Kiel ekestas nacia normlingvo? Parolataj idiomoj estas ja sennombraj dialektoj. Tiuj dialektoj, kiuj inter si estas tiel similaj, ke malgraŭ la diferencoj la plej multaj el iliaj parolantoj povas baze interkompreniĝi, prezentas fundamenton por ekesto de nacia lingvo. La dialektoj estas efektive la ”naturaj lingvoj”, spontanaj, neplanitaj. Ilin oni ne fiksas skribe kaj tial ili tre rapide sanĝiĝadas. Kiam en la historia procezo konstituiĝas ekonomie sufiĉe forta homgrupo, ekestas la bezono pri skriba prinotado kaj tiam ekaperas la unuaj skribistoj, verkistoj kaj gramatikistoj.

Kiun lingvon oni prinotas? Kompreneble tiun dialekton, kiun oni uzas en la ekonomie plej forta urbo (ĉefurbo de iu novekestinta stato). Ĉar temas pri longdaura procezo, la firmigo de la nacia lingvo ne estas simple skriba fiksado de tiu unusola dialekto, sed eniras la vortaron kaj gramatikon ankaŭ vortoj kaj reguloj el kelkaj aliaj dialektoj, kiuj dumtempe sukcesas enmiksiĝi en ĉi tiun evoluprocezon. Tiamaniere post kelkaj jarcentoj ekestas skriba normlingvo, kiu ne plu estas lingvo de iu ajn el la dialektaj grupoj, ĉar ĝi alprenis la lingvan materialon el pluraj dialektoj, dum samtempe ankaŭ la komence baza dialekto mem ŝanĝiĝis kaj fremdiĝis de la propra historia bazo. Kio do estas la nacia lingvo? Tio estas neŭtrala artefarita lingvo, kiu interligas ĉiujn inter si similajn dialektojn de iu geografie-spirita spaco, kaj ĝi estas pli riĉa ol kiu ajn el la dialektoj mem, konservante la lingvan trezoron de ĉiuj dialektoj kaj poste aldonante dum la civiliza evoluado de la nacio novan civiliz-teknologian lingvotrezoron. Kial estas grave substreki, ke temas pri artefarita lingvo? Ĉar ĝi estas kreita per konsciaj decidoj de unuopaj verkistoj, sciencistoj kaj politikistoj kaj ne estas iu de dio donita ”natura”, mistika fenomeno. (Ni observu nur kiel rapidege, post la establo de la kroata ŝtato pro politikaj decidoj ŝanĝiĝas la kroata lingvo!)

Kion signifas, ke ĝi estas neŭtrala? Ke ĝi ne apartenas al iu ajn grupo. Tio estas sociologie kaj politike tre grava. Se ni volus nun devigi ĉiujn aŭstrojn transpreni kiel nacian lingvon la vienan dialekton, tio neniel povus sukcesi. Sed ĉar ĉiuj aŭstroj devas lerni la oficialan kaj literaturan germanan lingvon, do iun ne tute sian hejman lingvon, neŭtralan, ĉiuj ĝin sentas kiel ion, kio metas ilin en reciproke egalan pozicion kaj elstarigas nur komunan econ de ĉiuj. Tio donas al ili kroman, ne nur lokan identecon. Ili ĉiuj devas lerni tiun lingvon kaj ĝi (la lernita normlingvo) kreas la nacian senton, dum oni samtempe havas la regionan (dialektan) identecon, la lokan (subdialektan) kaj eventuale la aparte vilaĝan. Kvankam ĉe aŭstroj temas pri germana normlingvo komuna kun la germanoj kaj parto de svisoj, tamen sufiĉas nur relative malmultaj leksikaj kaj fonetikaj diferencoj en la aŭstra varianto de la germana lingvo, por ke tiu lingvo estu sentata kiel identigilo de la aŭstra nacia identeco, ne de la germana.

Simile estas pri la angla. Nur iuj fonetikaj diferencoj en la maniero elparoli ĝin kaj nemultaj diferencaj vortoj sufiĉas, ke la usona varianto de la angla lingvo estu portanto de usona identeco kaj ne de la brita. La samo validas por aŭstralianoj, kanadanoj, novzelandanoj, bharatanoj …