Materiały do matury z informatyki

unsigned char – kody znaków interpretowane jako liczby NBS od 0 do 255. Kody podstawowe od 0 - 127, kody rozszerzone od 128 - 255

signed char – kody znaków interpretowane jako liczby U2 od -128 do 127. Kody podstawowe od 0 -127, kody rozszerzone od -1 do -128.

// Znak NUL
//------------

#include <iostream>

using namespace std;

int main()
{
    cout << "ABC\0abcdefghijkl";
         << "1234" << endl;
    return 0;
}

Program wyświetla dwa łańcuchy tekstowe: "ABC\0abcdefghijkl" oraz "1234". W pierwszym łańcuchu za literami ABC został wstawiony znak NUL - robi się to przy pomocy znaku pomocniczego \, za którym umieszczamy kod znaku zapisany w systemie ósemkowym. U nas \0 oznacza kod 0, czyli znak NUL. Gdy strumień cout napotka w tekście kod NUL, to przyjmuje, że tekst się w tym miejscu zakończył i dalsze znaki nie zostaną już wyświetlone. Dlatego drugi tekst został wyświetlony za literami ABC.

Kod 7: 00000111 – BEL, dzwonek. Znak generuje krótki sygnał dźwiękowy, dawniej drukarka po otrzymaniu kodu BEL uruchamiała dzwonek, aby zwrócić na coś uwagę operatora.

// Znak BEL
//------------

#include <iostream>

using namespace std;

int main()
{
    cout << "\7" << endl;
    return 0;
}

// Znak BEL
//------------

#include <iostream>

using namespace std;

int main()
{
    cout << "\a" << endl;
    return 0;
}

W tekście umieszczamy kod ósemkowy \7 lub symbolicznie \a.

Kod 8: 00001000 – BS, backspace, cofnięcie pozycji wydruku o jeden znak wstecz.

// Znak BS - back space
//---------------------

#include <iostream>

using namespace std;

int main()
{
    cout << "ALO\10A" << endl;
    return 0;
}

// Znak BS - back space
//---------------------

#include <iostream>

using namespace std;

int main()
{
    cout << "ALO\bA" << endl;
    return 0;
}

W tekście za literą O wstawiliśmy znak BS. Przy wydruku spowoduje to nadpisanie litery O literą A (ponieważ pozycja wydruku została cofnięta o jeden znak w lewo, czyli na pozycję litery O) i zamiast ALO otrzymamy ALA. Znak BS uzyskujemy przy pomocy kodu ósemkowego \10 lub symbolicznie \b.

Kod 9: 00001001 – HT, horizontal tab, ustawienie wydruku na pozycji następnej tabulacji. Tabulacje rozmieszczone są w wierszu w tych samych kolumnach co osiem znaków.

// Znak HT - horizontal tab //------------------------- #include <iostream> using namespace std; int main() { cout << "A\11B\tC\11D" << endl << "ABC\tDEF\tGHI\tJKL" << endl << "ABCDEF\11GHIJKL\tMNOPQR\11STUVWX" << endl << endl; return 0; }

A       B       C       D ABC     DEF     GHI     JKL ABCDEF  GHIJKL  MNOPQR  STUVWX

Znak HT uzyskujemy kodem ósemkowym \11 lub symbolicznie \t.

Kod 10: 00001010 – LF, line feed, dawniej znak ten powodował na drukarce przesunięcie pionowe papieru o jeden wiersz, co umożliwiało rozpoczęcie druku następnego. Dzisiaj zwykle oznacza on przesunięcie pozycji wydruku na początek nowego wiersza. W C ++ oznacza to samo, co manipulator endl.

// Znak LF - line feed //-------------------- #include <iostream> using namespace std; int main() { cout << "ABC\12DEF\nGHI" << endl << endl; return 0; }

ABC DEF GHI

Znak LF uzyskujemy kodem ósemkowym \12 lub symbolicznie \n.

Kod 13: 00001101 – CR, carriage return, znak powoduje powrót pozycji wydruku na początek wiersza. Dawniej znak był stosowany wraz z LF, co powodowało wysunięcie papieru o jeden wiersz i ustawienie głowicy drukującej na początku nowego wiersza.

// Znak CR - carriage return //-------------------------- #include <iostream> using namespace std; int main() { cout << "ABCDEF\15GHI\rJK" << endl << endl; return 0; }

JKIDEF

Program wypisuje w tym samym wierszu trzy teksty, ponieważ przed dwoma ostatnimi wstawiono kod CR, to wynikiem jest jeden tekst z nadpisanymi znakami. Znak CR uzyskujemy kodem ósemkowym \15 lub symbolicznie \r.

Pozostałe znaki w konsoli powodują wyświetlenie znaków graficznych, które czasem mogą być przydatne. Poniższy program wyświetla wszystkie znaki kontrolne ASCII:

// Znaki kontrolne ASCII //---------------------- #include <iostream> #include <iomanip> using namespace std; int main() { for(int i = 0; i < 32; i++) { cout << "kod: " << setw(2) << i << " Znak: "; switch(i) { case 0: cout << "NUL"; break; case 7: cout << "BEL"; break; case 8: cout << "BS"; break; case 9: cout << "HT"; break; case 10: cout << "LF"; break; case 13: cout << "CR"; break; default: cout << char(i); break; } cout << endl; } cout << endl; return 0; }

kod:  0 Znak: NUL kod:  1 Znak: ☺ kod:  2 Znak: ☻ kod:  3 Znak: ♥ kod:  4 Znak: ♦ kod:  5 Znak: ♣ kod:  6 Znak: ♠ kod:  7 Znak: BEL kod:  8 Znak: BS kod:  9 Znak: HT kod: 10 Znak: LF kod: 11 Znak: ♂ kod: 12 Znak: ♀ kod: 13 Znak: CR kod: 14 Znak: ♫ kod: 15 Znak: ☼ kod: 16 Znak: ► kod: 17 Znak: ◄ kod: 18 Znak: ↕ kod: 19 Znak: ‼ kod: 20 Znak: ¶ kod: 21 Znak: § kod: 22 Znak: ▬ kod: 23 Znak: ↨ kod: 24 Znak: ↑ kod: 25 Znak: ↓ kod: 26 Znak: → kod: 27 Znak: ← kod: 28 Znak: ∟ kod: 29 Znak: ↔ kod: 30 Znak: ▲ kod: 31 Znak: ▼

W programie użyliśmy nowej instrukcji switch, która przydaje się, gdy należy podjąć różne działania w zależności od wartości wybranego wyrażenia. Składnia jest następująca:

switch(wyrażenie)
{
    case stała_1: instrukcje;
    case stała_2: instrukcje;
     ...
    default: instrukcje;
}

Działanie instrukcji:

Komputer oblicza wartość wyrażenia. Jeśli jedna ze stałych za case ma wartość równą wartości wyrażenia, to komputer wykonuje instrukcje zawarte w tej sekcji case. Jeśli ostatnią z tych instrukcji jest break, to komputer kończy wykonanie switch. Jeśli nie ma instrukcji break, to następuje przejście do instrukcji w kolejnej sekcji case (czasem jest to pożądane, gdy chcemy wykonać te same operacje dla kilku wartości wyrażenia). Jeśli wartość wyrażenia nie odpowiada żadnej ze stałych za case, to komputer wykona instrukcje w sekcji default:. Przyjrzyjmy się, jak to działa w naszym programie:

// Znaki cyfr
//-----------

#include <iostream>
#include <iomanip>

using namespace std;

int main()
{
    for(int i = 48; i < 58; i++)
        cout << "Cyfra " << char(i) << " : "
             << hex << "0x" << i << " : "
             << oct << "0"  << i << " : "
             << dec << i << endl;

    cout << endl;

    return 0;
}

Manipulatory hex (szesnastkowo), oct (ósemkowo) i dec (dziesiętnie) ustawiają sposób wyświetlania liczb w strumieniu cout. Dzięki nim nie musimy przeliczać wartości. Kody dwójkowe cyfr są następujące:

Zwróć uwagę, iż kody ASCII cyfr łatwo przerobić na wartości cyfr – wystarczy w kodzie ASCII wyzerować pierwsze cztery bity. Arytmetycznie odpowiada to odjęciu od kodu ASCII cyfry liczby 48 (00110000₂ = 48₁₀). Również przetworzenie wartości cyfry na jej kod ASCII odpowiada dodaniu do jej wartości liczby 48:

Wartość cyfry = kod ASCII cyfry - 48
Kod ASCII cyfry = wartość cyfry + 48

// Znaki liter
//------------

#include <iostream>
#include <iomanip>

using namespace std;

int main()
{
    for(int i = 64; i < 96; i++)
    {
      cout << "Znak: " << char(i) << " kod: " << i;
      cout << "    Znak: ";
      if(i + 32 == 127) cout << "DEL";
      else              cout << char(i + 32);
      cout << " kod: " << setw(3) << i + 32 << endl;
    }

    cout << endl;

    return 0;
}

Zwróć uwagę, iż kody ASCII małych liter są zawsze o 32 większe od kodów odpowiadających im dużych liter. Wynika stąd prosty sposób wymiany liter dużych i małych:

kod ASCII małej litery = kod ASCII dużej litery + 32
kod ASCII dużej litery = kod ASCII małej litery - 32