La Edukada Servo de I-LO en Tarnovo
Materialoj por geliceanoj |
LA VOLO DE L' ĈIELOAŭtoro: Artur Lundkvist |
©2024 Geo |
La Enhavo |
Mallongigoj:
EB – Esperanta Bildvortaro 1989. (f) – figursence. LT – La Litomiŝla Tombejo, 1981. NG – Neologisma Glosaro, 1983. PIV – Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto, 1977. PV – Plena Vortaro de Esperanto, 1930 (pp) – parolante pri ab LT: ”prepozicio: for de, de ĉe, malal.” ak ... ak LT: ”kaj – kaj, kiel – tiel, kiel – tiel ankaŭ, ne nur – sed ankaŭ, eĉ – eĉ. Ak: plifortigita kaj: eĉ, kaj eĉ, ja, kaj kune eĉ, samtempe eĉ, ne nur sed eĉ.” akvodukto ĉiaspeca konstruita akvokondukilo. Anno Domini Latina esprimo signifanta ”en la jaro de la Sinjoro (Jesuo)”. aperti malfermi. Kp aperta en PIV. asalti NG: ”kurataki”. atingi + inf. atingi fari ion = sukcesi fari ion ĉar sufiĉas la tempo. -atra LT: ”sufikso kiu signifas: havanta nuancon, similecon, kvazaŭ -a”. aŭtem LT: ”aŭtem staras sence ie inter sed, tamen kaj ja. Sed dum la unua povas troviĝi nur komence de frazparto, aŭtem kutime staras interne de ĝi. Stilistike aŭtem estas same elasta kiel tamen. La senco de aŭtem estas aŭtem iom pli milda ol tiu de sed. Ĉar dum sed disigas du pensopartojn, aŭtem efikas pli kunige.” Bizancio la Bizanca Imperio. Buddho etimologie pli ĝusta formo ol la PIV-variantoj Budao, Buddo kaj Budho. ĉaspartio kunveno dum kiu la partoprenantoj kunlabore kaj organizite ĉasas. ĉendi NG: ”ekbruligi”. cirkum- prefikso signifanta ”disen kaj ĉirkaŭen, zigzage, disdirekte, tien maltien”. Cirkum- kovras unu el la sencoj kiujn Karolo Piĉ atribuas al ob-. Kp LT pĝ 237. darfi LT: ”esti libera fari ion, povi fari ion”. defeto malvenko. Kp defetismo en PIV. del de la. des- LT: ”prefikso signifanta senigadon: desvesti – senvestigi, ....” Kp PIV pĝ 179. dezertrozoj gipso kiu dum kristaliĝo alprenis formon de platoj similaj al petaloj de rozoj. dis dis de. -ea LT: ”sufikso signifanta -kolora; rozea – rozkolora”. emerĝi NG: ”maldroni, eliĝi”. fertila NG: ”fruktodona”. flimri doni treman, malfirman vidimpreson kiel lumo kiu pasas tra turbulantaj aertavoloj. geli LT: ”glaciiĝi”, vd ankaŭ PIV glitri doni oftajn kaj ŝanĝiĝantajn lumreflektojn kiel ondetanta akvosurfaco reflektas sunradiojn.
(f) ŝi havis humoron glitre gajan.graŭli Suplemento de PIV: ”kolermurmuri (pp hundo), grumbli, murmuregi”. haldo LT: ”amasego, ordinare montetforma, da karbo, sablo aŭ alia materialo”. hilo LT: ”altaĵo, eta monteto”. klangi sonimita vorto. Kp NG pĝ 25, LT pĝ 264. klingi sonimita vorto. Kp NG pĝ 25, LT pĝ 264. kludi LT: ”fermi”. kolino LT: ”pseŭdomonteto, eta monteto, hilo”. kontinui + inf. uzo de kontinui kun infinitivo ne estas registrita en PIV. kumulo LT: ”monteto, haldoforma, stakoforma hilo, kolino;
kumuli – (montete) amasigi”.lagro LT: ”1) kuŝujo, aksingo; 2) kuŝejo, koncentrejo, barakaro, amasloĝa (amaskuŝa) arealo; 3)> bivako, tendaro;
lagri – bivaki – kampadi”.lorli soni en pli obtuza maniero ol lirli. ma LT: ”sed, tamen, aŭtem”. magii ion aŭ iun reciti magiajn vortojn aŭ plenumi magiajn agojn por gajni potencon super io/iu. mergi enmeti en ion. Uzata en pli larĝa senco ol en PIV. merĝi 1. mergiĝi; eniĝi en likvaĵon.
2. eniĝi similmaniere en alian materion.
Kp LT.metio ankaŭ: lerteco kaj kapablo en manlabora profesio. monokordo unukorda muzikinstrumento. mortalo Suplemento de PIV: ”mortideva homo”. navedo PV. En PIV ŝanĝita al naveto. nihilo nenio; kp nihilismo – neniismo, nihilisto – kiu kredas je nenio aŭ je neniigo. olda maljuna; malnova. Kp PIV. ostenta LT: ”malkaŝa, malkaŝe provoka”. -oza LT: ”sufikso uzata 4) en beletro por formi vortojn kun la signifo: provizita de, plena de, riĉa je (difino citita laŭ ĉiuj lastaj eldonoj de Plena Vortaro).” perpleksi fari perpleksa. En PIV ”perpleksigi”. rapti rapide, forte, krude aŭ violente ekpreni. Kp NG kaj LT. rasli soni kiel moviĝantaj ĉenoj aŭ ŝtonetoj. Kp PIV kaj NG. reputata havanta (bonan) reput(aci)on. retren dorsdirekten. Kp retra en LT kaj NG. Retro estas neŝanĝebla partikulo kaj prefikso, retra estas adjektivo. scendi LT: ”iri, paŝi, supreniri”. solti LT: ”esti -onta, ĉu oni -u?, ĉu estus bone, ke oni -u?”. spit spite. stif- NG: ”prefikso, duon-: stifpatrino.” stratego persono havanta lertecon pri strategio, strategiisto.
Aldono al la difino en PIV.sukcedi NG: ”veni post iu, surprenante ties oficon, rangon, regadon”. ŝimri mole kaj malakre lumi aŭ relumi per trema, milda kaj febla lumo iriza aŭ neiriza. Ekz. la vostaj plumoj de la pavoj ŝimras en multaj koloroj.
(f) lia vizaĝo ŝimris kaj tiel rivelis lian profundan feliĉon.ŝrii tre despere kaj/aŭ tranĉe kaj/aŭ akute ŝriki. ŝtono ankaŭ: kerno en drupo. ŝtrapaco LT: ”penego, ĉia longa, laciga agado, laboro, marŝo, ktp.” tiaĵo PIV pĝ 1107: ”io tia”. tigrolilio Latine: Lilium tigrinum. tresto EB. Kunmetaĵo el fostoj kaj latoj uzata interalie por sekigado de fiŝoj, vestoj aŭ fojno. turbuli NG: ”malpace skuiĝadi”. -umi LT: ”... 6) kovri -e: kreskumi (dense kreskumitaj deklivoj), blovumi (blovumitaj vojoj – blovumitaj neĝe, sable ks.), verdumi (printempe la tombo hele verdumiĝis), amumi (uzi ŝin ame), lumumi (ilumini).” vandali violente kaj sencele detrui kiel laŭdire faris la vandaloj. vanui LT: ”disiĝi, foriĝi, esti malaperanta.” vimplo longa, mallarĝa triangula flago kies unu angulo estas tre akuta. zumri sonimita vorto.
Geografiaj nomoj:
Afganistano
Altaj-montaro
Alaŝan-montaro
Amu-Darja-rivero
Aral-lago
Bagdado
Balasaghun-urbo
Baljuna-lago
Balkh-urbo
Balkhaŝ-lago
Bamijan-urbo
Bukhara-urbo
Burkhan Khaldun-monto
Chung-tu-urbo
Chungsing-urbo
Erikaja-urbo
Gobio-dezerto
Gupto-regno
Gurganj-urbo
Herat-urbo
Hindujo
Honan-provinco
Hsia-regno
Huang-ho-rivero
Irtysj-rivero
Jand-urbo
Jerusalemo
Kalifejo
Karakataj-regno
Karakorum-urbo
Kaspia Maro
Kataj(o)-regno
Kerulen-rivero
Kharasm(o)-regno
Khingan-monto
Kin-regno
Kiptjak-regiono
Korasan-lando
Koreio
Krim-duoninsulo
Liao-regno
Merv-urbo
Nigra Maro
Nishapur-urbo
Ongüt-regiono
Onon-rivero
Ordos-dezerto
Orkhon-rivero
Otrar-urbo
Pamir-montaro
Panĝabo
Peŝavar-urbo
Romo
Ruslando
Samarkand-urbo
Selenga-rivero
Sung-regno
Syr-Darja-rivero
Ta-liang-urbo
Tibeto
Transoksianio
Ukrainio
Urgenĉ-urbo
Weiho-river
Volgo
Popoloj, gentoj, triboj kaj klanoj:
araboj
burĉikunoj
katajoj
karajtoj
kharasmoj
khungiroj
kiutoj
merkitoj
mongoloj
najmanoj
persoj
sulduoj
tajĝigutoj
tangutoj
tataroj
tibetanoj
turkoj
uiguroj
Personaj nomoj:
Alla-eddin Muhammed
Almalik
Aŝamgambu
Aŭdan
Bataĉi
Batu
Bektar
Belgutej
Biŝbalik
Boru
Burĝidigat-Merke
Byrte
Chichung
Daj-Seĉen
Djamuga
Djebe
Djelal-ed-Din
Djuma
Djutji
Huan-tsung
Hulagu
Jeke-Nidun
Je-liu
Jesugaj-Bagatur
Kabul Kassar
Katĉiun
Khulan
Kokekü
Koritĉar-Margan
Kubilaj
Mongolajna
Mukali
Munlik
Ogotaj
Ossgin
Sali
Sorku-Ĉira
Subutaj
Ŝigi-Kutuku
Targutaj
Tatatunga
Tebtengi
Temugu
Temulun
Togril
Torkoldaj
Timuĝin
Tjagataj
Tuli
Ulun
Wai Wang
Wang-Ĥano
Mongoldevenaj vortoj kompreneblaj el la kunteksto:
arbano
baktago
Bilik
Bogdo
Ebliss
gurtajo
ĝeguno
Jassa
kango
khatuno
kibitko
kurultajo
mingano
Möngke Kökö Tengri
nojono
ongoto
orduo
orkhono
orluk-agloj
timeno
La Fakgrupo de Kemio-Fiziko-Informatiko en la Unua Liceo Ĝeneraledukada nomita al Kazimierz Brodziński en Tarnowo Str. Piłsudskiego 4 ©2024 mag. Jerzy Wałaszek |
La materialoj nur por edukada uzado. Ilia kopiado kaj multobligado licas
nur se oni sciigas pri la fonto kaj ne demandas monon por ili.
Bonvolu sendi demandojn al: i-lo@eduinf.waw.pl
Nia edukada servo uzas kuketojn. Se vi ne volas ricevi ilin, bloku ilin en via legilo.