Jam multaj libroj estis verkitaj pri la temoj: Juna kemiisto, Juna fizikisto, Juna matematikisto – por mencii nur kelkajn pli gravajn. Eĉ pli troviĝas el tiuj, kiuj la junan homon enkondukas en certan hobion: fotadon, radioteknikon, mikroskopadon, ŝakludon kaj similajn aferojn. Ankaŭ mi lernis el tiuj libroj. Kun speciala emocio mi rememoras tiaspecan popularsciencan libron Kemio – inter ŝerco kaj seriozo de iu serba aŭtoro Živko Kostič, kiu plenigis miajn frenezetajn lernejajn jarojn per la feliĉo de infana ”esplorado”. Kiel fumis, sparkis kaj krakis en nia malnova kamparana domo, kiel kreskis la amaso de la laboratoriaj vitraĵoj, kunportitaj el ĉiuj eblaj fontoj. Sed kiam mi enmordis en la unuajn pomojn de la filozofia arbo, sengrave kiel malmature verdaj ili tiam (verŝajne ankaŭ nuntempe) estis, mi sentis bezonon ie trovi aŭ eĉ mem verki iaspecan ”Juna filozofo”, iaspecan ”Filozofio inter ŝerco kaj seriozo”. Mi vidis min en la aĝo de 14, 15 jaroj, kiel mi ”manĝus” tian libron, se ĝi ekzistus; kiom da ĉirkaŭvojoj sur mia vojo mi povus ŝpari, se iu ankaŭ por tiuspeca scivolo verkus ion simplan, preskaŭ babilan, rekte kaj honeste, kiel oni devas paroli al adoleskulo. Sed, tiam tiaj libroj ne ekzistis.

Estis, kompreneble, lernolibroj por la gimnazia objekto ”filozofio”. Sed tie oni povis legi, kiu kiam kion asertis aŭ skribis, al kiu scienca tirkesto tio apartenas – sed filozofii mem tiuj lernolibroj ne instruis. Estis la samo, kvazaŭ tiu mia Kostič sur ĉiuj 200 paĝoj de sia libro mencius nur la nomojn de kemiistoj kaj iliajn naskiĝdatojn, sed li ne priskribus la procedon, kiamaniere oni mem faras pulvon (kredu, ke mi unue kontrolis tion…), kiamaniere oni aranĝas piroteknikaĵon, kiamaniere oni povas tagon antaŭ la konfirmacio per certa acido detrui sian veston… Se mi troviĝas meze de la dezerto, se mi estas morte soifa, bonvolu ne nepre informi min, kiam vivis la poeto Firduzio kaj kion li versis pri trinkaĵoj kaj en kia versformo li tion faris. Diru prefere, kie mi povas trinki freŝan akvon, poste ni povos diskuti pri metriko.

Tiel tuj dekomence, kiam mi sentis bezonon de tia libro, mi pensis, ke en ĝi ne estu multaj nomoj kaj naskiĝdatoj, sed tiu afero mem, kiun la koncernaj nomoj plenumis. Se temas pri filozofio, do tia libro instruu almenaŭ iomete mem filozofii, aŭ oni tute ne bezonas ĝin.

Estas ankoraŭ unu dubo. Nia eduko imagigis, ke la filozofo estas oldulo, kiu ne plu havas energion kaj sanon por praktiki stultaĵojn, do al li ne restas alia ŝanco ol filozofii. Kaj tute nekonvene, eĉ vere ridinde ŝajnas al ni la imago, ke filozofiumu la knabo, kiu cetere tiras kajtojn kaj batalas kun la tekniko ĝustatempe purigi sian nazon; ke filozofiumu knabino, kiu ĵus komencis fuĝi antaŭ la etaj barbaroj, nomitaj knaboj, kaj kiu kaŝe malfermas ŝminkujon de sia patrino…

Kaj tamen: se mi rememoras, kiom ni infanoj interparolis ĝuste pri tiaj aferoj, kiajn traktas la filozofio, mi povas kun certeco diri, ke la problemo ne estas ĉe vi, juna fraŭlo, juna fraŭlino, kiu ĝuste en via aĝo montras tioman intereson pri ĉio ebla kaj neebla. La problemo estas ĉe tiuj falsaj profetoj kaj memvokitaj guruoj de la filozofio, kiuj timas, ke ilia scienco perdus respekton kaj renomon, se ili prezentus ĝin en komprenebla kaj interesa lingvaĵo, proksima al tiu, kiun parolas vi. Ke tiu ĉi timo ne havas bazon kaj montras malforton en propra profesio, demonstras la fakto, ke tiuj samaj fakuloj, sidante antaŭ siaj komputiloj, devas komponi siajn programojn uzante plej simplajn fiksajn frazojn, dum la baza komputila lingvo konas nur du ”esprimojn”: ”nulo” kaj ”unu”. Tiu humiliĝo antaŭ la maŝino ŝajnas al ili eĉ io eksterordinare eminenta, dum traduki sian filozofion en la lingvon, kiun parolas normala homo kaj junulo, ŝajnas al ili vera humiliĝo kaj malriĉigo de la substanco.

Mi ne kuraĝas promesi, ke la spirito de tiu ĉi teksto tiun eraran sintenon esence superos. Tamen, ĉar la agro ne estas perfekte kultivita, mi riskas provi ion entrepreni eĉ per mia nefaka mano. Pli bone tiel ol lasi la aferon nefarita.

Nu do, bonvolu pretigi dormsakojn, manĝilaron por tendumaj cirkonstancoj; la tendojn prizorgos ni – kaj ek survojen!

La aŭtoro