La Edukada Servo
de I-LO en Tarnovo
Do strony głównej I LO w Tarnowie

Materialoj por geliceanoj

  Librejo       Enhavo       Reen  


LA VOLO DE L' ĈIELO

Aŭtoro: Artur Lundkvist

©2024 Geo
I-LO en Tarnovo

La Enhavo

GLOSARO

Mallongigoj:

EB – Esperanta Bildvortaro 1989.
(f) figursence.
LT – La Litomiŝla Tombejo, 1981.
NG – Neologisma Glosaro, 1983.
PIV – Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto, 1977.
PV – Plena Vortaro de Esperanto, 1930
(pp) parolante pri
ab LT: ”prepozicio: for de, de ĉe, malal.”
ak ... ak LT: ”kaj – kaj, kiel – tiel, kiel – tiel ankaŭ, ne  nur – sed ankaŭ, eĉ – eĉ. Ak: plifortigita kaj: eĉ, kaj eĉ, ja, kaj kune eĉ, samtempe eĉ, ne nur sed eĉ.”
akvodukto ĉiaspeca konstruita akvokondukilo.
Anno Domini Latina esprimo signifanta ”en la jaro de la Sinjoro (Jesuo)”.
aperti malfermi. Kp aperta en PIV.
asalti NG: ”kurataki”.
atingi + inf. atingi fari ion = sukcesi fari ion ĉar sufiĉas la  tempo.
-atra LT: ”sufikso kiu signifas: havanta nuancon, similecon, kvazaŭ -a”.
aŭtem LT: ”aŭtem staras sence ie inter sed, tamen kaj ja. Sed dum la unua povas troviĝi nur komence de frazparto, aŭtem kutime staras interne de ĝi. Stilistike aŭtem estas same elasta kiel tamen. La senco de aŭtem estas aŭtem iom pli milda ol tiu de sed. Ĉar dum sed disigas du pensopartojn, aŭtem efikas pli kunige.”
Bizancio la Bizanca Imperio.
Buddho etimologie pli ĝusta formo ol la PIV-variantoj Budao, Buddo kaj Budho.
ĉaspartio kunveno dum kiu la partoprenantoj kunlabore kaj organizite ĉasas.
ĉendi NG: ”ekbruligi”.
cirkum- prefikso signifanta ”disen kaj ĉirkaŭen, zigzage, disdirekte, tien maltien”. Cirkum- kovras unu el la sencoj kiujn Karolo Piĉ atribuas al ob-. Kp LT pĝ 237.
darfi LT: ”esti libera fari ion, povi fari ion”.
defeto malvenko. Kp defetismo en PIV.
del de la.
des- LT: ”prefikso signifanta senigadon: desvesti –  senvestigi, ....” Kp PIV pĝ 179.
dezertrozoj gipso kiu dum kristaliĝo alprenis formon de platoj similaj al petaloj de rozoj.
dis dis de.
-ea LT: ”sufikso signifanta -kolora; rozea – rozkolora”.
emerĝi NG: ”maldroni, eliĝi”.
fertila NG: ”fruktodona”.
flimri doni treman, malfirman vidimpreson kiel lumo kiu pasas tra turbulantaj aertavoloj.
geli LT: ”glaciiĝi”, vd ankaŭ PIV
glitri doni oftajn kaj ŝanĝiĝantajn lumreflektojn kiel ondetanta akvosurfaco reflektas sunradiojn.
(f) ŝi havis humoron glitre gajan.
graŭli Suplemento de PIV: ”kolermurmuri (pp hundo), grumbli, murmuregi”.
haldo LT: ”amasego, ordinare montetforma, da karbo, sablo aŭ alia materialo”.
hilo LT: ”altaĵo, eta monteto”.
klangi sonimita vorto. Kp NG pĝ 25, LT pĝ 264.
klingi sonimita vorto. Kp NG pĝ 25, LT pĝ 264.
kludi LT: ”fermi”.
kolino LT: ”pseŭdomonteto, eta monteto, hilo”.
kontinui + inf. uzo de kontinui kun infinitivo ne estas registrita en PIV.
kumulo LT: ”monteto, haldoforma, stakoforma hilo, kolino;
kumuli – (montete) amasigi”.
lagro LT: ”1) kuŝujo, aksingo; 2) kuŝejo, koncentrejo, barakaro, amasloĝa (amaskuŝa) arealo; 3)> bivako, tendaro;
lagri – bivaki – kampadi”.
lorli soni en pli obtuza maniero ol lirli.
ma LT: ”sed, tamen, aŭtem”.
magii ion aŭ iun reciti magiajn vortojn aŭ plenumi magiajn agojn por gajni potencon super io/iu.
mergi enmeti en ion. Uzata en pli larĝa senco ol en PIV.
merĝi 1. mergiĝi; eniĝi en likvaĵon.
2. eniĝi similmaniere en alian materion.
Kp LT.
metio ankaŭ: lerteco kaj kapablo en manlabora profesio.
monokordo unukorda muzikinstrumento.
mortalo Suplemento de PIV: ”mortideva homo”.
navedo PV. En PIV ŝanĝita al naveto.
nihilo nenio; kp nihilismo – neniismo, nihilisto – kiu kredas je nenio aŭ je neniigo.
olda maljuna; malnova. Kp PIV.
ostenta LT: ”malkaŝa, malkaŝe provoka”.
-oza LT: ”sufikso uzata 4) en beletro por formi vortojn kun la signifo: provizita de, plena de, riĉa je (difino citita laŭ ĉiuj lastaj eldonoj de Plena Vortaro).”
perpleksi fari perpleksa. En PIV ”perpleksigi”.
rapti rapide, forte, krude aŭ violente ekpreni. Kp NG kaj LT.
rasli soni kiel moviĝantaj ĉenoj aŭ ŝtonetoj. Kp PIV kaj NG.
reputata havanta (bonan) reput(aci)on.
retren dorsdirekten. Kp retra en LT kaj NG. Retro estas neŝanĝebla partikulo kaj prefikso, retra estas adjektivo.
scendi LT: ”iri, paŝi, supreniri”.
solti LT: ”esti -onta, ĉu oni -u?, ĉu estus bone, ke oni -u?”.
spit spite.
stif- NG: ”prefikso, duon-: stifpatrino.”
stratego persono havanta lertecon pri strategio, strategiisto.
Aldono al la difino en PIV.
sukcedi NG: ”veni post iu, surprenante ties oficon, rangon, regadon”.
ŝimri mole kaj malakre lumi aŭ relumi per trema, milda kaj febla lumo iriza aŭ neiriza. Ekz. la vostaj plumoj de la pavoj ŝimras en multaj koloroj.
(f) lia vizaĝo ŝimris kaj tiel rivelis lian profundan feliĉon.
ŝrii tre despere kaj/aŭ tranĉe kaj/aŭ akute ŝriki.
ŝtono ankaŭ: kerno en drupo.
ŝtrapaco LT: ”penego, ĉia longa, laciga agado, laboro, marŝo, ktp.”
tiaĵo PIV pĝ 1107: ”io tia”.
tigrolilio Latine: Lilium tigrinum.
tresto EB. Kunmetaĵo el fostoj kaj latoj uzata interalie por sekigado de fiŝoj, vestoj aŭ fojno.
turbuli NG: ”malpace skuiĝadi”.
-umi LT: ”... 6) kovri -e: kreskumi (dense kreskumitaj deklivoj), blovumi (blovumitaj vojoj – blovumitaj neĝe, sable ks.), verdumi (printempe la tombo hele verdumiĝis), amumi (uzi ŝin ame), lumumi (ilumini).”
vandali violente kaj sencele detrui kiel laŭdire faris la  vandaloj.
vanui LT: ”disiĝi, foriĝi, esti malaperanta.”
vimplo longa, mallarĝa triangula flago kies unu angulo estas tre akuta.
zumri sonimita vorto.

Geografiaj nomoj:

Afganistano

Altaj-montaro

Alaŝan-montaro

Amu-Darja-rivero

Aral-lago

Bagdado

Balasaghun-urbo

Baljuna-lago

Balkh-urbo

Balkhaŝ-lago

Bamijan-urbo

Bukhara-urbo

Burkhan Khaldun-monto

Chung-tu-urbo

Chungsing-urbo

Erikaja-urbo

Gobio-dezerto

Gupto-regno

Gurganj-urbo

Herat-urbo

Hindujo

Honan-provinco

Hsia-regno

Huang-ho-rivero

Irtysj-rivero

Jand-urbo

Jerusalemo

Kalifejo

Karakataj-regno

Karakorum-urbo

Kaspia Maro

Kataj(o)-regno

Kerulen-rivero

Kharasm(o)-regno

Khingan-monto

Kin-regno

Kiptjak-regiono

Korasan-lando

Koreio

Krim-duoninsulo

Liao-regno

Merv-urbo

Nigra Maro

Nishapur-urbo

Ongüt-regiono

Onon-rivero

Ordos-dezerto

Orkhon-rivero

Otrar-urbo

Pamir-montaro

Panĝabo

Peŝavar-urbo

Romo

Ruslando

Samarkand-urbo

Selenga-rivero

Sung-regno

Syr-Darja-rivero

Ta-liang-urbo

Tibeto

Transoksianio

Ukrainio

Urgenĉ-urbo

Weiho-river

Volgo

Popoloj, gentoj, triboj kaj klanoj:

araboj

burĉikunoj

katajoj

karajtoj

kharasmoj

khungiroj

kiutoj

merkitoj

mongoloj

najmanoj

persoj

sulduoj 

tajĝigutoj

tangutoj

tataroj

tibetanoj

turkoj

uiguroj

Personaj nomoj:

Alla-eddin Muhammed

Almalik

Aŝamgambu

Aŭdan

Bataĉi 

Batu

Bektar

Belgutej

Biŝbalik 

Boru

Burĝidigat-Merke

Byrte

Chichung

Daj-Seĉen

Djamuga

Djebe

Djelal-ed-Din

Djuma 

Djutji

Huan-tsung

Hulagu

Jeke-Nidun

Je-liu

Jesugaj-Bagatur

Kabul Kassar

Katĉiun

Khulan

Kokekü

Koritĉar-Margan

Kubilaj

Mongolajna

Mukali

Munlik

Ogotaj

Ossgin

Sali

Sorku-Ĉira

Subutaj

Ŝigi-Kutuku

Targutaj

Tatatunga

Tebtengi

Temugu

Temulun

Togril

Torkoldaj

Timuĝin

Tjagataj

Tuli

Ulun

Wai Wang

Wang-Ĥano

Mongoldevenaj vortoj kompreneblaj el la kunteksto:

arbano

baktago

Bilik

Bogdo

Ebliss

gurtajo

ĝeguno

Jassa

kango

khatuno

kibitko

kurultajo

mingano

Möngke Kökö Tengri

nojono

ongoto

orduo

orkhono

orluk-agloj

timeno


<<  |  <


La letero al prizorganto de la Edukada Servo

Via email: (se vi volas ricevi respondon)
La temo:
Atenton: ← Enskribu la vorton  ilo   , alie la letero malsendiĝos

Skribu la mesaĝon sube (ne pli ol 2048 literoj).

La nombro de literoj por uzado: 2048


La Fakgrupo de
Kemio-Fiziko-Informatiko

en la Unua Liceo Ĝeneraledukada
nomita al Kazimierz Brodziński
en Tarnowo
Str. Piłsudskiego 4
©2024 mag. Jerzy Wałaszek

La materialoj nur por edukada uzado. Ilia kopiado kaj multobligado licas
nur se oni sciigas pri la fonto kaj ne demandas monon por ili.

Bonvolu sendi demandojn al: i-lo@eduinf.waw.pl

Nia edukada servo uzas kuketojn. Se vi ne volas ricevi ilin, bloku ilin en via legilo.