Serwis Edukacyjny
w I-LO w Tarnowie
obrazek

Materiały dla uczniów liceum

  Wyjście       Spis treści       Wstecz       Dalej  

obrazek

Autor artykułu: mgr Jerzy Wałaszek
Konsultacje: Wojciech Grodowski, mgr inż. Janusz Wałaszek

©2025 mgr Jerzy Wałaszek
I LO w Tarnowie

obrazek

Elementy

Przyciski

SPIS TREŚCI KONSERWACJA
Podrozdziały

Jak działa przycisk

Przycisk (ang. push button) jest urządzeniem mechaniczno-elektrycznym i służy do sterowania. Przyciski spotykasz w różnych urządzeniach, np. w klawiaturze twojego komputera:

obrazek

Zasada działania przycisku jest prosta: nacisk powoduje zwarcie/rozwarcie styków wewnątrz obudowy przycisku. W ten sposób przycisk może coś włączać/wyłaczać.

obrazek

Na schematach elektrycznych stosuje się różne symbole dla przycisków w zależności od ich własności i pełnionej w obwodzie funkcji. My najczęściej będziemy stosować taki symbol:

obrazek

W Eagle symbole przycisków mogą wyglądać inaczej:

obrazek obrazek obrazek obrazek

Przyciski znajdziesz w bibliotekach switch*.lbr.

Oto prosty schemat obwodu, w którym naciśnięcie przycisku zaświeca diodę LED, a zwolnienie gasi ją:

obrazek


do podrozdziału  do strony 

Rodzaje przycisków

W praktyce elektronika spotkasz się z dwoma podstawowymi rodzajami przycisków:

Przyciski sieciowe umożliwiają sterowanie urządzeń pracujących pod napięciem 240V. Stosowane są np. w zasilaczach sieciowych.

obrazek obrazek obrazek

Przyciski niskonapięciowe są stosowane w układach elektronicznych pracujących pod niskim napięciem. Zwykle mogą być lutowane do płytek drukowanych (wersje przewlekane i SMD).

obrazek obrazek obrazek obrazek obrazek

Przycisk działa tak długo, jak użytkownik go naciska. Po zwolnieniu powraca do położenia podstawowego.

obrazek obrazek

Przełącznik pod wpływem nacisku trwale przełącza swoje styki (zmienia konfigurację połączenia). Po zwolnieniu nacisku styki pozostają w ustawionym położeniu. Ponowne naciśnięcie powoduje powrót styków do stanu podstawowego. Istnieje bardzo wiele rozwiązań przełączników. Na szczęście nie musisz ich wszystkich stosować w swoich urządzeniach. Poniżej przedstawiono typowe przełączniki, u góry w wersji THT, na dole w wersji SMT:

obrazek obrazek obrazek
obrazek obrazek obrazek

W środkowej kolumnie są tzw. przełączniki typu DIP. Stosuje się je głównie do konfiguracji urządzenia cyfrowego. Przesunięcie suwaka w kierunku położenia ON powoduje zwarcie naprzeciwległych wyprowadzeń.

obrazek


do podrozdziału  do strony 

Parametry przycisków

Teraz omówimy krótko najczęściej stosowane przyciski i przełączniki.

Przełącznik kołyskowy

obrazek obrazek

Stosowany jest głównie przy napięciu 250V/10A do włączania/wyłączania urządzenia. Istnieją również wersje niskonapięciowe na 12V.  Naciśnięcie wystającej części przycisku kołyskowego powoduje przełączenie styków, które zwierają lub rozwierają wyprowadzenia. Często przełączniki te wyposażone są w małą neonówkę, która po włączeniu zapala się i sygnalizuje światłem stan przełącznika.

Do przycisku podłącza się przewody za pomocą lutowania lub za pomocą specjalnych końcówek zaciskowych, które ułatwiają szybki montaż/demontaż:

obrazek

W obudowie urządzenia przełączniki kołyskowe montuje się na wcisk. Posiadają one po bokach małe ząbki, które blokują przełącznik w otworze.

obrazek

Przełącznik dźwigienkowy

obrazek

Działa podobnie jak przełącznik kołyskowy. Naciśnięcie na dźwigienkę powoduje przełączenie styków. Montaż za pomocą kabli lub lutowania do płytki drukowanej. Konstruowany zwykle na napięcie 250V, lecz spotyka się również przełączniki na napięcie 12V.

Przycisk tact switch

Jest to bardzo prosty przycisk niskonapięciowy. Naciśnięcie powoduje zwarcie styków, zwolnienie rozwiera styki.

obrazek obrazek
Wersja THT Wersja SMT

Przyciski te najczęściej posiadają cztery wyprowadzenia, istnieją też wersje z dwoma wyprowadzeniami:

obrazek obrazek
Wersja THT Wersja SMT

Poniższy rysunek przedstawia numerację końcówek przycisku oraz sposób ich połączeń wewnątrz obudowy:

obrazek

Końcówki naprzeciwległe są ze sobą połączone elektrycznie. Po naciśnięciu przycisku styki zwierają końcówki 1-2 z 3-4.

Przyciski tact switch są małe, dlatego chętnie się je stosuje na płytkach drukowanych.

obrazek

Przełącznik suwakowy

Przełącznik posiada ruchomy suwak, którego przesunięcie zwiera pary styków. Przełączniki suwakowe produkowane są w całej gamie rozmiarów oraz typów. Najczęściej stosuje się je do przełączania obwodów.

obrazek obrazek obrazek

Przełączniki suwakowe mogą być wielopozycyjne. Najczęściej posiadają 3 lub 6 końcówek. Przesunięcie suwaka zwiera skrajne końcówki ze środkowymi.

Przełącznik DIP switch

Tego typu przełączniki są w działaniu podobne do suwakowych. Przez przesunięcie suwaka zostają zwarte lub rozwarte styki. Najczęściej przełączniki DIP switch są produkowane w grupach po 2, 4, 6, 8 sztuk w jednej obudowie:

obrazek obrazek obrazek

Stosuje się je do konfiguracji urządzeń cyfrowych.

obrazek

Mikroprzełączniki

Pod wpływem nacisku powodują zwierają naprzemiennie pary styków. Lutuje się je zwykle na płytkach drukowanych.

obrazek

W oznaczeniach mikroprzełączników możesz spotkać symbole:

SPST (ang. Single Pole Single Throw) jednobiegunowy działający na pojedynczy nacisk
SPDT (ang. Single Pole Double Throw) jednobiegunowy, dwunaciskowy (pierwsze naciśnięcie włącza, drugie wyłącza)
DPDT (ang. Double Pole Double Throw) jednobiegunowy dwunaciskowy

Sposób numeracji i łączenia styków znajdziesz w danych technicznych u producenta. Np. pokazany na zdjęciu powyżej mikroprzełącznik DPDT ma następujące działanie:

obrazek     obrazek

Przy wyciśniętym przycisku zwarte są wyprowadzenia 1-2 i 4-5. Gdy przycisk jest wciśnięty zwarte są wyprowadzenia 1-3 i 4-6.

Na kursie Eagle przedstawiliśmy sposób tworzenia elementu bibliotecznego dla tego przycisku.

obrazek

Impulsatory

Impulsator jest urządzeniem, które pod wpływem obrotów ośki generuje ciąg impulsów. Inna nazwa to enkoder obrotowy (ang. rotary encoder).

obrazek

Zwykle impulsatory posiadają również przycisk uaktywniany naciśnięciem ośki.

obrazek

Wewnątrz impulsatora umieszczony jest dysk z polami stykowymi. Pola zewnętrze są połączone z wyjściem A. Pola wewnętrzne są połączone z wyjściem B. Do ośki przymocowany jest styk/zbierak, który się wraz z nią obraca i zwiera się do pól A oraz B. Zatem przy obrotach ośki cyklicznie zwierane są wyjścia A-C i B-C. Ponieważ pola stykowe są przesunięte w fazie, to zwieranie występuje w różnych położeniach kątowych zbieraka. Na tej podstawie można wykryć kierunek obrotu ośki:

obrazek

Podstawą jest poziom A. Jeśli styk A jest rozwarty z C, to badamy krawędź B. Jeśli opada, to ośka obraca się zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Jeśli narasta, to ośka obraca się przeciwnie do ruchu wskazówek zegara.

obrazek

Typowy impulsator posiada 5 wyprowadzeń: 2 z jednej strony i 3 z drugiej strony. 2 wyprowadzenia są połączone z wewnętrznym przyciskiem: naciśnięcie ośki powoduje zwarcie tych wyprowadzeń ze sobą. Pozostałe 3 wyprowadzenia, to A, B i C. Kolejność musisz poszukać w danych producenta, ponieważ stosowane są różne rozwiązania. Najczęściej będzie tak (ale to sobie zawsze sprawdź):

obrazek

Ponieważ w trakcie pracy impulsatora styki mogą wykonywać drgania przy łączeniu i rozłączaniu, zwykle podłącza się go z wykorzystaniem prostych filtrów RC:

obrazek

Filtry tłumią drgania i minimalizują błędy odczytu. Porty mikrokontrolera powinny być wewnętrznie podpięte do oporników podciągających (ang. pull-up resistors).

Przyciski znajdziesz w wielu bibliotekach Eagle:


do podrozdziału  do strony 

Zespół Przedmiotowy
Chemii-Fizyki-Informatyki

w I Liceum Ogólnokształcącym
im. Kazimierza Brodzińskiego
w Tarnowie
ul. Piłsudskiego 4
©2025 mgr Jerzy Wałaszek

Materiały tylko do użytku dydaktycznego. Ich kopiowanie i powielanie jest dozwolone pod warunkiem podania źródła oraz niepobierania za to pieniędzy.
Pytania proszę przesyłać na adres email: i-lo@eduinf.waw.pl
Serwis wykorzystuje pliki cookies. Jeśli nie chcesz ich otrzymywać, zablokuj je w swojej przeglądarce.

Informacje dodatkowe.