Obecnie coraz większą popularność zdobywają książki elektroniczne dostępne w formie plików komputerowych. Posiadają one wiele zalet w porównaniu z tradycyjną książką. Przede wszystkim są ekologiczne, ponieważ nie wymagają papieru, który powstaje ze ściętych drzew. Można je szybko tworzyć i rozprowadzać w dowolnej liczbie kopii bez konieczności drukowania, przesyłania jako paczki, utrzymywania księgarń i bibliotek. Książkę elektroniczną możesz kupić w sieci Internet, bez wychodzenia z domu. Otrzymasz ją natychmiast po zakupie. Co więcej, książkę elektroniczną możesz stworzyć sam za pomocą dostępnego i darmowego oprogramowania. Jest to rewolucja na rynku księgarniczym.

Książkę elektroniczną (ang. e-book), będziesz mógł czytać na swoim komputerze, smartfonie, notebooku lub na specjalnym czytniku (ang. e-book reader).

Czytnik e-booków posiada ekran zbudowany z tzw. papieru elektronicznego (ang. e-paper). Zaletą e-papieru jest to, że obraz powstaje na zasadzie kolorowania powierzchni tuszem i można go odczytywać w pełnym oświetleniu. Nie męczy wzroku i zachowuje się jak zwykły papier z nadrukiem. Wynalazek ten coraz bardziej się upowszechnia, już trwają prace nad wersją kolorową.

Papier elektroniczny wykorzystuje tzw. technologię e-ink (czyli technologię tuszu elektronicznego). Zwykły tusz pokrywa włókna papieru i wnika doń. Po wydrukowaniu raczej nic nie da się już zmienić na stronie (dlatego niektóre książki są rozprowadzane z tzw. erratami, czyli spisami błędów, które zauważono dopiero po wydruku). Tusz elektroniczny działa na nieco innej zasadzie, którą obrazuje poniższy rysunek:

Piksele, czyli punkty obrazu tworzone są przez mikroskopijne kapsułki wypełnione przezroczystym olejem syntetycznym. W oleju tym są zawieszone kulki pigmentowe białe i czarne. Kulki białe są naładowane ładunkiem dodatnim, zaś kulki czarne ujemnym. Pomiędzy kapsułkami znajdują się elektrody wytwarzające napięcie elektryczne. Z fizyki wiesz na pewno, że ładunki różnoimienne się przyciągają, a jedno imienne się odpychają. Jeśli do elektrody zostanie przyłożone napięcie dodatnie, to przyciągnie ono w kapsułce kulki z pigmentem czarnym, odpychając jednocześnie kulki z pigmentem białym. W efekcie kulki białe znajdą się przy powierzchni e-papieru i piksel przybierze w tym miejscu barwę białą. Gdy do elektrody przyłożymy napięcie ujemne, to zajdzie proces odwrotny. Kulki czarne zostaną wypchnięte ku powierzchni e-papieru i piksel przybierze barwę czarną. W dużym powiększeniu powierzchnia e-papieru wygląda następująco:

Na ekranie takich pikseli jest bardzo dużo i tworzą one raster np. o rozdzielczości 600 x 800 pikseli. W obrębie tego rastra czytnik rysuje poszczególne literki tekstu i otrzymujemy stronę do czytania. Ta technologia pozwala wyświetlać czarny tekst na białym tle lub obrazki w 16-tu stopniach szarości. Do czytania książek to zupełnie wystarcza. Powstają już pierwsze czytniki e-booków z kolorowym e-papierem:

Jednakże otrzymywane kolory nie są jeszcze tak dobre, jak na wyświetlaczach LCD. Musimy jeszcze trochę poczekać aż technologia ta dojrzeje i czytniki stanieją do akceptowalnego poziomu. Obecnie dobry czytnik e-booków z czarnobiałym e-papierem kosztuje poniżej 300zł. Tańsze modele można już kupić za około 100zł. W przyszłości na pewno publikacje papierowe staną się rzadkością.

Książka elektroniczna jest plikiem komputerowym, w którym zawarta jest treść tej książki wraz z obrazkami oraz informacjami o jej strukturze. Na lekcji nauczymy się tworzyć własne książki elektroniczne, dzięki czemu będziemy mogli sami stać się wydawcami literatury. Autor może napisać swoją książkę, samodzielnie ją wydać i rozprowadzać w sieci Internet. Firma Amazon pozwala autorom e-booków nawet na zarabianie pieniędzy w ten właśnie sposób. Polski rynek też powoli rozwija się w tym kierunku.

O książkach elektronicznych musisz wiedzieć to, że nie istnieje jakiś powszechnie obowiązujący standard plików. Spotkasz się z różnymi rodzajami tych plików, które są przeznaczone na różne czytniki:

• EPUB (ang. Electronic PUBlication) jest standardem odczytywanym przez większość współczesnych czytników e-booków. W nim właśnie będziemy tworzyć podstawowe wersje naszych książek elektronicznych.
• MOBI jest standardem przyjętym przez firmę Amazon i używanym w jej czytnikach Kindle. Jak zobaczymy dalej, można łatwo przekonwertować książkę ze standardu EPUB na MOBI.
• PDF (ang. Portable Document Format) nie jest właściwie formatem dla czytników e-booków, chociaż większość z nich go obsługuje. Standard ten powstał dosyć dawno temu, gdy czytniki książek elektronicznych jeszcze się nie pojawiły na rynku. Jego podstawowym celem jest zachowanie wyglądu publikacji, np. gazet. W PDF strona wygląda dokładnie tak samo jak w wersji papierowej. Pozwala to umieszczać w dokumencie rysunki, schematy, tabele, itp. Odczyt plików PDF na czytnikach nie jest zbyt wygodny, szczególnie na tych, które nie posiadają ekranów o rozmiarze A4 (typowy czytnik ma ekran o przekatnej 6 cali). Zwykle stronę trzeba powiększać, aby tekst stał się czytelny lub zrezygnować z dokładnego odwzorowania jej wyglądu.

Formatów tych jest dużo więcej. Niech jednak cię nie przeraża ich ilość. Zwykle jest możliwość dokonania konwersji formatu podstawowego EPUB na inne. Zatem wystarczy, jak będziesz tworzył swoje książki elektroniczne w formacie EPUB, a następnie je konwertował na wymagany format (MOBI, LIT, AZW, PDF itp.).

Utworzymy prostego ebooka na podstawie noweli Henryka Sienkiewicza pt. Latarnik. Nowelę tę wybrałem, ponieważ jest krótka (składa się tylko z 3 rozdziałów) i zdołamy ją przetworzyć w ciągu jednej lekcji. W pierwszym kroku stworzymy okładkę. Poniżej podaję opisuję krok po kroku, jak to zrobić.

Usuwamy poprzednie ustawienia programu Inkscape

Do utworzenia okładki wykorzystamy aplikację Inkscape. Jednak program ten zapamiętuje swoje ustawienia i przy ponownym uruchomieniu startuje z ustawieniami, które wprowadził użytkownik. Uczniowie często nie radzą sobie z powrotem do właściwych ustawień, dlatego najlepiej przed uruchomieniem Inkscape usunąć plik z ustawieniami. Wtedy Inkscape wystartuje z ustawieniami standardowymi.

Skopiuj do schowka Windows poniższe polecenie – przeciągnij po nim kursorem myszki z wciśniętym lewym przyciskiem, po czym naciśnij klawisze Ctrl+C:

Uruchom okienko konsoli – naciśnij klawisz z okienkiem (lewy spód klawiatury), przytrzymaj go wciśniętym i naciśnij klawisz R (ang. Run: uruchom).

Pojawi się okienko dialogowe Uruchamianie. Wpisz w nim polecenie cmd i naciśnij klawisz Enter lub kliknij w przycisk OK.

Polecenie cmd uruchamia okno konsoli poleceń, w którym możemy wydawać systemowi Windows różne polecenia przez wpisanie ich z klawiatury.

Wklej do okna konsoli polecenie skopiowane wcześniej do schowka Windows – naciśnij klawisze Ctrl+V, po czym naciśnij Enter, aby polecenie zostało wykonane przez system Windows:

Gdy pojawi się nowy wiersz w oknie konsoli, to będzie oznaczało, że rozkaz del usunął plik preferences.xml z katalogu danych programu Inkscape.

Zamknij okno konsoli. Możesz to zrobić standardowo na pasku tytułowym lub przez wykonanie w nim polecenia exit.

Przygotowanie aplikacji Inkscape

Uruchom teraz program Inkscape

Po usunięciu pliku preferences.xml Inkscape uruchomi się z podstawowymi ustawieniami.

Brakuje okienka dokowanego Wypełnienie i kontur, które jest raczej niezbędne. Aby je przywołać naciśnij klawisze Shift+Ctrl+F lub z menu wybierz opcję Obiekt→Wypełnienie i kontur.

Program jest teraz gotowy do pracy.

Pobranie obrazka na tło okładki

Obrazek pobierzemy z Internetu. Uruchom przeglądarkę i wejdź na stronę google.pl. W pasku wyszukiwania wpisz hasło lighthouse – to po angielsku latarnia morska. Internet jest zdominowany przez język angielski i hasła angielskie dają więcej trafień.

Gdy pojawią się wyniki wyszukiwania, wybierz filtr Grafika, aby zobaczyć obrazki związane tematycznie z hasłem lighthouse.

Wśród miniaturek wyszukaj taką, na której jest latarnia morska na skalistym wybrzeżu. Kliknij w wybraną miniaturkę, wtedy po prawej stronie Google wyświetli podgląd obrazka:

Kliknij w ten podgląd obrazka prawym przyciskiem myszki i z menu wybierz opcję pokaż obraz. Wtedy Google wyświetli obrazek w pełnej rozdzielczości i o to nam chodzi. Gdy wybrany obrazek latarni morskiej pojawi się w oknie przeglądarki, kliknij go prawym przyciskiem myszki i z menu kontekstowego wybierz opcję kopiuj obraz. Obrazek zostanie skopiowany do schowka Windows.

Wróć do programu Inkscape i wklej obrazek przez naciśnięcie klawiszy Ctrl+V.

Przycięcie obrazka do kształtu okładki

Zwykle pobrany obrazek posiada niewłaściwy kształt. Dlatego przytniemy go do prostokąta okładki. Na przyborniku wybierz narzędzie prostokąt (naciśnij klawisz R) i narysuj na obrazku prostokąt o kształcie okładki. Prostokąt musi być na tyle duży, aby zmieściła się w nim latarnia morska. Nie przejmuj się kolorem prostokąta:

Prostokąt ten musimy ustawić, tak aby obejmował to, co chcemy zachować na obrazku. W okienku Wypełnienie i kontur ustaw dla prostokąta Krycie na około 50%. Prostokąt stanie się nieco przezroczysty i będzie widać, co pokrywa na obrazku. Ustaw prostokąt na latarni, ale pozostaw z boku nieco miejsca na napisy:

Zaznacz wszystkie obiekty (Ctrl+A), po czym z meny wybierz opcję Obiekt → Przytnij → Ustaw. Obrazek zostanie przycięty do kształtu prostokąta. Metoda ta pozwala przycinać obrazki do dowolnych kształtów, nie tylko do prostokątów.

Napisy

Okładka powinna zawierać autora oraz tytuł książki. Naciśnij klawisz 4, aby powiększyć obrazek do rozmiarów okna roboczego programu i z przybornika wybierz narzędzie tekstowe (klawisz T). Kliknij narzędziem obok obrazka i wpisz tekst:

Zaznacz lewym przyciskiem myszki wyraz LATARNIK, wybierz styl Bold (gruby) powiększ czcionkę (u góry okna na pasku własności narzędzia) do rozmiaru 56:

Na przyborniku wybierz strzałkę i przenieś napisy na obrazek. Zmień ich kolor na biały i dopasuj je do rozmiaru obrazka za pomocą uchwytów skalowania:

Zaznacz wszystkie obiekty (Ctrl+A) i zgrupuj je (Ctrl+G). Zapisz projekt okładki na swoim dysku.

Eksport okładki do pliku PNG

Aby wykorzystać obrazek okładki, musi być on zapisany w postaci rastrowej – Inkscape tworzy pliki wektorowe SVG. W tym celu wybierz z menu opcję: Plik → Wyeksportuj jako plik PNG... Pliki PNG są plikami rastrowymi, czyli obrazkami zbudowanymi z pikseli, które opracowano specjalnie na potrzeby Internetu. Po wybraniu tej opcji z menu pojawi się nowe okienko dokowane:

W okienku wybierz opcję Zaznaczenie, po czym kliknij w obrazek okładki, jeśli nie jest zaznaczony. Teraz popatrz na Rozmiar obrazka. W polu Wysokość wpisz 1024. Szerokość dopasuje się automatycznie do nowej wysokości. Parametry te odnoszą się do rozmiaru obrazka wynikowego PNG (px oznacza piksele).

Następnie kliknij w przycisk Eksportuj jako... Tutaj uważaj. Przycisk ten nie powoduje wyeksportowania obrazka, pozwala jedynie zdefiniować miejsce na dysku, gdzie obrazek powstanie oraz nazwę jego pliku. Gdy to określisz, kliknij na koniec przycisk Eksportuj, który utworzy we wskazanym miejscu plik obrazka PNG z okładką nowelki.

Wejdź na stronę http://google.pl.

Przełącz się na swoje konto szkolne.

W aplikacjach Google wybierz Dysk Google:

Gdy pojawi się okno dysku, kliknij przycisk Nowy w lewym górnym narożniku i z menu wybierz opcję Dokumenty Google:

W ten sposób otworzysz okno edytora tekstowego. W lewym górnym narożniku zdefiniuj nazwę pliku: Latarnik.

 

Teraz wstawimy do naszego tekstu przygotowaną wcześniej okładkę.

Jeśli nie masz swojej okładki, to zapisz na swój dysk w komputerze poniższy obrazek (nie zmieniaj jego nazwy):

W menu wybierz opcję: Wstaw → Obraz → Prześlij z komputera:

Otworzy się okienko wysyłania pliku, które pozwoli ci wybrać na twoim dysku twardym plik latarnik.png, który utworzyliśmy na poprzedniej lekcji, lub który właśnie pobrałeś z naszego serwisu.

Obrazek pojawi się na kartce w edytorze.

Naciśnij klawisze Ctrl+Enter, aby przejść do nowej strony:

Kliknij w poniższy link, aby otworzyć tekst nowelki:

Latarnik

Gdy w oknie pojawi się tekst, zaznacz go w całości klawiszami Ctrl+A, skopiuj do schowka Ctrl+C, wróć do edytora, ustaw kursor na nowej stronie pod obrazkiem i wklej Ctrl+V:

Skasuj na początku tekstu rok 2016 i wpisz obecny 2021.

Tekst musimy odpowiednio sformatować.

Umieść kursor w tytule Latarnik na początku tekstu, po czym użyj pola stylu, aby ustawić styl Tytuł:

Ustaw kursor za rokiem 2021 i naciśnij Ctrl+Enter. Tytuł będzie na osobnej stronie:

Teraz sformatuj wszystkie rozdziały (jest ich trzy) jako nagłówki 2:

Otrzymasz:

Zaznaczaj tekst każdego rozdziału i wyjustuj go:

Tekst wyjustowany jest wyrównany do lewego i prawego marginesu strony:

W rozdziale III znajdują się trzy fragmenty z "Pana Tadeusza" sformatuj je czcionką pochyłą, czyli kursywą:

Gotowe. Z menu wybierz opcję Plik → Pobierz → Publikacja EPUB. Plik trafi do katalogu Pobrane na twoim dysku:

Plik możesz przeglądnąć dowolną przeglądarką ebooków. Jeśli zainstalowałeś aplikację Calibre, to taka przeglądarka już jest w twoim systemie.

Plik prześlij w załączniku listu na adres nauczyciela.

W tytule listu wpisz swoje imię, nazwisko, klasę i słowo CW1, np. Jan Kowalski 1D CW1.