Mia unua peto post mia liberiĝo estis permeso viziti la ĉefurbon, Milendon. La imperiestro bonvole konsentis, dirante samtempe, ke mi estu zorgema ne vundi loĝantojn nek difekti domojn. La homoj aŭdis per proklamo pri la vizito.

La muro, kiu ĉirkaŭas la urbon, havas la altecon de sepdek centimetroj kaj almenaŭ tridek da larĝeco, tial veturilo kaj ĉevaloj facile povas iri laŭlonge de ĝia supro.

Flanke de ĝi je ĉiuj tri metroj staras fortegaj turoj. Mi superpaŝis la grandan okcidentan pordegon kaj iris tre kviete laŭlonge de la du ĉefaj stratoj, movante min flanken.

Mi vestis min per mallonga veŝto, ĉar mi timis, ke la baskoj de surtuto difektus la tegmentojn kaj defluilojn de domoj. Tre zorgeme mi paŝis, por ke mi ne piedpremu la homojn, kvankam la ordonoj estis tre precizaj, ke ĉiuj restu hejme, aŭ eliru je sia propra risko.

La tegmentoj kaj la plej altaj fenestroj estis plenaj de homoj. Mi kredis, ke mi neniam vidis pli multhoman urbon. Ĝi estas kvadrata; ĉiu flanko havas la longon de cent kvindek metroj. Du grandaj stratoj, kies larĝo estas unu metro kaj duono, apartigas ĝin kvarone.

La vojoj kaj stratoj, kiujn mi vidis, sed sur kiujn mi ne povis marŝi, havas larĝecon de tridek centimetroj. Kvincent mil homoj povas loĝi en la urbo. La domoj havas po tri ĝis kvin etaĝojn, la butikoj kaj vendejoj estas plenaj je provizaĵoj.

La palaco de la imperiestro staras meze de la urbo, kie la du grandaj stratoj interkruciĝas. Ĝi estas ĉirkaŭata per muroj sesdek centimetrojn altaj kaj ses metrojn for de la palaco mem. La imperiestro permesis al mi transpaŝi tiun muron, kaj pro la vasteco de la loko, mi facile povis vidi ĉion. La ekstera korto estas kvadrato, kies ĉiu flanko havas la longecon de dek du metroj.

Ĝi enhavas du aliajn kortojn. En la plej malgranda trovi ĝas la imperiestra loĝejo, kiun mi tre deziris vidi. Sed estis tre malfacile tion fari, ĉar la grandaj pordegoj havis la altecon de nur kvardek kvin centimetroj kaj la larĝecon de dek ok. Nu, la konstruaĵoj de la ekstera korto havis almenaŭ unu metron kaj dudek kvin centimetrojn da alteco, ne estis eble por mi transpasi ilin sen difekti ion, kvankam la muroj estis konstruitaj el ĉizita ŝtono.

Tamen lia Moŝto volis, ke mi vidu la luksecon de lia palaco. Sed tion mi povis fari nur post tri tagoj. Irinte en la imperiestran parkon kaj tranĉinte du el la plej grandaj tieaj arboj, per mia poŝtranĉilo mi faris du skabelojn, kies alteco estis unu metro, kaj de sufiĉa forteco por subteni min.

Denove oni avertis la loĝantojn, mi remarŝis tra la urbo al la palaco, portante la du benketojn en la mano.

Alveninte al la flanko de la ekstera korto, mi staris sur unu benketo kaj per la mano mi zorge suprenlevis la alian kaj starigis ĝin en la spaco inter la unua kaj la dua korto, kies larĝeco estis du metroj kaj duono.

Mi paŝis facile trans la konstruaĵojn de unu benketo al la alia. Mi suprentiris la unuan per hokforma bastono.

Tiel mi atingis la plej internan korton. Mi kuŝigis min flanke, metante la vizaĝon apud la fenestrojn de la mezetaĝo. Ili estis malfermitaj, por ke mi vidu la plej belegajn ĉambrojn, kiujn oni povus imagi. Tie mi vidis ŝian Moŝton kaj la gereĝidojn en iliaj propraj loĝejoj kun iliaj ĉefaj korteganoj apud ili. Ŝia Moŝto estis tiel afabla, ke ŝi ridetis gracie kaj prezentis al mi sian manon, por ke mi kisu ĝin.

Du semajnoj post mia liberigo, Reldresal, ĉefa ministro por privataj aferoj, venis en mian domon kun nur unu servisto. Li ordonis, ke lia veturilo restu malproksime kaj deziris, ke mi donu al li horon de mia tempo.

Tion mi bonvole faris, ĉar li estis ministro grava kaj honesta, kaj li foje helpis min ĉe la imperiestro.

Mi proponis kuŝiĝi, tiel ke li atingu pli facile mian orelon, sed li preferis esti suprenlevita de mi kaj tenata en mia mano dum nia interparolado. Komencante li gratulis pri mia liberiĝo kaj diris, ke eble li helpis min. Sed li aldonis, ke se ne estus pro la nuna stato de aferoj en la kortego, eble mi ne estus atinginta ĝin tiel frue. Ĉar li diris: ”Ni ŝajnas prosperaj al fremduloj, sed ni suferas de du malbonoj, tio estas hejma malpaco, kaj la timo de fremdaj malamikoj.

”Pri la unua vi devas kompreni, ke jam de sepdek monatoj ekzistas du partioj, nomataj ”Trameksan” kaj ”Stameksan”.

Oni konas ilin per iliaj kalkanumoj. Trameksanulo portas altajn kalkanumojn kaj la aliaj malaltajn.

Efektive oni pretendas, ke estas la altkalkanumuloj, kies opinioj plej bone akordas kun la tradicioj de nia antikva konstitucio. Iel lia Moŝto elektis uzi kiel ministrojn nur tiujn, kiuj portas malaltajn kalkanumojn, kaj same en ĉiuj oficoj disdonataj de li.

”Sendube vi rimarkis, ke la kalkanumoj de lia Moŝto estas malpli altaj per almenaŭ du milimetroj ol tiuj de la korteganoj. Inter la partioj ekzistas tiom da malamo reciproka, ke la kontraŭuloj nek manĝas nek trinkas kune.

La Trameksanuloj estas plej multaj, sed la potenco estas tute nia. Ni timas, ke lia Moŝto la heredonto inkliniĝas al la Trameksanoj, almenaŭ unu el liaj kalkanumoj estas pli alta ol la alia. Kaŭze de tio li marŝas nerekte.

”Plie, ni estas minacataj per milito el la insulo Blefusku.

Tio estas la alia granda imperio de la tutmondo, preskaŭ tiel granda kaj potenca kiel la nia. Ĉar pri tio, kion vi diras pri aliaj ŝtatoj sur la mondo enhavantaj homojn tiel grandajn kiel vi, niaj saĝuloj multe dubas, pli volonte kredante, ke vi falis el la luno aŭ steloj, ĉar niaj historiaj skribaĵoj de ses mil monatoj ne nomas ian landon krom Liliputo kaj Blefusku. Tiuj du potencaj regnoj senĉese interbatalis en la daŭro de tridek ses monatoj.

”Mi nun rakontos al vi kiel la milito komenciĝis. Ĉiuj konfesas, ke la malnova maniero manĝi ovojn estis rompi ilin ĉe la larĝa fino. Tamen iam okazis, ke la avo de la nuna imperiestro, estante knabo, rompis ovon por manĝi ĝin laŭ la tiama kutimo ĉe la larĝa fino kaj tranĉis sian fingron. Tial la imperiestra patro dissendis ordonon ke, sub minaco de granda puno, ĉiuj regnanoj rompu la mallarĝajn finojn de siaj ovoj. La homoj tiel ofendiĝis pri tio, ke ses ribeloj okazis, per kiuj unu imperiestro perdis la vivon, alia la kronon. Tiuj ĉi malfeliĉoj estis ĉiam incitataj de la monarĥoj de Blefusku, kaj ĉe ilia kvietigo la ekzilitoj rifuĝis al tiu insulo.

”Oni kalkulas, ke dek unu mil homoj de tempo al tempo suferis mortpunon prefere ol rompi siajn ovojn je la mallarĝa fino. Centoj da grandaj libroj estis eldonitaj pri tiu disputo. Oni malpermesis la librojn de la larĝfinuloj kaj ili ne povas labori por la ŝtato. Sed ili estas favorataj ĉe la kortego de la imperiestro de Blefusku. Ili ankaŭ ricevas helpon de siaj samideanoj en Liliputo kaj sanga milito okazas dum tridek monatoj.

”Kelkfoje ni sukcesas, sed ne ĉiam. Ni jam perdis kvardek grandajn militŝipojn kaj multajn malgrandajn, kune kun tridek mil lertaj maristoj kaj soldatoj. La malutilo okazinta al la malamiko estas kalkulata esti iom pli granda ol nia. Tamen ili havas nun grandan militŝiparon kaj sin preparas por veni tien ĉi. Lia imperiestra Moŝto, kredante ke vi estas kuraĝa kaj forta, ordonis al mi montri al vi la aferon.”

Mi proponis mian humilan servon, kaj mi petis la sekretarion doni mian respektplenan saluton al la imperiestro, kaj diri, ke laŭ mia opinio mi ne devis, estante fremdulo, esti probatalanto por iu el la landaj partioj.

Sed mi estis preta, sen timi ion, protekti lian Moŝton kaj regnon kontraŭ ĉiu.