©2009 mgr Jerzy Wałaszek
I LO w Tarnowie
|
Wyjście Spis treści Poprzedni Następny
|
©2009 mgr Jerzy Wałaszek
|
Al la Elementa Kurso
Leciono: 16 17 18
19 20 21
22 23 24
25
La Esperanta-pola kaj pola-Esperanta vortaretoj
Liczebniki
Oprócz liczebników wymienionych w lekcji 12-tej, mamy jeszcze następujące:
Liczebniki podziałowe – tworzy się przy pomocy wyrazu "po", jak w języku polskim, np. po unu – po jednemu, po kvin – po pięć itd. Mi donis al ĉiu kolego po dek poŝtmarkoj.
Liczebniki ułamkowe – powstają przez dodanie przyrostka "on", np. duono – połowa, duona – połowiczny, duone – połowicznie, tri kvaronoj – trzy czwarte itd.
Liczebniki wielorakie – powstają przy pomocy przyrostka -obl-, np. unuobla – pojedynczy, duobla – podwójny, kvinoble – pięciokrotnie. mają zastosowanie w mnożeniu: dekoble dek estas cent.
Liczebniki zbiorowe – otrzymują przyrostek -op-, np. iri triope – iść w trójkę, ilia kvaropa alveno – ich przybycie we czwórkę.
Zaimki i przysłówki
Do zaimków i przysłówków nieokreślonych należą jeszcze następujące z oddzielnym wyrazem "ajn":
|
kiu ajn kio ajn kia ajn kie ajn kien ajn kiam ajn kiom ajn kies ajn | – – – – – – – – | ktokolwiek cokolwiek jakikolwiek gdziekolwiek dokądkolwiek kiedykolwiek ilekolwiek czyjkolwiek |
iu ajn io ajn ia ajn ie ajn ien ajn iam ajn iom ajn ies ajn | – – – – – – – – | ktośkolwiek cośkolwiek jakiśkolwiek gdzieśkolwiek dokądśkolwiek kiedyśkolwiek ileśkolwiek czyjśkolwiek |
|
Kristo – Chrystus Kristnasko – Boże Narodzenie Pasko – Wielkanoc Pentekosto – Zielone Świątki antaŭkristnaska vespero – wigilia abio – jodła bombono – cukierek kandelo – świeca paketo – paczka glitilo – łyżwa ganto – rękawiczka provinco – prowincja bieno – majątek ziemski dispono – dyspozycja frosto – mróz glitkurejo – ślizgawka plenkreskulo – dorosły figuro – figura bankiero – bankier kanapo – kanapa sanstato – stan zdrowia apoteko – apteka recepto – recepta, przepis peceto – kawałeczek honorario – wynagrodzenie, honorarium restoracio – restauracja milda – łagodny glata – gładki |
konvena – stosowny, odpowiedni bondeziri – składać życzenia ŝarĝi – obciążać, naładować migri – wędrować vagi – włóczyć się, błąkać się transporti – przenosić na inne miejsce cedi – ustąpić ronki – chrapać kovriĝi – pokryć się gliti, glitkuri – ślizgać się moviĝi – poruszać się alvoki – wezwać malsuprenveturi – zjeżdżać na dół esplori – badać malŝati – gardzić kuŝadi – wylegiwać się enmanigi – wręczać miri – dziwić się postuli – żądać opinii – mniemać, sądzić siavice – ze swej strony sendube – bez wątpienia senprokraste – bezzwłocznie ne pli frue ol – dopiero, nie wcześniej niż krom – oprócz trankvile – spokojnie ambaŭ – obydwa, oba |
Kristnasko – familia festotago
La ĉefaj festotagoj estas: Kristnasko, Pasko kaj Pentekosto. La plej agrablaj kaj gravaj por ĉiu familio estas sendube la Kristnaskaj festotagoj. Precipe tre ĉarma kaj tre kortuŝa estas la antaŭkristnaska vespero. Je la sesa horo, kiam aperos sur la ĉielo la unua stelo, la domanoj, kiuj ajn ili estas, kolektiĝas ĉe blankkovrita tablo, kaj ĉiu bondeziras reciproke unu la alian. Post abunda vespermanĝo la salonaj pordoj malfermiĝas kaj antaŭ la enirantaj hejmanoj staras bela abieto, ŝarĝita per multegaj ornamaĵoj, pomoj, bombonoj kaj aliaj sukeraĵoj. La arbeton lumigas multaj diverskoloraj kandeletoj. Sub la abieto kuŝas donacoj por ĉiuj familianoj. kaj eĉ hejmanoj. La patrinjo disdonas la paketojn as siaj karuloj, kaj ĉiuj babilas, ĝojas kaj ridas. En pasinta jaro mi ricevis de la patro belan poŝtranĉilon kaj de la patrinjo du librojn kun ilustraĵoj. Mia fratino Zonjo ricevis glitŝuojn kaj vintrajn gantojn. Mi ne memoras, kion ricevis la aliaj, sed mi scias nur, ke ĉiuj el ni estis tre feliĉaj kaj tiun ĉi vesperon ni tre malfrue enlitiĝis.
La gastama provinco
Migranta komercisto estis vojaĝanta en provinco. Ĉirkaŭvaginte la tutan tagon, li venis iun vesperon laca kaj dormema al malgranda bieno, kie estis loĝanta geedzparo kun siaj ses infanoj. Petinte la permeson tranokti tie, li tuj ricevis ĝin. Vespermanĝante la komercisto rimarkis, ke la patrino metas la infanojn po du en la liton. Kiam la unua paro estis ekdorminta, oni transportis ilin sur la plankon kaj nova paro ricevis lokon en la lito. Ekdorminte, ili siavice devis cedi ĝin al la lasta paro. Kiam ĉiuj infanoj estis jam tiamaniere ekdormintaj, la mastro diris al la fremdulo:
"Bonvolu, nun la lito estas je via dispono!"
La komercisto kuŝiĝis kaj tuj ekdormis. Matene vekiĝinte, li trovis sin kuŝanta sur la planko apud la infanoj, kaj en la lito estis trankvile ronkantaj la ambaŭ gemastroj.
 |
La Fakgrupo de Kemio-Fiziko-Informatiko en la Unua Liceo Ĝeneraledukada nomita al Kazimierz Brodziński en Tarnowo Str. Piłsudskiego 4 ©2024 mag. Jerzy Wałaszek |
La materialoj nur por edukada uzado. Ilia kopiado kaj multobligado licas
nur se oni sciigas pri la fonto kaj ne demandas monon por ili.
Bonvolu sendi demandojn al: i-lo@eduinf.waw.pl
Nia edukada servo uzas kuketojn. Se vi ne volas ricevi ilin, bloku ilin en via legilo.