Lipidoj

Lipidoj estas heterogena grupo de komponaĵoj, inkluzive de grasoj, oleoj, certaj vitaminoj, hormonoj, vaksoj kaj komponaĵoj, kiuj rilatas pli per siaj fizikaj trajtoj ol per siaj kemiaj trajtoj. Lipidoj havas la sekvajn aspektojn komune:

Ili estas relative nesolveblaj en akvo Ili estas solveblaj en nepolusaj solviloj kiel etero, kloroformo, benzeno kaj aliaj.

Lipidoj ne gravas nur pro sia alta energia valoro, sed ankaŭ ĉar ili estas necesaj por la bontenado de esencaj funkcioj, same kiel organoj kaj la sistemo, ili ankaŭ inkluzivas gras-solveblajn vitaminojn kaj esencajn grasajn acidojn, kiuj povas esti akiritaj pere de iom da manĝaĵo.

Grasoj estas ĝenerale stokitaj en la adipoza histo de bestoj kie ĝi ankaŭ funkcias kiel termika izolilo en la subkutana histo. La kombinaĵo de lipidoj kaj proteinoj "lipoproteinoj" estas fundamenta parto de la strukturo de ĉelaj membranoj.

Ĝeneralaj funkcioj

Struktura

Lipidoj (fosfolipidoj, sfingolipidoj kaj kolesterolo) estas parto de la strukturo de la malsamaj biologiaj membranoj.

Vigla

Ili estas malmulte oksiditaj molekuloj, tial ili provizas grandan kvanton da energio.

Ili estas stokitaj en formo de trigliceridoj en grashisto kaj reprezentas la plej grandan haveblecon de stokita energio en vivantaj organismoj.

Reguliga

Iuj steroidaj lipidoj reguligas metabolajn kaj fiziologiajn funkciojn kiel hormonoj de la adrena kortekso kaj seksaj hormonoj. Vitaminoj A, D, E kaj K, siaflanke, kontribuas al la normala funkciado de la korpo, ili estas grassolveblaj vitaminoj.

Protekta

Adipoza histo konsistigas termoizolan medion, kiu konservas la individuon de
varmoperdo. Ĉi tiuj amasigitaj lipidoj ĉirkaŭ iuj organoj ofertas taŭgan medion por ilia subteno kaj protekto kontraŭ fizika traŭmato.

Transporto

Ili havas transportan funkcion en organikaj amaskomunikiloj

Klasifiko

Lipidoj povas esti klasifikitaj laŭ sia struktura simileco en:

Grasacidoj.

Vaksoj.

Acilgliceriloj (ankaŭ konataj kiel acilgliceridoj aŭ gliceridoj).

Glicerinaj fosfatidoj (aŭ fosfogliceridoj).

Sfingolipidoj.

Steroidoj.

Grasacidoj Ili estas organikaj acidoj kun eĉ hidrokarbona ĉeno formita de inter 12 kaj 20 karbonoj (kvankam ili povas havi malpli aŭ pli, de 4 ĝis 36). La granda plimulto ne ekzistas libera en vivanta materio, sed estas parto de la kompleksaj lipidoj.

Grasacidoj estas amfipatiaj komponaĵoj, tio estas, ili havas polusan kaj malpolusan parton en la molekulo. Ĝia polusa parto (la jonigita karboksilgrupo, COO-) interagas kun akvo kaj aliaj polusaj solviloj, dum la nepolusa hidrokarbidĉeno ne interagos kun akvo sed interagos kun organikaj solviloj aŭ aliaj nepolusaj kunmetaĵoj.

GRASACIDOSOJ POVAS ESTI SATURAJ AŬ NESATURIGAJ

Saturita

Ili estas tiuj, kiuj ne havas duoblajn ligojn en la karbona ĉeno. Ili povas esti akiritaj en manĝaĵoj kiel: Kolbasoj, lardo aŭ lardo, flavaj fromaĝoj, butero, kokoso, ktp.

Nesaturita

Ili estas tiuj, kiuj prezentas unu aŭ plurajn duoblajn ligojn en la polikarbonata ĉeno.

Kiam ĝi havas nur unu duoblan ligon, oni diras, ke ĝi estas mononesaturita, kaj kiam ĝi havas pli ol 1 duoblan ligon, oni diras, ke ĝi estas polinesaturita. Ili troveblas en manĝaĵoj kiel: Oleo de olivo, sojfabo, maizo kaj/aŭ kanola, en avokado, arakidoj aŭ arakidoj, anakaĵoj aŭ kaĵuoj.

Nesaturitaj grasacidoj, pro la malsaturiĝo en sia karbonĉeno, estas malfacile pakeblaj, tiel ke, plejparte, ili estas pli malstriktaj, likvaj kaj/aŭ pli molaj ol saturitaj grasoj, kiuj tendencas esti solidaj ĝuste ĉar ili havas ĉiujn el iliaj okupitaj karbonatomoj.

FIZIKAJ PROPIETOJ DE GRASACIDOSOJ

Ju pli longa estas la ĉeno de saturita grasacido, des pli solida ĝi estos kaj des pli alta temperaturo ĝi bezonos por povi pasi en pli mola aŭ likva stato. Male al kio okazas kun nesaturitaj grasacidoj, kiuj, ju pli da malsaturiĝoj ĝi havas, des pli likva ĝi estos.

Fakte, multaj el ili ĉe ĉambra temperaturo kaj en tropikaj klimatoj estas likvaj, same kiel saturitaj kun malpli ol 10 karbonatomoj.

Koncerne solveblecon, mallongĉenaj grasacidoj estas pli solveblaj en akvo. Sed kiam la grandeco de la hidrokarbidĉeno pliiĝas, tiu solvebleco malpliiĝas ĝis ĝi iĝas preskaŭ nul. La ĉeesto de malsaturiĝoj ankaŭ pliigas la solveblecon de grasacidoj.

Homoj kapablas sintezi la grasacidojn, kiujn ili postulas, escepte de 3 el ili: linoleika, linolena kaj arakidona. Tial ili estas konataj kiel esencaj grasacidoj, ĉar ilia konsumado en la dieto estas postulata. Grasacidoj estas gravaj energifontoj por homoj.

Acilgliceridoj

Ili estas esteroj de glicerino kaj grasacidoj. Se grasacido esterigas unu el la alkoholgrupoj de glicerino ni havos monoacilgliceridon, se estas du, diacilgliceridon, kaj se estas tri, triacilgliceridon aŭ trigliceridon, ankaŭ nomatan: neŭtralaj grasoj.

Simplaj acilgliceridoj enhavas nur unu specon de grasacido, dum miksitaj acilgliceridoj enhavas malsamajn grasacidojn.

La plej gravaj acilgliceroloj por homoj estas triacilgliceroloj aŭ ofte konataj kiel trigliceridoj.

Trigliceridoj estas la plej abundaj lipidoj aŭ graso en la naturo, ili konsistigas gravan fonton de energio por la organismo kaj estas la formo de energistokado en adipoza histo de kaj bestoj kaj homoj.

KEMIAJ PROPIETOJ.

Acilgliceridoj estas 100% nesolveblaj en akvo.

FIZIKAJ PROPIETOJ.

La fizikaj propraĵoj dependas de la tipo de grasacido. Trigliceridoj, kies grasaj acidoj estas longa ĉeno kaj saturita, estas solidaj ĉe ĉambra temperaturo (buteroj); dum, se iliaj grasacidoj estas mallongĉenaj saturitaj (malpli ol 10 karbonoj) aŭ nesaturitaj, ili estas likvaj ĉe ĉambra temperaturo (oleoj).

FUNKCIOJ DE TRIGLICERIDOJ

Ili konsistigas energirezervon.

Ĉeloj specialigitaj por stoki korpan grason konata kiel adipocitoj estas specialigitaj por stoki grason en formo de trigliceridoj.

La ceteraj ĉeloj de la korpo havas nur kelkajn gutetojn da graso. Adipoza histo troviĝas en plej granda abundo en subkutana tavolo kaj en la abdomena kavo.

Ili funkcias kiel fonto de energio.

Ili estas bonega fonto de metabola energio, ĉar grasoj havas pli grandan kaj kompleksan strukturon ol karbonhidratoj aŭ proteinoj, tial la energia rendimento de grasoj kiam oksigenitaj estas pli granda.

La sama grama kvanto da graso povas provizi ĉirkaŭ ses fojojn pli da metabola energio ol la sama grama kvanto da glikogeno.

Ili estas implikitaj en la termika reguligo de la korpo.

La subkutana grasa tavolo provizas termikon, precipe gravan ĉe homeotermaj bestoj, tio estas, estaĵoj kiuj normale tenas konstantan korpotemperaturon, sendepende de media temperaturo, kiel homoj.

Ili funkcias kiel organsubteno.

Grasa histo linioj kaj protektas esencajn organojn provizante subtenan grasan kuseneton, kiu sorbas mekanikan ŝokon. Ekzemploj de organoj protektataj de graso estas la okuloj kaj la renoj.

Ili intervenas en la protekto kontraŭ fizikaj traŭmatismoj.

Glicerofosfolipidoj

Ili estas membranaj lipidoj kie ili konsistas el grasacidoj, glicerino, fosfora acido kaj alkoholo. La alkoholo povas esti: kolino, serino, etanolamino, glicerino aŭ inositol.

Fosfoglicerido konsistas el glicerina skeleto, al kiu estas alkroĉitaj du grasacidaj ĉenoj kaj fosforilata alkoholo.

Fosfogliceridoj, kiel derivaĵoj de fofatida acido, estas nomitaj laŭ la polusa alkoholo en la ĉefgrupo. Ekzemple, fosfatidilkolino havas kolinon en sia polusa ĉefgrupo.

Ĝenerale, glicerofosfolipidoj enhavas saturitan grasacidon de 16 aŭ 18 karbonoj (C16 aŭ C18) ĉe C-1 kaj nesaturitan grasacidon de inter 18 kaj 20 karbonoj (C18 aŭ C20) ĉe C-2.

FUNKCIOJ DE GLICEROFOSFOLIPIDOJ

Komponantoj de ĉelaj membranoj.

Fosfatidaj acidoj estas antaŭuloj en la sintezo de la aliaj glicerofosfolipidoj.

La glicerofosfolipidoj fosfatidilkolino kaj fosfatidiletanolamino estas implikitaj en sangaj koagulaj procezoj, havas surfaktantajn efikojn, kio klarigas ilian gravecon en la partopreno de spiraj procezoj kaj ankaŭ en la digesta procezo de iuj lipidoj.

Glicerofosfolipidoj fosfatidilkolino kaj fosfatidilinositoloj donacas arakidonan acidon por la kreado de prostaglandinoj, tromboksanoj, prostaciklinoj kaj leukotrienoj, kunmetaĵoj vaste gravaj en sangopremokontrolo, glatmuskola kuntiriĝo kaj aliaj internaj procezoj en la histoj kie ili estas produktitaj.

Du kunmetaĵoj formitaj de fosfatidilinositol-derivaĵo funkcias kiel duaj mesaĝistoj de hormona ago.

Sfingolipidoj

Sfingolipidoj estas kompleksaj lipidoj ligitaj al longĉena kunmetaĵo kiu povas esti sfingolo aŭ sfingozino.

Kiam sfingolo ligiĝas al grasacido, ĝi formas ceramidon, la bazan strukturon de ĉi tiuj komponaĵoj. Aliaj kunmetaĵoj povas esti aldonitaj al la ceramido. Sfingolipidoj estas klasifikitaj en sfingomielinojn kaj glikosfingolipidojn.

Sfingomielino

Ĝi konsistas el ceramido ligita al fosforilkolino aŭ fosforiletanolamino. Ĝi estas komponanto de ĉelaj membranoj kaj enhavas ĝis 10% de cerbaj lipidoj. La membraneca ingo, kiu ĉirkaŭas nervajn ĉelojn, estas riĉa je sfingomielino.

Glikosfingolipidoj

Ili konsistas el ceramido kaj mallongĉena karbonhidrato (mono aŭ oligosakarido), al ili mankas fosfata grupo. Ili troviĝas ĉefe sur la ekstera vizaĝo de la plasmomembranoj de multaj ĉeloj, inkluzive de nervaj ĉeloj.

Ĉelsurfacaj sfingolipidoj funkcias kiel biologia rekonejo La glikozida parto de certaj sfingolipidoj difinas homajn sangogrupojn.

Steroidoj

La plej elstara struktura karakterizaĵo de steroidoj, kaj kiu estas komuna al ĉiuj el ili, estas la ĉeesto de la policikla sistemo nomita ciclopentanoperhidrofenantreno.

Ciklopentanoperhidrofenantreno estas komuna baza strukturo, kiu havas grasajn komponaĵojn kiel kolesterolon, ĉiujn sterolojn kaj el ili derivitajn komponaĵojn, kiel: vitaminoj D, seksaj kaj adrenokortikalaj hormonoj, galacidoj, koraj glikozidoj, saponinoj ktp.

Steroidoj povas esti grupigitaj en: steroloj, galacidoj, kortikosteroidoj, kaj seksaj hormonoj (androgenoj, estrogenoj kaj progesterono).

Steroloj

Ĉi tiuj komponaĵoj konsistas el ciclopentanoperhidrofenantreno ligita al lipido kiel kolesterolo, ĉi tio havas grandan biologian kaj medicinan gravecon, ĉar ĝi estas parto de ĉelaj membranoj kaj estas antaŭulo de aliaj steroidoj. Krom ĉi tio, kolesterolo abundas en plasmaj lipoproteinoj kaj estas konsiderata la metabola antaŭulo de steroidaj hormonoj, substancoj kiuj reguligas grandan nombron da fiziologiaj funkcioj, inkluzive de seksa disvolviĝo kaj karbonhidrata metabolo.

Vitamino D estas grava derivaĵo de steroloj.

Galacidoj

Ĉi tiuj kunmetaĵoj troviĝas en galo. Galsaloj havas detergentan agadon kaj ludas gravan rolon en la digestado kaj sorbado de lipidoj. Ekzemplo de ili estas la natria salo de glikokolato, kiu estas la produkto de la konjugacio de kolika acido kun glicino.

Kortikosteroidoj

Ĉi tiu grupo inkluzivas la adrenajn hormonojn kortizolon, kortikosteronon kaj aldosteronon.

Viraj seksaj hormonoj

Androgenoj estas la viraj seksaj hormonoj kaj estas produktitaj de la testikoj. Ĉi tiuj kunmetaĵoj estas C19-steroidoj. Testosterono kaj androsterono estas la du plej gravaj viraj seksaj hormonoj aŭ androgenoj. Ĉi tiuj hormonoj respondecas pri la disvolviĝo de malĉefaj seksaj trajtoj en viroj, ili estas sintezitaj en la testikoj el kolesterolo.

Inaj seksaj hormonoj

Ili estas speco de steroloj. Estrogenoj, kiel estrono kaj estradiolo, konsistigas du el la inaj seksaj hormonoj kaj estas produktitaj de la ovario. Progesterono estas alia ina seksa hormono esenca por prepari la uteron por enplantado de la fekunda ovo dum gravedeco.