Serwis Edukacyjny
w I-LO w Tarnowie
obrazek

Materiały dla uczniów liceum

  Wyjście       Spis treści       Wstecz       Dalej  

Autor: prof. Horst Zuse
Tłumaczył: mgr Jerzy Wałaszek

©2024 mgr Jerzy Wałaszek
I LO w Tarnowie

Rozdział 5

Język programowania Plankalkül Konrada Zuse

SPIS TREŚCI

Rozdział 5

Od roku 1942 do 1945/46 (w tym samym czasie, gdy opracowywał komputer Z4, co omawiamy w Rozdziale 6 tego artykułu) Konrad Zuse opracowywał również zaawansowane sposoby programowania swoich maszyn (tzn. bardziej zaawansowane niż jedynie obliczenia arytmetyczne).

Rozważył wiele problemów, z którymi borykali się inżynierowie i naukowcy, zanalizował i opisał te problemy oraz stworzył tuziny przykładów. Na podstawie tych badań ojciec mój zrozumiał, iż potrzebna będzie skomplikowana metoda do formułowania zadań, które miał rozwiązywać komputer. Na przykład jeden jego pomysł wiązał się z wykonywanie obliczeń wykonywanych przy budowie mostów. W tym przypadku wierzył on, iż dane wejściowe do programu budowania mostów powinny określać rodzaj wymaganego mostu oraz warunki z nim związane w zależności od zastosowanych materiałów i ukształtowania terenu. Opierając się o te dane komputer powinien następnie zaproponować porządny most.

Zuse określał takie maszyny terminem Logistische Maschinen (maszyny logistyczne) w przeciwieństwie do maszyn algebraicznych, takich jak Z1, Z2, Z3 (oraz Z4 opisany w Rozdziale 6), które nadawały się jedynie do obliczeń numerycznych. Aby umożliwić rozwiązywanie trudnych problemów technicznych za pomocą programów komputerowych, Konrad Zuse zaprojektował niezwykle zaawansowany język programowania - Plankalkül(4). Oprócz czystych poleceń do obliczeń liczbowych, Zuse również zastosował w nim reguły logiki matematycznej.

(4)Nazwa Plankalkül wywodzi się z połączenia dwóch słów niemieckich: "Plan" i "Kalkül". Konrad Zuse nazywał swoje programy słowem Rechenpläne (Plany Obliczeń).

Termin Kalkül (rachunek) jest dobrze znany w matematyce, więc połączył ze sobą "Plan" oraz "Kalkül", aby stworzyć słowo Plankakül, oznaczające "rachunek dla planu obliczeń".

Z jednej strony użył on zaawansowanej logiki predykatywnej algebry Boole'a jako konstrukcji języka. Z drugiej strony rozwinął mechanizm definiowania złożonych struktur danych, rozpoczynając od prostego bitu (cyfry dwójkowej) i podążając w górę do skomplikowanych, hierarchicznych struktur danych. Aby udowodnić użyteczność języka Plankalkül przy rozwiązywaniu problemów naukowych i technicznych, Konrad Zuse napisał dziesiątki przykładowych programów. W jego notatkach możemy odnaleźć  sortowanie list, strategie poszukiwań, związki pomiędzy parami list, itd.

Konrad Zuse skupiał uwagę na problemach logicznych, które muszą być rozwiązywane za pomocą komputera. Z mojego punktu widzenia nie istniało żadne inne dzieło (w tym czasie lub wcześniej) z taką ilością napisanych programów rozwiązujących problemy inżynierskie. Ostateczna wersja języka Plankalkül została ukończona w Hinterstein (Allgäu) w latach 1946/47, lecz nie opublikowano jej aż do 1972 [ZUSE72], kiedy to Plankalkül został w końcu wydany w druku przez GMD (Gesellschaft für Mathematik und Datenverarbeitung  - Towarzystwo Matematyczne i Przetwarzania Danych). Powodem tak późnej publikacji było zaangażowanie Konrada Zuse w utworzoną przez niego firmę Zuse KG poczynając od roku 1949 do 1964, co opisujemy w Rozdziale 7 tego opracowania.

Konrad Zuse zastosował niezwykłą technikę poleceń w języku Plankalkül. Każdy element danych był oznaczany za pomocą jednej z liter V (variable  - zmienna), C (constant - stała), Z (wynik pośredni) lub R (result  - wynik), liczby całkowitej do rozróżniania danych oraz zaawansowanej notacji do zapisu struktury danych tej zmiennej. Głównymi cechami języka Plankalkül są:

(5)Heinz Rutishauser był (wraz z Ambrosem Speiserem) jednym z naukowców pracujących na komputerze Z4 w ETH-Zürich, co opisano w Rozdziale 6.

(6)Asercja jest własnością pewnych wartości elementów programu. Na przykład asercja może wyrażać, iż pewna liczba całkowita posiada wartość dodatnią lub że pewne wskazanie jest puste.

Dobre wprowadzenie do języka Plankalkül można znaleźć w [SEBE96]. Jednakże po roku 1949 Konrad Zuse nie miał już czasu na zajmowanie się zastosowaniami języka Plankalkül lub innymi językami programowania, ponieważ w tym czasie założył firmę Zuse KG. Powrócimy do tej firmy w Rozdziale 7, lecz najpierw musimy wrócić do roku 1940 ...


Na początek:  podrozdziału   strony 

Życie i Praca Konrada Zuse

Autor Horst Zuse

Schaperstraße 21
10719 Berlin, Germany
Tel./fax: +49-30-881-59-88
E-mail: horst.zuse@t-online.de

Tekst, fotografie oraz inne obrazki pojawiające się w artykule "Życie i Praca Konrada Zuse" są prywatną własnością Horsta Zuse i ich nieupoważniona reprodukcja lub imitacja w całości lub w części jest jawnie zabroniona. Historia życia i twórczości Konrada Zuse została umieszczona w Serwisie Edukacyjnym Nauczycieli I-LO w Tarnowie za pisemną zgodą syna wynalazcy, prof. dr inż. Horsta Zuse


Zespół Przedmiotowy
Chemii-Fizyki-Informatyki

w I Liceum Ogólnokształcącym
im. Kazimierza Brodzińskiego
w Tarnowie
ul. Piłsudskiego 4
©2024 mgr Jerzy Wałaszek

Materiały tylko do użytku dydaktycznego. Ich kopiowanie i powielanie jest dozwolone
pod warunkiem podania źródła oraz niepobierania za to pieniędzy.

Pytania proszę przesyłać na adres email: i-lo@eduinf.waw.pl

Serwis wykorzystuje pliki cookies. Jeśli nie chcesz ich otrzymywać, zablokuj je w swojej przeglądarce.

Informacje dodatkowe.