©2009 mgr Jerzy Wałaszek
I LO w Tarnowie
|
Wyjście Spis treści Poprzedni Następny
|
©2009 mgr Jerzy Wałaszek
|
Leciono: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
La Esperanta-pola kaj pola-Esperanta vortaretoj
Zaimka osobowego oni używa się w liczbie mnogiej, gdy podmiotem czynności jest jakaś nieokreślona osoba, np. oni diras – mówią, mówi się; oni skribas – piszą, pisze się; oni manĝas – jedzą, je się.
Dalsze przysłówki pytające i wskazujące:
| KIAL? | – dlaczego? z jakiego powodu? | TIAL | – dlatego, z takiego powodu | |
| KIEL? | – jak? w jaki sposób? | TIEL | – tak, w ten sposób, tym sposobem |
Przyrostek -et- pomniejsza dane pojęcie, np. tableto – stolik, beleta – ładniutki, ploreti – kwilić, popłakiwać.
Przyrostek -eg- zwiększa lub wzmacnia dane pojęcie, np. domego – gmach, belega – przepiękny, ploregi – zanosić się od płaczu.
Przyrostek -ad- oznacza częstotliwość lub trwanie czynności, np. esti – być, estadi – bywać, resti – zostać, restadi – pozostawać, przebywać, lernado – uczenie się, nauka.
Przyrostek -ec- oznacza abstrakcyjność, przymiot w znaczeniu oderwanym, np. beleco – piękno, piękność, boneco – dobroć, infaneco – dzieciństwo.
Odmiennie od języka polskiego może być w zdaniu tylko jedno przeczenie, np. li trinkas nek kafon, nek lakton – nie pije ani kawy, ani mleka.
|
kaŭzo – przyczyna maniero – sposób ĝojo – radość atesto – świadectwo fabrikanto – fabrykant sufikso – przyrostek prefikso – przedrostek poto – garnek florpoto – doniczka na kwiaty potfloro – kwiat doniczkowy eksterlando – zagranica Svisujo – Szwajcaria finaĵo – końcówka samlandano – rodak alilandano, fremdlandano – obcokrajowiec kunulo – towarzysz edzo – mąż okupado – okupacja banko – bank patrujo, patrolando – ojczyzna publika – publiczny valora – wartościowy elementa – elementarny soifa – spragniony kruela – okrutny fremda – obcy simpatia – sympatyczny, miły plori – płakać ridi – śmiać się pligrandigi – powiększać malgrandigi – pomniejszać |
uzi – używać korespondi – korespondować farti – miewać się, mieć się mortigi – zabijać, mordować voli – chcieć devi – musieć povi – móc, być w stanie perdi – gubić, tracić perdiĝi – zaginąć sensoifigi – gasić pragnienie aŭdiĝi – dać się słyszeć devigi – zmuszać bedaŭri – żałować sciigi, informi – donosić, zawiadamiać interesiĝi – interesować się perfektiĝi – doskonalić się ĝoji – cieszyć się ĝojigi – uradować kogoś antaŭnelonge – niedawno reciproke – wzajemnie samtempe – zarazem, jednocześnie kontraŭe – przeciwnie laŭte – głośno nek... nek...– ani... ani... pro tio (tial)– dlatego ekzemple (ekz.)– na przykład (np.) ankoraŭ – jeszcze kiamaniere – w jaki sposób tiamaniere – w taki sposób ĝis nun – dotąd (do teraz) |
| Dum la lasta leciono ni ekkonis
novan demandan vorton: ĉi tio estis la demanda vorto KIAL kaj la montra
vorto TIAL. La finaĵo de la vortoj signifas nek personon, objekton, nek
kvaliton, lokon aŭ direkton, sed kaŭzon. Ekzemple: la malgranda infano
ploras. Ni demandas: Kial ploras la infano? La respondo estas: La infano
ploras, ĉar ĝi estas malsata. La plua demanda vorto estas KIEL. La vorto demandas manieron, la vorto TIEL montras manieron. | |
| Ĉu vi komprenas la novajn vortojn? | Jes, ni komprenas... |
| Kiel vi fartas, gelernantoj? | Dankon! Ni fartas bone. |
| Kiel plaĉas al vi la novaj vortoj? | Al ni tre plaĉas la novaj vortoj. |
| Jes, ili estas vere simplaj kaj praktikaj. La angla kaj franca lingvoj ne estas tiel facilaj kiel Esperanto kun tre simplaj gramatikaj reguloj. Kaj vi, gelernantoj, tre ŝatas simplajn kaj facilajn regulojn. Ĉu ne? | |
| Gekursanoj, mi petas vin, diru al mi, kiel vi sentas vin post tuttaga laboro? | Post tuttaga laboro ni sentas nin tiel lacaj, ke ni tuj enlitiĝas. |
|
Oni diras, ke esperantistoj estas fabrikantoj
de novaj Esperantaj vortoj – ili fabrikas multajn belajn kaj praktikajn
vortojn. En la kurso ni ankaŭ formas el malnovaj vortoj novajn vortojn.
Rigardu! Rigardu! La sufikso -et- malgrandigas
la vorton kaj la sufikso -eg- pligrandigas
ĝin. Ekz.: malgranda tablo estas tableto, malgranda mano de infano
estas maneto. Kaj kontraŭe: tre granda tablo estas tablego,
tre granda domo estas domego. Se ni estas tre soifaj, ni ne trinkas la akvon per malgranda taso, set per pli granda poteto. La beleta infaneto ploretis kaj post ne longa tempo ĝi ree ridetis al sia patrineto. Lernantinoj kaj lernantoj! Mi petas vin, fabriku novajn vortojn kaj uzu ilin en konversacio. Vi bone scias, ke legi kaj skribi Esperante estas facile, paroli tamen estas malpli facile. Tial (pro tio) parolu kaj parolu tre ofte – hejme kaj en la lernejo kaj faru gravan praktikon! | |
| Ĉu vi scias, kion mi ricevis antaŭnelonge? | Ne, ni ne scias... |
Mi diros al vi, ĉar mi ne havas sekretojn antaŭ vi. Mi ricevis unu tre agrablan leteron el eksterlando de mia Esperanta korespondamiko sinjoro JAYET el Morges. Ĉi tiu urbo ne estas en Svedujo, sed en Svisujo, tre ĉarma kaj belega lando. Antaŭ milito mi korespondis kun li kaj lia edzino dum ok jaroj kaj mi ricevis de ili multajn belajn albumojn, bildkartojn kaj leterojn. Post milito li sendis al mi denove leteron, en kiu li demandis min, kiel mi fartas kaj kiel fartas mia tuta familio. Li aŭdis multe kiel kruele hitleranoj turmentis kaj mortigis niajn samlandanojn dum sia okupado kaj li volis scii, kiel ni sentis nin post tiel kruela milito. Kvankam lia feliĉa lando ne partoprenis en la lasta milito, tamen li perdis sian plej bonan kaj karan edzinon, veran vivkunulinon. Li restis sola kun siaj filinoj. Li estis bona edzo kaj patro kaj samtempe tre bona kaj bonkora esperantisto, kiu helpis mian familion dum la tuta hitlerana okupado. Li sendadis per bankoj monon al mi kaj sendadis mallongajn leterojn, ne en Esperanta, sed en germana lingvo. Post milito ni povis denove korespondi en nia kara lingvo Esperanto kaj ni korespondas ĝis nun. Li tre interesiĝas pri mi kaj mia familio kaj reciproke mi ankaŭ interesas min pri lia vivo. Ni estas por ni bonaj kaj fidelaj amikoj. Mi nomis lin dum militaj jaroj "onklo" kaj li restis por ni kaj restos plu karega onklo. Karaj lernantoj! Baldaŭ vi fariĝos ankaŭ esperantistoj (-inoj) kaj post la fino de ĉi tiu elementa kurso vi ankaŭ komencos korespondi kun gefremdlandanoj kaj ricevos de ili amikajn leterojn. Ĉi tio estas tre granda plezuro – havi amikojn en la tuta mondo kaj ricevi de ili de tempo al tempo agrablajn leterojn kun simpatiaj vortoj. Vi korespondos kun alilandanoj pri diversaj temoj, sed antaŭe vi devas perfektiĝi en nia bela lingvo. Vi devas diligente lerni kaj ofte uzi ĝin en la konversacio. | |
Respondu skribe la demandojn!
|
Przetłumacz kolejne zdania na język esperanto. Kliknięcie myszką w zdanie spowoduje wyświetlenie jego tłumaczenia. Z opcji tej korzystaj dopiero po samodzielnym wykonaniu tłumaczenia, aby sprawdzić jego poprawność. Inaczej ćwiczenie nie ma żadnego sensu. Dotyczy to wszystkich ćwiczeń w tym artykule. Jeśli chcesz usunąć teksty esperanckie, to odśwież stronę.
 |
La Fakgrupo de Kemio-Fiziko-Informatiko en la Unua Liceo Ĝeneraledukada nomita al Kazimierz Brodziński en Tarnowo Str. Piłsudskiego 4 ©2024 mag. Jerzy Wałaszek |
La materialoj nur por edukada uzado. Ilia kopiado kaj multobligado licas
nur se oni sciigas pri la fonto kaj ne demandas monon por ili.
Bonvolu sendi demandojn al: i-lo@eduinf.waw.pl
Nia edukada servo uzas kuketojn. Se vi ne volas ricevi ilin, bloku ilin en via legilo.