkorpa, nigra kato, sed tiu sidis tiel dignoplene, kvazaŭ ĝi estus la kapitano.

La nigra ŝipo vekis malagrablan impreson en Andreo, tamen li konstatis, ke Pluto vere aspektas bonega ŝipo.

La knabo provis imagi, kiel rapide ĝi povas tranĉi la akvon per sia nobla formo kaj svelta korpo. Sinjoro Boonekamp rapide notis, ke ĝi facile veturas eĉ en malprofunda akvo, ĉar ĝi nur malmulte mergiĝas.

– Kaj la ferdeko, la interna instalaĵo! – fanfaronis la dikulo entuziasme svingante sian vipon. – Estas multaj vidindaĵoj! Cetere ordo kaj pureco, vera Nederlanda pureco!... Ĉu mi havos la feliĉon gastigi vin sur mia ferdeko?

Li afable direktis Andreon al la lignoponteto, kiu kondukis al la ŝipo. Tuj, kiam ili atingis la ferdekon, li komencis prezenti kaj laŭdi la instalaĵon.

La vidindaĵojn de la ferdeko rapide ili trarigardis. Andreo atenteme observis la direktilon, kaj la delikatajn navigajn instrumentojn. Poste sekvis la interno. La nederlandano apenaŭ lasis, ke Andreo detale observu la vidindaĵojn, tiel li rapidis. Do ili baldaŭ trairis la suban parton.

Andreo pensis, ke li jam vidis ĉion kaj ĝuste deziris danki la bonvolon de la nederlandano, kiam la dikulo klinis sin al la planko, kaj malŝlosis klapopordon per forta, subita movo.

– Jen, la plej malsupra ejo de la ŝipo – li montris al ĝi – tie estas miaj transportaĵoj...

Andreo klinis sin antaŭen por enrigardi, sed en tiu momento Rikardo Boonekamp tiel forte puŝis lin, ke la knabo falis en la aperturon kun la kapo malsupren. La klapopordo tuj brue fermiĝis super li.

Pro la falo li perdis la konscion por kelkaj minutoj.

Kiam li vekiĝis, palpadis sin, kaj konstatis, ke ne okazis grava vundiĝo. Unue li deziris orientiĝi kun ankoraŭ zumanta kapo.

Ĉirkaŭe regis nigra mallumo. Neniom da lumo, nenia fendaĵo. La mallumo estis terura. Andreo ne sciis, ne povis konstati, en kia loko li estas. Ĉu ĝi estas vasta aŭ malvasta, pura aŭ malpura, sekura aŭ danĝera?

Li miris dum kelkaj minutoj kvazaŭ narkotita, poste rapide stariĝis, kaj provis serĉi la klapopordon. Andreo sentis krudan forton en la membroj por disbati, frakasi, almenaŭ laŭte frapadi ĝin per la pugnoj, por ke oni aŭdu en la tuta urbo Roterdamo, kaj la homoj amase venu savi lin...

Kiam li salte stariĝis, kaj hezitis kien kuri, proksime al li ekparolis malforta voĉo en la mallumo.

– Okdek kvin.

Andreo skuiĝis. Ĉu li sonĝas aŭ maldormas? Kion signifas tiu nombro? Kiu estas ĉi tie krom li? Ĉu homo aŭ fantomo? Ĉu eble neniu diris ion, nur lia fantazio funkciis? Li restis senmova, kaj atentis retenante la spiron.

Tiam alia funebra voĉo ekparolis ĉe la kontraŭa flanko.

– Kiu vi estas malfeliĉa samsortano, kiu estas la okdek kvina en nia komuna tombo?

Andreo teruriĝis, malvarmo tuŝis lian koron.

Dio mia – lia gorĝo kuntiriĝis – kie mi estas? – Li bezonis kelkajn minutojn por reakiri sian decidpovon, poste li respondis al la nevidebla persono. Per nekompletaj frazoj li rakontis, kiel Rikardo Boonekamp trompis lin, invitis al la ŝipo, kaj puŝis tra la klapopordo.

Kelkfoje krioj rompis lian raporton.

– Ankaŭ al mi okazis same! – kriis iu ĉe la dorso.

– Ankaŭ min tiel li trompis! – plendis alia voĉo.

– Malbenita animo-vendisto! – sakris tria voĉo.

– Je Dio, ĉu tio povas okazi en granda urbo, en luma tago? – demandis senespere la kvara.

El tiuj vortoj precipe unu kaptis la atenton de Andreo: animo-vendisto.

– Ĉu animo-vendisto? – li demandis la kunulojn kun premita koro. – Kion signifas animo-vendisto?

– Ŝajne vi ne estas loĝanto de marbordo, – venis la respondo kun bonintenca kompato.

– Fakte mi estas fremdulo ĉi tie, respondis Andreo kaj nevole paŝis al la direkto de la voĉo, sed li haltis senkonsile. – Mi venis el Hungario...

– La animo-vendisto, – daŭrigis la nekonato – vendas homojn. Liaj vendaĵoj estas homoj, do animoj... Venu pli proksimen amiko, laŭ via voĉo vi estas junulo. Venu ĉi tien, venu...

Andreo hezite paŝadis en la mallumo. Li stumbladis inter sidantaj kaj kuŝantaj korpoj, fine iu prenis lian brakon, kaj sidigis lin apud si sur la planko de la ŝipo.

– La animo-vendisto, – daŭrigis la nekonato, – kaptas homojn per trompo aŭ perforto, kolektas ilin en ŝipokelo, poste, se ili jam estas sufiĉe multaj, ekvelas kaj antaŭen!... Pasas la semajnoj kaj la monatoj, la viktimoj en la ŝipokelo neniam vidas la sunon, neniam spiras freŝan aeron, ne scias, kien oni portas ilin, kio okazos, ĉar ili ne scias, al kiu do laboras la animo-vendisto?... Tia sorto atendas ankaŭ nin! Ĉiutage oni donos al ni iom da seka pano, iom da putra akvo, tiel ni veturos ien.

– Terure! – Kriis Andreo, sed la nekonato tuŝis lian brakon, kaj plu kompletigis sian klarigon.

– Tio ne estas ĉio, amiko. Plej bone se vi detale ekkonas la aferon, ĉar vi devas prepari vin al la malfacilaĵoj... Ĉar dumvoje povas okazi, ke ne moviĝas via najbaro. Ĉiam estas multaj malsanuloj en la ŝipokelo. La mallumo, malbona aero, la nesufiĉa nutrado rapide kadukigas la korpon, kaj se la najbaro ne moviĝas, do verŝajne li mortis. Tiam komenciĝas senespera kriado, bruado, ĝis fine supre la gardistoj komprenas la situacion. Sed povas forpasi kelkaj tagoj ĝis la kapitano aranĝas la aferon. Tiel okazas la longa vojaĝo sur la maro.

Fine la ŝipo atingas la bordon ĉe la kontraŭa parto de la mondo. Tiuj, kiuj restis vivaj, denove ekvidos la sunon, kiam oni transdonos ilin al la aĉetanto.

Post la terura rakonto Andreo longe ne povis ekparoli. Kvazaŭ li perdus ne nur sian vidkapablon, sed ankaŭ sian voĉon. Melankolie li sidis sur la planko, nur liaj pensoj svarmis en la kapo. Kiel gaje li ekiris al la mondo, kaj jen unu danĝero post la alia atakas lin. La nigra ŝipo englutis lin por ĉiam, vane li sukcesis liberigi sin antaŭe eĉ dufoje.

– Tio estas samspeca fiaĵo, kiel la homkaptado en Hessen! – li eksplodis fine kun kolero.

– Ho, temas pri multe pli malbona afero! – notis la fremdulo, en tono tute ne konsola. – La viktimoj de la grafo veturas al Ameriko, kie la klimato estas konvena por la sano. Sed nia animo-vendisto portas la kaptitojn al Okcident-Azio ien, al la kolonioj de Nederlando, kie la aero estas venena, la ĝangaloj kaj marĉoj mortigas per flava febro.

– Ĉu ne estas leĝoj en tiu ĉi urbo? Ĉu ne estas polico? – Indigniĝis Andreo amare.

– Ja estas, kompreneble estas, – ridis la fremdulo kun la sama amara sento, – sed ne forgesu, ke la ŝtato bezonas subulojn ankaŭ en la kolonioj, kaj ankaŭ la polico apartenas al la ŝtato.

Andreo saltleviĝis kun kunpremitaj pugnoj.

– Ni elrompu la pordon, senarmigu la ŝipanojn!

La fremdulo trankvile retiris la knabon.

– Ne ekscitu vin! Ni ne malŝparu nian energion! ... La personaro de la ŝipo fakte ne estas pli ol dek kvin uloj, sed ili estas armitaj de la plando ĝis la verto. Ni ne povas malfermi eĉ la klapopordon per niaj nudaj manoj.

Kolero kaj malespero alterne kaptis Andreon. Li nun rezignis, klinis sin al la planko, kaj konfidis sian sorton al la malrapida tempopaso. La minutoj fariĝis horoj, la horoj fariĝis tagoj, sed la tagoj ne diferencis unu de la alia en la blindiga mallumo.

Eble du tagoj forpasis ekde tiam, ke li falis en la ŝipokelon, sed povis esti pli aŭ malpli, la tempo tie ne estis mezurebla.

Foje aŭdeblis stranga bruo, kvazaŭ ferĉeno volviĝus knare-krakante ĉe la alia flanko de la ŝipo. La kaptitoj streĉe atentis. La aŭdkapablo tre akriĝas en la mallumo, verŝajne la kapablojn de la okuloj transprenas la oreloj.

– Oni levas la ankron! – diris fine iu, sed ĉiu konjektis tion. – Ni ekveturas!

La aflikto kunpremis la koron de la homoj. Dum ili estis ĉe la bordo de la grandurbo, ili tamen povis esperi ion. Eble iu rimarkas la fiagadon de Rikardo Boonekamp, eble la polico traserĉas la suspektindajn ŝipojn, aŭ okazas ia hazardo. Ja multaj hazardoj okazas en la mondo, kaj ĉiu el ili povus utili al ili.

Ili bone aŭdis la knaradon de la ankroĉeno, la planko komencis balanciĝi sub ili. Do ili forlasas la urbon, la homojn, ĉiujn esperojn, ĉar en la senfina maro nenio malhelpas la animo-vendiston.

Tiuj minutoj estis teruraj!

La kaptitoj komencis kriadi, veadi, kvazaŭ iu povus ekaŭdi la bruon en la ekstera mondo, poste ili falis en senesperan silenton. Ekmuĝis la ondoj, la akvo plaŭdis rekte sub iliaj piedoj... La ŝipo pli kaj pli balanciĝis. Ili ekveturis, la ŝipo baldaŭ forlasos la akvon de la haveno.