I. – Proponataj novaj radikoj

Ĉi tiu traduko postulis diversajn novajn radikojn, netroveblajn en Universala Vortaro. La plimulto el ili troviĝas en la dua eldono de la Esperanta-Germana Vortaro, redaktita sub la kontrolo de D^ro Zamenhof, kaj ne bezonas do pluan klarigon. La ceteraj estas montritaj ĉi malsupre, kun iliaj Angla, Franca kaj Germana tradukoj. Kelkaj el ili, apartenantaj al specialaj fakoj, troviĝas en la Teknika Vortaro de S^ro Verax kaj estas montritaj per la litero (V); al tiuj, kiuj estas nomoj de vegetaĵoj, mi aldonis la latinan tradukon.

El la tute novaj radikoj, nur malmultaj postulas apartan klarigon.

Antaŭ ĉiuj, la vorto fugi, kiu signifas forkuri. Ŝajnis al mi, ke tiu lasta vorto ne estas sufiĉe ĝenerala, ĉar la esenco de la Esperanta vortfarado estas, ke la elementoj de komponita vorto konservas siajn apartajn sencojn; kaj la vorto forkuri enhavas do la ideon de kuro, dum oni ofte fugas tute ne kurante, kaj tia estas speciale la okazo en ĉi tiu romano, kiel oni vidos en ĉapitro 6^a. La Franca teksto uzas la vorton «évasion», kiu signifas speciale «fugo el fermita loko»; kaj unu el la plej eminentaj esperantistaj aŭtoroj konsilis, ke mi uzu la radikon evado, simila al invado, kiu estas jam uzita por traduki la Francan «invasion». Sed mi ne juĝis utile montri la tute ne internacian nuancon inter simpla fugo kaj fugo el fermita loko.

Oni kontraŭparolos eble, ke fugo estas jam uzata (ne en Universala Vortaro), en muzika senco. Sed, unue, nenio malkelpas ke teknika radiko havu ankaŭ ĝeneralan sencon; kaj aliparte, la muzika internacia vorto fugo montras precize muzikaĵon, en kiu du motivoj «fugas», t. e. forkuras, alterne unu antaŭ la alia. La vorto fugo, por la ĝenerala ideo de forkuro, ŝajnas do al mi tute rekomendinda.

Anstataŭ elparoli (kiu devus signifi paroli el, tutsame kiel alparoli signifas paroli al), oni proponis jam de longe apartan radikon prononci aŭ pronunci. Kvankam kelkaj personoj jam uzas la duan formon, mi preferis prononci, pro simileco kun anonci, ĉar la originalaj naciaj vortoj, al kiuj respondas tiuj du formoj, estas identaj. Ŝajnas al mi, ke oni devas eviti ĉiun kapricon en la reguloj de Esperanta transskribo.

La vorto svarmisto devenas de svarmi (Esperanta-Germana Vortaro), kiu signifas: a. «to swarm», fr. «grouiller, essaimer» kaj g. «schwärmen, wimmeln».

Fine, anstataŭ terebinto (vortaro de Verax), mi uzis terebento, kiu respondas pli bone, laŭ la Esperanta metodo de transskribo, al la prononco de tiu internacia vorto.

Jen la listo de tiuj proponataj radikoj.

akuzi,	a., to accuse	fr., accuser	g., anklagen	–
alceo (V),	–	alcée	Stockrose	lat., althæa rosea
alerto	alert	alerte	Waffenruf	–
angoro (V)	anguish	angoisse	Herzensangst	–
arbuto (V)	arbute-tree	arbousier	Edbeerbaum	arbutus
asfodelo (V)	asphodel	asphodèle	Asphodill	asphodelus
damaskeni (V)	to damasken	damasquiner	damascieren	–
demotica	demotical	démotique	demotisch	–
dogano	customs	douane	Zoll	(itale, dogana)
emetiko (V)	emetic	émétique	Brechpulver	–
epigastro (V)	epigastrium	épigastre	Magengegend	–
filamento	filament	filament	Faser	–
flaĝoleto	flageolet	flageolet	Flageolet	–
fugo	flight	fuite	Flucht	(itale, fuga)
gamosepala	–	gamosépale	–	–
grimpi	to climb	grimper	klettern	–
grundo	ground	terrain	Grund, Boden	–
halucino (V)	hallucination	hallucination	Hallucination	–
heziti	to hesitate	hésiter	zögern	–
hieratika	hieratical	hiératique	hieratisch	–
indiĝeno (V)	native (indigenous)	indigène	Eingeborne	–
intersekco (V)	intersection	intersection	Durchschnittspunkt	–
inventi	to invent	inventer	erfinden	–
kaliko (V)	calyx	calice	Blumenkelch	–
kaverno	cavern	caverne	Höhle	–
komisuro	commissure	commissure	Vereinigungspunkt	–
komputi (V)	to count	compter	zählen	–
korolo (V)	corol	corolle	Blumenkrone	–
krinolino	crinoline	crinoline	Krinoline	–
latiro (V)	sweet pea	pois de senteur	–	latirus
lentisko (V)	lentisk	lentisque	Mastixbaum	pistacia lentiscus
ligustro (V)	–	troène	Rainweide	ligustrum
lobhava (V)	divided into lobes	lobé	gelappt	–
melio	–	mélia	–	melia
menaĝerio	menagery	ménagerie	Menagerie	–
metakarpeo (V)	metacarpus	métacarpe	Mittelhand	–
minoraj ordenoj	minor orders	ordres mineurs	niedere Weihen	–
ornitogalo (V)	–	ornithogale	Vogelmilch	ornitogalum
ovario (V)	ovary	ovaire	Fruchtknoten	–
paĉolo (V)	patch-leaf	patchouli	Patschuli	–
perkalo	cambric muslin	percale	Perkal	–
perkutpafilo	percussion rifle	fusil à percussion	Percussionsgewehr	–
petalo (V)	petal	pétale	Blumenblatt	–
petunio	–	petunia	Petunie	–
prajmo (V)	priming	amorce	Zündung	–
prononci	to pronounce	prononcer	aussprechen	–
Providenco	Providence	Providence	Vorsehung	–
retroiri	to recoil	reculer	zurücktreten	–
senioro	senior	plus ancien	Aeltere	–
sibarito	sybarite	sybarite	Sybarit	–
skabiozo (V)	scabious	scabieuse	Skabiose	scabiosa
soldo	halfpenny	sou	Kreutzer	(itale: soldo)
stameno (V)	stamen	étamine	Staubfaden	–
svarmisto	skirmisher	tirailleur	Plänkler	–
ŝorbeto	sherbet	sorbet	Sorbett	(Arabe, ŝorbat; Turke, ŝorbet)
terebento	turpentine-tree	térébinthe	Terpentinbaum	pistacia terebenthus
toksikologio	toxicology	toxicologie	Giftlehre, Toxicologie	–
tujo (V)	–	thuya	Lebensbaum	thuya
viktimo	victim	victime	Opfer	–
volbo (V)	vault	voûte	Gevölbe	–

II. – Sufiksoj

Krom la ĝustediraj radikoj, ĉi tiu verko enhavas la proponatajn sufiksojn aĉ, atr, iz, kaj oz, kiuj utilis por anstataŭi neoportunajn perifrazojn.

La sufikso aĉ estas jam tiel ĝenerale uzata, ke ĝi ne bezonas komentarion.

Atr montras objekton, kiu havas ŝajne, aŭ parte, la econ difinitan de la radiko. Mi uzis ĝin en la ekzemploj flavatra, grizatra. Tiuj vortoj montras objektojn, kiuj estas kvazaŭ flavaj, aŭ grizaj; sed tute ne «dubeflavaj», aŭ «dubegrizaj», laŭ la esprimo nuntempe uzata: la koloro ne estas duba, ĝi estas difinita, kaj similas al la flava aŭ al la griza.

Iz, kiu signifas «kovri, plenigi, smiri, aŭ ĝenerale provizi per...», utilis por formi la vorton elektrizi.

Fine oz, signifikanta «kiu enhavas, aŭ portas multon da...», liveris la vortojn anguloza, doloroza, famoza, fumoza, furioza, haroza, konkoza, kotoza, odoroza, polvoza, ŝlimoza.

III. – Propraj nomoj.

La Grekaj, Rusaj kaj Turkaj nomoj, kiuj troviĝas en ĉi tiu verko, estas fonetike transskribitaj. La ceteraj, t. e. la nomoj apartenantaj al lingvoj skribataj per latinaj literoj, estas presitaj laŭ ilia nacia ortografio. Ĉar multaj el la legontoj ilin konas, oni ne enpresis ilian prononcon en la teksto mem, por ne difekti la aspekton de tiu lasta. Por la ceteraj personoj, tiu prononco estas montrita ĉi sube.

Oni eĉ lasis al la antaŭnomoj la formon, kiun ili havas en la originala teksto: oni opiniis efektive, ke skribi «Johano Haris» kaj «Jakobo Fondi», anstataŭ «John Harris» kaj «Giacomo Fondi», estus vera difektigo de tiu teksto.

Same, oni konservis en tiu traduko la fremdajn vortojn enhavatajn en la originala teksto, donante nur, pli sube, ilian prononcon kaj tradukon, por la personoj, kiuj ilin ne konas. Kompreneble, ne montrita prononco estas la sama, kiel en Esperanto.

En tiuj transskriboj, la literoj â, ê, ô, û montras la Francajn «nazajn vokalojn». La personoj, kiuj ilin ne konas, povas prononci ilin an, en, on, en, anstataŭigante n per m antaŭ b, p, f kaj v.

About (france) prononcu:	Abu.
Aurélien (fr.)	Oreljê.
Bareaud (fr.)	Baro.
Barley (angle)	Balej.
Bertrand (fr.)	Bertrâ.
Boryana (latine)	Borjana.
Bory de Saint-Vincent (fr.)	Bori dsêvêsâ.
Brainne (fr.)	Bren.
Byron (a.)	Bajr’n.
Calcraft (a.)	Kalkraft.
Calcutta (a.)	Kalkuta.
Caliban (a.)	Kalib’n.
Cavendish (a.)	Kav’ndiŝ.
Charles (fr.)	Ŝarl.
Daraud (fr.)	Daro.
Edmond (fr.)	Edmô.
Edward (a.)	Edŭard.
Fancy (a.)	Fansi.
Fauriel (fr.)	Forjel.
Frantz (germane)	Franc.
Gaston (fr.)	Gastô.
Giacomo (itale)	Ĝjakomo.
Gil Blas de Sintillane (fr.)	Ĵilblas d’ sâtiljan.
Gustave (fr.)	Gistav.
Hippolyte (fr.)	Ipolit.
Illinois (a.)	Ilinojz.
John (a.)	Ĝon.
Leipzig (g.)	Lajpcig.
Lesage (fr.)	L’saĵ.
Liverpool (a.)	Liv’rpul.
Lloyd (g.)	Lojd.
Macaire (fr.).	Maker.
Marseille (fr.)	Marsej.
Mary (a.)	Meri.
Mérinay (fr.)	Merine.
Moch (fr.)	Mok.
Niebuhr (g.)	Nibur.
Osnabruck (g.)	Osnabruk.
Pascal (fr.)	Paskal.
Pellisson (fr.)	Pelisô.
Pleyel (fr.)	Plejel.
Philip (a.)	Filip.
Piccadilly (a.)	Pikadili.
Piacenza (it.)	Pjaĉenza.
Pont-Audemer (fr.)	Pôtodmer.
Pradier (fr.)	Pradje.
Rebecca (a.)	Rebeka.
Reynault (fr.)	Reno.
Robert (fr.)	Rober.
Scholl (fr.)	Ŝol.
Schultz (a.)	Ŝulc.
Scott (a.)	Skot.
Sharper (a.)	Ŝarper.
Sheffield (a.)	Ŝefild.
Simons (a.)	Sajmons.
Suniono, malnova internaciigita nomo de promontoro (lat., Sunium; novgreke, Kolonnais).
Ternes (fr.)	Tern.
Vendôme (fr.)	Vâdom.
Vincennes (fr.)	Vêsen.
Walter (a.)	Ŭot’r.
Washington (a.)	Ŭasingt’n.
William (a.)	Ŭiljam.
Wolfgang (g.)	Volfgang.
Wyse (a.)	Ŭajz.
Yorkshire (a.)	Jorkŝajr.
Zimmerman (g.)	Cim’rman.

IV. – Fremdaj vortoj.

• All right (ol rajt), Angle: Bone!
• Babuŝo (Turke, babuŝ, el la Persa pa-puŝ; fr. babouche), speco de orienta pantoflo.
• Belle Jardinière (bel ĵardinjer), la «Bela Ĝardenistino» nomo de konata Pariza vestaĵmagazeno.
• Cant (kant), Angle: speciala hipokrita prudeco.
• Brutta carogna (bruta karonja), Itale: malbela putraĵo.
• Ĉibuĝi, la servisto, kiu zorgas pri la ĉibuk’.
• Ĉibuk, speco de Turka pipo.
• Falankso, en antikva Grekujo, trupo de peze armita infanterio; moderne, burĝa gvardio.
• Fanar, Greka kvartalo de Konstantinoplo, kie sidas multaj bankoj.
• Foreign Office (Forejn Ofis), Angla nomo de la ministrejo de eksteraj aferoj.
• Franko, nomo, kiun la Orientanoj donas al la Okcident-Eŭropanoj.
• Frondo, Franca civila milito (1648-1653).
• Gutten Morgen, germane: Bonmatenon!
• Halali, (fr., g., el la identa malnovgreka militkrio), kornsignalo, kiu signifas, ke la ĉasita besto estas kaptita.
• Kanĝiar, granda ponardo, uzata en Turkujo kaj precipe en Albanio.
• Khan, orienta gastejo.
• Khanĝi, mastro de Khan.
• Klepto, greko: rabisto.
• Kafeĝi, en Oriento, la servisto, kiu preparas la kafon.
• Lasting, Angla vorto: speco de lanaĵo.
• Lloyd (lojd), nomo de diversaj ŝipasekuraj aŭ marveturaj kompanioj.
• Milordo, nomo, kiun la sudaj kaj orientaj popolanoj donas al fremduloj, kiujn ili volas flati (angle, mylord, mia lordo). Ŝajnis pli bone, konservi tiun nomon, ol diri «lordo».
• Nargileo, orienta pipo kun akvujo.
• Nil admirari, latine: miri pri nenio.
• One, two (ŭan, tu), Angle: unu, du.
• Palikaro, soldato de la Greka militantaro dum la milito de liberigo; oni nomas ankoraŭ tiel la Grekojn, kiuj konservis la nacion veston kun fustenjupo.
• Papas, greke: pastro.
• Pickles (pik’lz), Angle: legomoj konfititaj en vinagro.
• Rahat-lokum, orienta konfitaĵo el rozoj.
• Rhaki, orienta brando.
• Romaiko, Greka nacia danco.
• Square (skŭer), Angle: ortangula placo, plej ofte kun arboj kaj floroj. Oni proponis por ĝi la vorton «skvaro».
• Stadio, aŭ Novstadio, Greke: kilometro.
• Times (tajmz), Angle: tempo. Nomo de fama ĵurnalo.
• Tre, quatro, cinque (tre, kŭatro, ĉinkŭe), Itale: tri, kvar, kvin.
• Yankee Doodle (Janki Dudl), Usona nacia kanto.
• Yes (jes), Angle: jes.