LATINAJ VORTOJ KAJ ESPRIMOJ

agape – festeno de kristana amo kaj ĝojo
Ahenobarbus – Kuprobarba
alumna – edukitino
alumnus – edukito
andabatæ – gladiatoroj kun kaskoj sur la kapoj, kovrantaj la okulojn kaj tiel blinde batalantaj
animal impudens – besto senhonta
arbiter elegantiarum – plej eleganta kaj bonmaniera homo
arca – monkesto, kaso
as – monero egalvaloranta al funto da kupro (poste al dekduono de funto)
Asklepiadoj – filoj de Asklepias, kuracistoj
atriensis – sklavo-gardisto de ĉefa ĉambro, hejma servisto
atrium – ĉefa, plej bela ĉambro
aureus – altvalora ora monero
Ave Cæsar, imperator – Estu salutata Cezaro, armeestro
Morituri te salutant! – Mortontoj vin salutas!
balneator – banisto
bakĥiko- ebria danco, dediĉita al la vindio Bakĥo
bulla – lada skatoleto, enhavanta amuleton, kiun patriciidoj portis sur la kolo
byssus – ŝtofo farita el lino aŭ kotono
capitium – korsaĵo, vesto kovranta la bruston
Capitolium – Kapitolo, malnova urboparto de Romo, kie troviĝis la ĉefaj temploj kaj fortikaĵo
carbasus – maldika linaĵo, muslino
carissima! – plej kara, karulino!
carissime! – plej kara, karulo!
carruca – veturilo simila al kaleŝo
centurio – estro de cent soldatoj
cilicium – teksaĵo el kapraj haroj, vesto de malriĉuloj kaj maristoj
cingulum – zono
Charites – Karitoj, ĉarmulinoj, gracioj
Christus regnat – Kristo reĝas
Coa vestis – vesto el insulo Coa, preskaŭ travidebla vesto de malĉastaj virinoj
codicilli – kodiciloj, skribtabuletoj
compeditus – homo laboranta kun katenitaj piedoj
cubiculum – dormoĉambro
cuniculum – subtera irejo
curator – zorganto
delta – greka litero simila al triangulo, liuto deltoforma
dispensator – administranto, domestro
diva – dia
domina – sinjorino
domus aurea – domo ora
domus transitoria – domo kun du enirejoj, trairebla
edilo – oficisto zorganta pri konstruaĵoj kaj ordo en la urbo
eheu! – ho, ve!
elæothesium – lasta parto de vaporbanejo, kie oni olivoleis la banintojn
epilatorii – razistoj
ephebia – unua periodo de junaĝo, lernejo por junuloj
epilichnia – lampoj
epinicium – triumfkanto, venkokanto
ergastulum – kamparaj punlaborejoj por sklavoj
ergo – do, sekve, pro tio
eureka! – mi trovis!
exomis – mallonga tuniko sen manikoj, kiun plejparte portis laboristoj
extra humanum gaudium – ĝojo pli granda ol ĉe iu ajn homo
evoe! – ĝojkrio dum festo de Bakĥo
familia – hejmservistaro konsistanta el sklavoj
fauces – mallarĝaj irejoj, koridoroj
flava coma – flava haro
forum – forumo, placo de Romo, kie la popolo pritraktis publikajn aferojn
frigidarium – malvarmiga parto de vaporbanejo
gladiatoro – batalanto kontraŭ homo aŭ besto en cirkoj de antikva Romo
gallus – koko
habet – li havas, li estas trafita, sufiĉe
hasta – paliso, lanco
hastatus – legiano batalanta en unua vico
heu, me miserum! – ve, mi malfeliĉa!
hic abdera – Abdera, Traka urbo; laŭ la roma satira poeto
Juvenalis: patrujo de malsaĝuloj kaj kruduloj. Pro tio la proverbo: ”Tiu ĉi estas plej granda stultulo”
hic est – tiu ĉi estas, jen li
histrio – aktoraĉo, burleskulo
hypocaustum – ŝvitparto en vaporbanejo, fajrejo
ianitor – pordogardisto
icuncula – pupo
imaginarii – sklavoj portantaj portretojn de la cezaro
impluvium – aperturo en la plafono, kiu lumigis la ĉefan ĉambron, malhelan de fumo el fajrujo kaj tra kiu enfalis pluvo en malgrandan basenon en la planko
innoxia corpora – senkulpaj korpoj
insula – ludomo, insulo, vilao
Jovi Optimo Maximo – al Jovo (Jupitero) la plej bona, la plej granda
Jovi Liberatori – al Jovo (Jupitero) liberiganto
Jovi Statori – al Jovo (Jupitero) haltiganto de fuĝantoj, savanto
kvadrigo – veturilo kun aljungitaj kvar ĉevaloj
kviritoj – romaj ŝtatanoj
laconicum – ŝvitejo, bankuvo
lampadarii – sklavoj portantaj torĉojn
lemuralia – oferoj por animoj de mortintoj
lemuria – festo de mortintoj
lanista – posedanto de lernejo por gladiatoroj, gladiatoro
lararium – hejma preĝejeto
lares – statuetoj de dioj, gardantaj la hejmon, kiuj kune kun statuetoj de antaŭuloj troviĝis en lararium
lektoro – sklavo laŭte leganta manuskriptojn
liktoro – ŝtata oficisto
ludus matutinus – ludo, spektaklo matena en cirko
macte! – gloron! feliĉon!
mastigophori – homoj armitaj per vipoj, kiuj vipis stimulante la luktantojn sur cirkareno
matricida – patrinmurdinto
matrona stolata – edzino, hejmestrino en vesto de edziniĝintaj nobelinoj
me miserum! – mi malfeliĉa !
mensa – tablo
nablium – kordinstrumento simila al harpo
ne sator supra crepidam! – ŝuisto ne rigardu super ŝuon!
nomenclator – sklavo anoncanta la nomon de sia sinjoro aŭ la nomojn de alvenintaj gastoj
ocelle mi – okuleto mia
oecus – plej interna parto de hejmo
oleotechium – vidu elæothesium
ostium – pordo
panem et circenses! – panon kaj ludojn!
parricida – patromurdinto
patres – senatanoj
patricio – nobelo apartenanta al klaso posedanta la politikan potencon en Romo
pax romana – paco roma
pax tecum – pacon al vi (ci)
pax vobiscum – pacon al vi
pedisequi – piedirantoj, sklavoj akompanantaj piede
peplum – virina mantelo
peractum est – iĝis, plenumita
peristylium – interna hejma ĝardeno ĉirkaŭita de kolonoj, korto
piacula – pentofaraj oferoj
piscina – fiŝlageto
pileolus – ĉapeto
plebo – plej malalta klaso en la roma popolo
pontifex maximus – plej altranga pastro
prandium – matenmanĝo
prætexta – blanka togo ruĝe borderita, kiun porti rajtis nur plej altaj ŝtatoficistoj militistaj kaj civilaj kaj iliaj infanoj ĝis maturiĝo
prefekto – supera roma magistratano
pretoro – urbestro
pretorianoj – soldatoj apartenantaj al persona gardistaro de la cezaro
pro Christo – pro Kristo
pronuba – edziĝa akompanantino
pro pudor! – je honto !
puticuli – malnova tombejo ekster la urbo, kie troviĝis ankaŭ komunaj kavoj, en kiuj oni enterigis sklavojn
Quo vadis, Domine – kien Vi iras, Sinjoro
rabbonim (hebr.)– rabenoj, hebreaj pastroj
retiarii – gladiatoroj luktantaj per retoj
salve! – estu salutata!
sagatio – ludo, konsistanta en suprenĵetado de knabinoj sur soldata mantelo
sambuca – triangula egipta arĉinstrumento
sannio – amuzisto, komikulo
sarmentitii (semaxii)– vivaj torĉoj el homoj alligitaj al fostoj kaj bruligataj
Satyricon – satiro (titolo de verko de Petronius)
scandala – skandaloj
scriptæ duodecim – antikva ludo simila al damludo
scripulum (scrupulum)– malgranda valora monero, triono de aureus
sestertia – multvalora monero, egalvalora al kelkmil as-oj
sica – mallonga roma ponardo
sine armis et sine arte – sen armilo kaj sen arto
Sic te diva potens Cypri sic fratres Helenæ, lucida sidera ventorumque regat pater – Gvidu dia Cipria vin, steloj klaraj du, fratoj du de Helen’, gvidu ankaŭ de ventoj patro (Horaco)
sistra – klakinstrumento
spectati – luktistoj, kiuj batalis jam sur cirkareno kaj triumfis sur ĝi
spharista – alportanta pilkojn dum pilkludo
spoliarium – senvestiĝejo por gladiatoroj
sponsa mea – fianĉino mia
stadium – vetkurejo, greka mezuro de vojo ĉ. 200 m.
stola – longa vesto de romaj patriciinoj
symposium – drinkadfesteno, dum kiu oni ankaŭ kantis drinkkantojn, aŭskultis flutmuzikon kaj ĝuis dancojn de dancistinoj
synthesis – vasta virina vesto
syrma – robo kun longa vosto, ĝin uzis ankaŭ aktoroj-tragediistoj
tablinum – skriboĉambro en malantaŭa parto de la domo
tepidarium – varma parto de vaporbanejo
tesseræ – kvarangulaj tabuletoj, enirsignoj
Thanatus – rapida morto
theurgus – sorĉisto, vidiganta diojn kaj fantomojn
togo – ceremonia vira vesto de romanoj, konsistanta el vasta lana tuko, kiun oni drapire volvis ĉirkaŭ korpo
tribunus – tribuno – militestro, popolestro
triclinium – manĝoĉambro, sofo sur kiu oni duonkuŝis dum manĝado
thyrsus – tirso – bastono de Bakĥo, bastono ĉirkaŭvolvita de hedero kaj folioj de vinberujoj
unctuarium – parto de vaporbanejo, kie oni balzamis la banintojn
uni vira – virino, kiu nur unufoje estis edziniĝinta
urbi et orbi – al la urbo kaj la mondo
væ misero mihi! – ve al mi malfeliĉa!
velarium – kurteno
velarius – sklavo moviganta kurtenon
veni, vidi, fugi – mi alvenis, rigardis, forkuris
veni, vidi, vici – mi alvenis, rigardis, venkis (fama eldiro de Cezaro en la roma senato pri sia rapida venko kontraŭ Farnaces, reĝo de Ponto)
Venus genitrix – Venus patrino
vestiplica – sklavino ordiganta faldojn de togoj sur patricioj
via – vojo, strato
vicus – mallarĝa strateto
videant consules! – gardu, ŝtatestroj! (formulo, per kiu la roma senato turnis sin al du ĉefŝtatestroj, kiam la ŝtato troviĝis en danĝero)
vigil – gardisto, policano
vivarium – sovaĝbestejo
vomitoria – koridoroj, pordoj en cirko, tra kiuj plebo iris el ekstera galerio al siaj lokoj
xystos – interna galerio en domo