Jako najstarszy syn Konrada Zuse starałem się przedstawić jego pracę w formie połączenia nowych aspektów technicznych jego maszyn z innymi tematami, jak np. koncepcjami komputera z pamięcią programu, komputerem z przetwarzaniem nakładkowym, przedsiębiorstwem Zuse KG, jego obrazami itd.

Konrad Zuse założył firmę Zuse KG w celu budowania komputerów dla inżynierów i naukowców. Niestety, rola tej firmy w powojennych Niemczech od roku 1949 jest wciąż stawiana w wątpliwość i niezbyt dobrze znana. W szczególności do dnia dzisiejszego nie są dobrze rozumiane lub akceptowane osiągnięcia Konrada Zuse dokonane w tym okresie.

Dla mnie godnym uwagi jest fakt, iż tak wcześnie w ewolucji komputerów mój ojciec rozważał problem ich programowania przy pomocy swojego języka wysokiego poziomu, jakim był Plankalkül. Nie ma wątpliwości, iż nowoczesny komputer wymagał wielu błyskotliwych naukowców przy swoich narodzinach. Jednakże rozważywszy szczegółowo komputery Konrada Zuse znajdujemy zdumiewające podobieństwo do dzisiejszych maszyn. W 1998 pewien dziennikarz w Hoyerswerda w Niemczech spytał mnie, czy uznanie dzieła mojego ojca jest uzasadnione. Odpowiedziałem, że ja również jestem informatykiem i że z tego powodu muszę być bardzo krytyczny i bezstronny ze względu na dzieło ojca, lecz mam ogromny szacunek dla jego osiągnięć.

Podsumuję te osiągnięcia opierając się na oświadczeniach Speisera ^[SPEI98] i Bauera ^[ROJA98a]. Obaj naukowcy twierdzą, iż Konrad Zuse musi być uznany za twórcę następujących, fundamentalnych wynalazków w dziedzinie rozwoju komputerów, gdzie większość z nich została zastosowana w Z1 (1938), Z3 (1941) i Z4 (1945), z wyjątkiem języka Plankalkül:

• Zastosowanie systemu binarnego dla liczb i obwodów.
• Używanie liczb zmiennoprzecinkowych równolegle z algorytmami ich przeliczeń na system dziesiętny i na odwrót.
• Algorytm bezzwrotnego obliczania pierwiastka kwadratowego. Za pomocą tego algorytmu pierwiastek kwadratowy można obliczyć w n krokach, jeśli n oznacza liczbę cyfr. Metoda ta nie była znana w USA w 1949 roku.
• Układ jednoczesnych przeniesień dla operacji dodawania.
• Wyprzedzanie: program odczytywany jest z zapasem dwóch instrukcji naprzód, a następnie testowany, czy instrukcje dostępu do pamięci nie mogą być wykonane wcześniej.
• Pseudo pamięć: gdy mechanizm wyprzedzający stwierdzi, iż liczba, która ma być zapisana w pamięci, jest wymagana ponownie w następnych dwóch instrukcjach, to liczba ta zostanie umieszczona w pewnym rejestrze z mechanicznych przełączników, gdzie będzie do dyspozycji bez cykli odczytu z pamięci głównej. Do tego celu pamięć posiadała dwa takie rejestry.
• Wartości specjalne (Sonderwerte): Jeśli wynik obliczeń przekroczy dozwolone parametry jednostki arytmetycznej, zostaje oznaczony jako wartość specjalna - Sonderwert. Zasada ta gwarantuje, że maszyna zawsze będzie liczyć poprawnie.
• Najbardziej niezwykłą cechą były bez wątpienia mechaniczne, binarne komórki, które tworzyły pamięć. Pamięć miała 64 słowa po 32 bity (Z1 i Z4). Urządzenia te różniły się całkowicie od mechanizmów spotykanych we współczesnych kasach mechanicznych i kalkulatorach biurkowych. Elementy te można było używać nie tylko do przechowywania danych, lecz również do obliczeń, na przykład do kodowania adresu. Pamięć na przekaźnikach miałaby więcej niż podwojony rozmiar i ciężar całego komputera Z4.
• Plankalkül jako pierwszy kompletny język programowania wysokiego poziomu w 1945/46 (wersja ostateczna).

Wszystkie powyższe idee były osobistymi osiągnięciami Konrada Zuse. W jednym lub dwu przypadkach być może nie był pierwszym wynalazcą, lecz oczywiście nic nie wiedział o pracach prowadzonych w innym miejscu. Do roku 1950 żył w kompletnym odcięciu od świata poza granicami Niemiec. Sądzę, że Giloi ^[GILO97] pisze bardzo prawidłowo: Poprzez książkę Briana Randella ^[RAND73] angielskie tłumaczenie pierwszego zastosowania patentów Zuse z 1936 ^[ZUSE36] stało się szerzej znane dowodząc, iż Zuse już rozpracował wiele z głównych koncepcji komputera cyfrowego na lata przed napisaniem sławnego raportu przez Johna von Neumanna, Arthura Burksa i Hermana Goldstine'a ^[BURK46].

Podsumowując mam nadzieję, iż artykuł ten pozwoli naukowcom, uczniom oraz innym zainteresowanym osobom lepiej zrozumieć wkład Konrada Zuse do światowego rozwoju komputerów.