(C) ARTIC COMPUTING LTD

(C) ARTIC COMPUTING LTD

CONTENTS

INTRODUCTION
GENERAL DESCRIPTION
GETTING STARTED
SAVING PROGRAMS
THE EDITOR
SYNTAX OF ASSEMBLER
    LABELS
    TEXT
    NUMBERS
    SEPARATORS
    NON STANDARD MNEMONICS
    COMMENTS
ASSEMBLING
    LABEL ERROR
    RELATIVE JUMP ERROR
    OFFSET ERROR
    NUMBER ERROR
    OUT OF MEMORY
    STACK ERROR
    SYNTAX ERROR
MONITOR
    COMMANDS
USEFUL ASSEMBLER SUBROUTINES
HINTS FOR THE BEGINNER
RULES
RECOMMENDED BOOKS
Z80 INSTRUCTION SET

ZAWARTOŚĆ

WPROWADZENIE
OGÓLNY OPIS
ZACZYNAMY
ZAPIS PROGRAMÓW
EDYTOR
SKŁADNIA POLECEŃ ASEMBLERA
    ETYKIETY
    TEKST
    LICZBY
    SEPARATORY
    NIESTANDARDOWE MNEMONIKI
    KOMENTARZE
ASEMBLACJA
    BŁĄD ETYKIETY
    BŁĄD SKOKU WZGLĘDNEGO
    BŁĄD PRZESUNIĘCIA
    BŁĄD LICZBY
    BRAK PAMIĘCI
    BŁĄD STOSU
    BŁĄD SKŁADNIOWY
MONITOR
    ROZKAZY
UŻYTECZNE PROCEDURY W ASEMBLERZE
WSKAZÓWKI DLA POCZĄTKUJĄCYCH
REGUŁY
POLECANA LITERATURA
ZESTAW ROZKAZÓW MIKROPROCESORA Z80

INTRODUCTION

The aim of ZX ASSEMBLER is to simplify the whole process of machine code programming on ZX81 computers. It provides comprehensive, easy for use facilities whilst retaining a surprisingly large amount of user-available RAM. The program occupies 7K and locates itself in the upper half of ROM area, so BASIC is unaffected and works the same way as if the assembler was not present at all.

WPROWADZENIE

Celem programu ZX ASEMBLER jest ułatwienie całego procesu programowania w kodzie maszynowym na komputerach ZX81. Udostępnia on wszechstronne i łatwe w użyciu funkcje, przy jednoczesnym zachowaniu zdumiewająco dużego obszaru pamięci RAM dostępnej dla użytkownika. Program zajmuje 7K i mieści się w górnej połowie obszaru ROM (chodzi oczywiście o VB81), zatem w  żaden sposób nie wpływa na system BASIC, który pracuje tak, jakby asemblera w ogóle nie było.

GENERAL DESCRIPTION

There are two main sections to the program:

1. The EDITOR/ASSEMBLER. You may enter and edit your assembly code with the EDITOR then assemble it with the ASSEMBLE command. The EDITOR has been designed specially for the entering of assembly code: it employs up and down screen scrolling; search for a string; allows insertion/deletion of lines/characters; auto-repeat on all Keys; label indentation system & cursor up, down, left and right. It will allow up to 31 characters per line. The ASSEMBLER is highly versatile: it provides for full mnemonic and label assembling, allows entry of numbers in hex and decimal, and it allows entry of text and comments.
2. The MONITOR. This provides facilities test debug and run your machine-code program. It also provides a number of useful subroutines (such as Keyboard input, print on screen... etc)

This manual is intended to explain how to operate the EDITOR/ASSEMBLER and MONITOR, also giving tips and routines for beginners, and a list of Z80 instruction sets.

ZX ASSEMBLER is a powerful piece of software and used correctly could increase your programming speed and ability enormously.

OGÓLNY OPIS

W programie występują dwie główne sekcje:

1. EDYTOR/ASEMBLER. Przy pomocy polecenia EDIT możesz wprowadzać i edytować swój kod asemblerowy, a następnie skompilować go poleceniem ASSEMBLE. EDYTOR został zaprojektowany specjalnie do wprowadzania kodu asemblerowego: używa on przewijania ekranu w górę i w dół, wyszukiwania tekstów, pozwala na wstawianie i usuwanie znaków oraz wierszy, posiada funkcję automatycznego powtarzania wszystkich klawiszy oraz system tworzenia odstępów przy etykietach i sterowania kursorem w czterech kierunkach. W wierszu może być do 31 znaków. ASEMBLER jest bardzo wszechstronny i udostępnia pełną listę mnemoników wraz z etykietami, pozwala na wprowadzanie liczb szesnastkowych i dziesiętnych oraz tekstu i komentarzy.
2. MONITOR. Udostępnia funkcje testowania i uruchamiania twojego programu w kodzie maszynowym. Udostępnia on również kilka użytecznych podprogramów (takich jak odczyt danych z klawiatury, wyświetlanie na ekranie... itp.).

Celem tej instrukcji jest wyjaśnienie sposobów pracy z EDYTOREM/ASEMBLEREM oraz z MONITOREM jak również przekazanie wskazówek i procedur dla początkujących oraz listy zbioru instrukcji mikroprocesora Z80.

ZX ASEMBLER jest potężnym oprogramowaniem i używany poprawnie może zwiększyć niesamowicie prędkość działania twoich programów.

GETTING STARTED

ZX ASSEMBLER is automatically loaded when your VB81 starts. It is put into upper half of ROM area which begins at 2000 hex or 8192 decimal. This area of ZX81 memory is normally protected from writes during simulation, although you may permit such writes, but then the program code would not be safe and could get corrupted. Set this option only when you do not plan to use your assembler.

To run the program you must type: RAND USR 8192 - then the program will introduce itself. You are now in the COMMAND MODE of the ASSEMBLER. All commands are initiated with SINGLE KEY press from here. To return to BASIC type Q(QUIT) twice.

There is a fine feature in version 2 of ZX ASSEMBLER. If you invoke it by:

LET S=USR 8192

then S will contain the start address of your assembled code on return to BASIC. If you do not assemble the code, then S will point to ZX ASSEMBLER entry.

ZACZYNAMY

ZX ASEMBLER jest automatycznie ładowany w momencie startu emulatora VB81. Zostaje on umieszczony w górnej połowie obszaru pamięci ROM, który rozpoczyna się od adresu 2000 szesnastkowo lub 8192 dziesiętnie. Ten obszar pamięci ZX81 jest zwykle chroniony przed zapisem podczas symulacji, chociaż możesz zezwolić na takie zapisy, lecz wtedy kod programu nie będzie bezpieczny i może zostać uszkodzony. Ustaw tę opcję tylko wtedy, gdy nie planujesz korzystania ze swojego asemblera.

Aby uruchomić ten program, musisz wpisać: RAND USR 8192 - program krótko się przedstawi. Jest to TRYB ROZKAZÓW dla ASEMBLERA. Wszystkie rozkazy są uruchamiane z tego miejsca przez POJEDYNCZE NACIŚNIĘCIE KLAWISZA. Aby powrócić do systemu BASIC, wpisz dwukrotnie Q (QUIT = REZYGNACJA).

W wersji 2 ZX ASEMBLERA dodano funkcję zwracania adresu startowego kodu. Jeśli wywołasz asembler w sposób następujący:

LET S=USR 8129

to zmienna S będzie zawierała adres twojego kodu po asemblacji. Jeśli nie wykonasz asemblacji kodu, to w S będzie umieszczony adres startowy ZX ASEMBLERA.

SAVING PROGRAMS

To SAVE a complete or incomplete program, press Q twice to return to BASIC. You will find a two line BASIC program, plus any other that you have entered.

1 REM
2 REM

Line 1 contains the machine code. Line 2 contains the assembly language (be careful when using renumbering feature of VB81 - the numbers for these lines should always be 1 and 2). You may wish at this point to delete either line as necessary and to SAVE the remaining program in the usual way (it will be saved to tape directory set in VB81). At any time with ASSEMBLER in ROM you may load this program back again to finish or continue your work. If you have not finished your program, you can delete the object code (line 1) and SAVE only the source code. However it is best to SAVE a backup tape containing only the source code for future amendments.

ZAPIS PROGRAMÓW

Aby zapisać skończony lub niekompletny program, naciśnij dwukrotnie Q w celu powrotu do systemu BASIC. Odkryjesz wtedy program BASIC składający się z dwóch wierszy, plus to, co wcześniej wprowadziłeś.

1 REM
2 REM

Wiersz nr 1 zawiera kod maszynowy. Wiersz nr 2 zawiera program źródłowy w asemblerze (bądź ostrożny przy przenumerowywaniu wierszy w VB81 - numery tych dwóch pierwszych wierszy powinny pozostać niezmienione). Na tym etapie możesz życzyć sobie usunąć wg potrzeby dowolny z tych wierszy  i zapisać program w zwykły sposób (zostanie on umieszczony w katalogu taśmy ustawionym w VB81). Gdy ASEMBLER jest obecny w ROM, możesz w dowolnej chwili załadować ten program z powrotem i go dokończyć lub kontynuować pracę nad nim. Jeśli nie skończyłeś jeszcze swojego programu, możesz usunąć kod wynikowy (wiersz nr 1) i zapisać jedynie kod źródłowy programu. Najlepszym rozwiązaniem jest tworzenie kopii bezpieczeństwa kodu źródłowego dla przyszłych poprawek.

THE EDITOR

When you invoke the EDITOR by pressing E key, a screen of text entered so far is displayed. This will be either at the place where you last left the EDITOR or from an error during Assembling (SEE ASSEMBLING). The EDITOR provides the user with several functions apart from simply entering text. All the functions are obtained with the SHIFT Key held down

EDYTOR

Gdy wywołasz EDYTOR naciskając klawisz E, zostanie wyświetlony ekran z tekstem dotąd wprowadzonym. Będziesz znajdował się albo w miejscu, gdzie byłeś ostatnio przy wyjściu z EDYTORA, albo w miejscu wystąpienia błędu przy asemblacji (zobacz na ASEMBLACJĘ). Oprócz prostego wprowadzania tekstu EDYTOR udostępnia użytkownikowi kilka funkcji. Wszystkie te funkcje otrzymujemy z naciśniętym klawiszem SHIFT.

Functions:

Press:

Funkcje:

Naciśnij:

SYNTAX OF ASSEMBLER

Once the program has introduced itself, you have the choice of  several commands for the monitor, but we shall first examine the Editor/Assembler.

To enter the Editor you type E. The screen will clear and display a graphic space, seven characters in from the left hand side of the screen. You are now ready to enter your Assembly Language.

SKŁADNIA ASEMBLERA

Po przedstawieniu się programu otrzymasz do wyboru kilka rozkazów dla monitora, lecz najpierw zbadajmy Edytor/Asembler.

Aby wejść do Edytora, wpisz E. Ekran zostanie wyczyszczony i będzie wyświetlał graficzną spację ustawioną w 7-mej kolumnie od lewej krawędzi ekranu. Teraz jesteś gotowy do wprowadzania swojego programu w asemblerze.

LABELS

The Assembler will accept labels of any string of letters or numbers starting with a letter immediately followed by:

To enter a label, type SHIFT A and the cursor will move to the extreme left hand side of the screen. This gives the effect of indenting the Assembly language and making it easier to read.

Example: Score routine

SCORE1 = 5000
       JR BEGIN       ;jump to beginning.
SCORE  DB 00,00       ;save two bytes for score.
BEGIN  LD HL,(SCORE)  ;get the contents of score.
       INC HL         ;increment it
       LD (SCORE),HL  ;store new score
       LD (SCORE1),HL ;store copy of score at 5000 HEX
       RET

A label may be accessed with an offset of -9 to +9

e.g.   LD A,(PTR+4)
       ...
PTR    DB 1,2,3,4,5,6

A will have te value 5. If no offset specified, assume it is zero.

  A = 1

N.B. It is advisable not to use a label with the same name as a register e.g. BC or as a legal number e.g. ABCD as you will either have error message on relative jumps or potentially disastrous consequences.

ETYKIETY

Asembler akceptuje etykiety zbudowane z liter i cyfr, rozpoczynające się od litery, a po nich może bezpośrednio występować:

Aby wprowadzić etykietę, wpisz SHIFT A a kursor przesunie się do lewej krawędzi ekranu. Otrzymujemy w ten sposób efekt wcięć w wierszach asemblera, które ułatwiają ich odczytywanie.

Przykład: procedura obliczania punktów w grze

SCORE1 = 5000
       JR BEGIN       ;skocz na początek.
SCORE  DB 00,00       ;dwa bajty na punktację.
BEGIN  LD HL,(SCORE)  ;pobierz punkty.
       INC HL         ;zwiększ je
       LD (SCORE),HL  ;zapisz nowe punkty
       LD (SCORE1),HL ;zapisz kopię pod 5000 HEX
       RET

Do etykiety można odwołać się z przesunięciem od -9 do +9. Np:

       LD A,(PTR+4)
       ...
PTR    DB 1,2,3,4,5,6

Rejestr A będzie zawierał 5. Jeśli nie zostanie podane przesunięcie, to wynosi ono 0.

  A = 1

Uwaga: Odradzamy stosowania nazw takich samych jak nazwy rejestrów, np. BC, lub poprawne liczby szesnastkowe, np. ABCD, bo albo otrzymasz wiadomość o błędzie przy skokach względnych, albo konsekwencje będą potencjalnie katastrofalne.

TEXT

If you want to put some text into your assembler program then you use DEFM/DM directive. The text itself must be enclosed within speech marks (SHIFT P or normal " key in VB81).

Example: Print a message

       CALL PRINT
       DM "HERE WE ENTER TEXT"
       DB FF  ;we mark the end of text

Example:  Text in Assembly language

       LD A,0        ;get initial value
CHECK  INC A         ;add 1 to it
       CP "*"        ;check for *
       JR NZ CHECK   ;if not goto check
       CALL PRINTA   ;print character
       CALL PRINT    ;print text
       DM " IS A * SIGN"
       DB FF

Hence it is not necessary to know the character codes.

TEKST

Jeśli chcesz wstawić jakiś tekst do swojego programu w asemblerze, to użyj dyrektywy DEFM/DM. Sam tekst musi być umieszczony w cudzysłowach (SHIFT P lub klawisz " w VB81).

Przykład: wydruk wiadomości

       CALL PRINT
       DM "TUTAJ WPROWADZAMY TEKST"
       DB FF  ;zaznaczamy koniec tekstu

Przykład: tekst w asemblerze

       LD A,0        ;ustaw wartość początkową
CHECK  INC A         ;dodaj do niej 1
       CP "*"        ;sprawdź, czy jest *
       JR NZ CHECK   ;jeśli nie, wróć do CHECK
       CALL PRINTA   ;wydrukuj znak
       CALL PRINT    ;wydrukuj tekst
       DM " JEST ZNAKIEM *"
       DB FF

Eliminuje to potrzebę znajomości kodów znaków.

NUMBERS

The Assembler defaults to HEXadecimal (base 16)

  8 bit numbers 0 to FF
16 bit numbers 000 to FFFF (must be 3 or 4 digits)

Decimal numbers must also be used with a '+' or '-' sign. They will always be 16 bit numbers.

e.g. +1 is represented by 0001.

The Assembler is intelligent in many respects, in that it treats a number, wherever possible, as an 8 bit or 16 bit, including decimal, when needed.

Example: label loads

TEST = +64        LD HL,TEST  ; 16 bit expected
                  LD A,TEST   ;  8 bit expected

The label TEST is treated as a 16 bit and 8 bit number where indicated. If however the Assembler expects an 8 bit number when the number is greater than FF or +255, a NUMBER ERROR will be reported when Assembling.

Example: Numbers

       LD HL,1    ;OK
       LD A,+13   ;OK
       LD A,101   ;Error

When you wish to load a register with a number, which is also a register, you must prefix the number with a 0.

Example

       LD A,B    ;stores register B in A
       LD A,0B   ;stores number B in A

If you want to store numbers within your code then use DEFB/DB directive for 8 bit numbers and DEFW/DW directive for 16 bit numbers. Each one of these directives takes multiple numbers as parameters separated with commas.

Examples: Numbers in memory

TAB1  DB +15,+24,-43,0       ; 8 bit numbers
TAB2  DW FA99,+16333,+25872  ;16 bit numbers

To reserve some space within memory, say a 100 bytes, for any purpose, use DEFS/DS directive.

Example:

BUF    DS 100 ;100 bytes for you to use at BUF

LICZBY

Asembler standardowo używa liczb szesnastkowych (o podstawie 16)

  8 bitowych od 0 do FF
16 bitowych od 000 do FFFF (musi być 3 lub 4 cyfry)

Liczby dziesiętne muszą być poprzedzone znakiem '+' lub '-'. Są one zawsze liczbami 16 bitowymi.

np. +1 jest reprezentowane jako 0001.

Asembler jest dosyć inteligentny w traktowaniu liczb tak, jak tego wymaga sytuacja - czasem jako 8 bitowe, a czasem jako 16 bitowe.

Przykład: ładowanie etykiety

TEST = +64        LD HL,TEST  ; 16 bit oczekiwane
                  LD A,TEST   ;  8 bit oczekiwane

Etykieta TEST jest traktowana w zaznaczonych miejscach odpowiednio jak liczba 16 bitowa lub 8 bitowa. Jednakże jeżeli Asembler oczekuje liczby 8 bitowej, a liczba ma wartość większą od FF lub +255, to w czasie asemblacji powstanie błąd NUMBER ERROR.

Przykład: liczby

       LD HL,1    ;OK
       LD A,+13   ;OK
       LD A,101   ;Błąd

Jeśli chcesz umieścić w rejestrze liczbę, której nazwa jest taka sama jak nazwa rejestru, musisz poprzedzić ją cyfrą 0.

Przykład

       LD A,B    ;umieszcza rejestr B w A
       LD A,0B   ;umieszcza liczbę B w A 

Jeśli chcesz umieścić parę liczb wewnątrz swojego kodu, użyj dyrektywy DEFB/DB dla liczb 8 bitowych i dyrektywy DEFW/DW dla liczb 16 bitowych. Każda z tych dyrektyw przyjmuje liczby rozdzielone przecinkami.

Przykłady: liczby w pamięci

TAB1  DB +15,+24,-43,0       ;liczby 8 bitowe
TAB2  DW FA99,+16333,+25872  ;liczby 16 bitowe

Aby zarezerwować miejsce w pamięci na jakikolwiek cel, powiedzmy 100 bajtów, użyj dyrektywy DEFS/DS.

Przykład:

BUF    DS 100 ;masz do swojej dyspozycji 100 bajtów

SEPARATORS

Each instruction may be separated by spaces or end of line.

Spaces may be replaced by multiple spaces with the exception of the following instructions, which must be entered exactly as below.

       LDA_A,I       _ space
       LDA_I,A
       LDA_R,A
       LDA_A,R
       EX_AF         ≡ EX AF,AF'
       EX_DE,HL
       EX_(SP),HL

SEPARATORY

Każda instrukcja może być rozdzielana za pomocą spacji lub końca wiersza.

Spacji może być więcej niż jedna za wyjątkiem poniższych instrukcji, które należy wprowadzać dokładnie tak, jak przedstawiono poniżej:

       LDA_A,I       _ oznacza jedną spację
       LDA_I,A
       LDA_R,A
       LDA_A,R
       EX_AF         ≡ EX AF,AF'
       EX_DE,HL
       EX_(SP),HL

NON STANDARD MNEMONICS

       EX AF       ≡  EX AF,AF'
       IM0 instead of IM 0
       IM1 instead of IM 1
       IM2 instead of IM 2 

NIESTANDARDOWE MNEMONIKI

       EX AF    ≡  EX AF,AF'
       IM0 zamiast IM 0
       IM1 zamiast IM 1
       IM2 zamiast IM 2 

COMMENTS

KOMENTARZE

ASSEMBLING

To assemble your program, type A and ASSEMBLE will be printed. Now press NEWLINE and your program will be Assembled. The program is Assembled to start at address 4084 HEX or 16516 DECIMAL. This is REM line 1 when you return to BASIC. If you entered the ASSEMBLER by command

LET S=USR 8192

then S contains the start of your code on return to BASIC. To run it, use

RAND USR S

You may use ORG n directive at the beginning of your code to produce the code to be run at address n. The code would still be assembled into line 1, but you may move it with Assembler's COPY command to its destination.

If you make make an error, an error message will be printed. Typing E will display the text from the line at which the error occurred.

The error messages you may get are the following:

ASEMBLACJA

Aby skompilować swój program, wpisz A i pojawi się napis ASSEMBLE. Teraz naciśnij NEWLINE i twój program zostanie przetłumaczony na kod maszynowy. Program wynikowy jest umieszczany pod adresem 4084 szesnastkowo lub 16516 dziesiętnie. To będzie wiersz z REM o numerze 1, gdy powrócisz do systemu BASIC. Jeśli uruchomiłeś ASEMBLER poleceniem

LET S=USR 8192

to zmienna S zawiera adres startowy twojego kodu po powrocie z Asemblera do systemu BASIC. Aby go uruchomić, wpisz

RAND USR S

Na początku swojego programu możesz użyć dyrektywy ORG n, aby utworzyć kod uruchamiany pod adresem n. Kod wciąż zostanie umieszczony przez asembler w wierszu nr 1, lecz możesz go przenieść w miejsce docelowe przy pomocy rozkazu COPY dostępnego w Asemblerze.

Jeśli zrobisz błąd, to zostanie wyświetlony odpowiedni komunikat. Wpisanie E wyświetli tekst programu na wierszu, w którym wystąpił błąd.

Możesz otrzymać poniższe komunikaty błędów:

LABEL ERROR

1. Undefined label.
2. Illegal label definition. e.g. beginning with a number. If you misspell a mnemonic, you will probably get this error as it thinks you are trying to access a label.

BŁĄD ETYKIETY

1. Niezdefiniowana etykieta.
2. Nieprawidłowa definicja etykiety, np. rozpoczynająca się cyfrą. Jeśli źle wpiszesz mnemonik, to prawdopodobnie otrzymasz ten błąd, ponieważ asembler sądzi, że chcesz uzyskać dostęp do etykiety.

RELATIVE JUMP ERROR

BŁĄD SKOKU WZGLĘDNEGO

OFFSET ERROR

1. Loading a register with a label plus an offset.
   e.g     LD HL,(FRED +10)
        only ± 9 allowed.
2. Using the index registers plus an offset which is too large.
           IX,IY > +127  or  <-128

BŁĄD PRZESUNIĘCIA

1. Ładowanie rejestru etykietą z przesunięciem.
   np.     LD HL,(FRED +10)
        dozwolone tylko ± 9
2. Użycie rejestrów indeksowych ze zbyt dużym przesunięciem.
           IX,IY > +127  lub  <-128

NUMBER ERROR

e.g.        LD A,1000

BŁĄD LICZBY

np.        LD A,1000

OUT OF MEMORY

1. In Editor when Assembly language is too long.
2. During Assembling when not enough room to Assemble the program.

BRAK PAMIĘCI

1. W Edytorze gdy program asemblerowy jest zbyt duży.
2. Podczas asemblacji, gdy nie ma dosyć miejsca na kompilację programu.

STACK ERROR

BŁĄD STOSU

SYNTAX ERROR

e.g.        ADD A,*

BŁĄD SKŁADNI

np.         ADD A,*

MONITOR

MONITOR

COMMANDS

ROZKAZY

USEFULL ASSEMBLER SUBROUTINES

LD D,+10   ; row 10 - counting from 0!
LD E,+14   ; column 14 - also counting from 0!
CALL PRDE  ; print the text at 10,14
DM "HELLO" ; the text
DB FF      ; end marker 
...        ; program continues

INKEY PUSH BC        ;save used registers
      PUSH DE
      PUSH HL
      LD BC,(4025)   ;load keyboard scan codes
      LD D,C         ;check if any key is pressed
      INC D
      LD A,1         ;assume no
      JR Z INK1      ;if none then skip the ROM call
      CALL 07BD      ;decode the scan code
      LD A,(HL)      ;fetch the key code
INK1  POP HL         ;restore registers
      POP DE
      POP BC
      RET            ;and return with code in A
	
FILL  PUSH BC        ;save used registers
      PUSH HL
      LD HL,(400C)   ;point HL at DFILE
      INC HL         ;skip starting NEWLINE
      LD C,18        ;24 lines to fill
FILL1 LD B,20        ;each with 32 A characters
FILL2 LD (HL),A      ;fill one line
      INC HL
      DJNZ FILL2
      LD (HL),+118   ;put NEWLINE at the end of each line
      INC HL         ;move to the next line
      DEC C          ;if not done then continue
      JR NZ FILL1    ;with the rest of the screen
      POP HL         ;restore registers
      POP BC
      RET            ;and return
	
PRDE  CALL ATDE      ;calculate DE position in HL
      POP DE         ;point DE at the start of text
PRDE1 LD A,(DE)      ;fetch a character
      INC DE         ;move to next position in text
      CP FF          ;is it the end of text?
      JR NZ PRDE2    ;continue if not
      EX DE,HL       ;else jump just after
      JP (HL)        ;the end marker
PRDE2 LD (HL),A      ;send character to DFILE
      INC HL         ;move at the next position
      JR PRDE1       ;continue printing
	
ATDE  PUSH BC        ;save used registers
      PUSH DE
      LD H,0
      LD L,D         ;HL = D
      LD B,H
      LD C,L         ;BC =   D
      ADD HL,HL      ;HL =  2D
      ADD HL,HL      ;HL =  4D
      ADD HL,HL      ;HL =  8D
      ADD HL,HL      ;HL = 16D
      ADD HL,HL      ;HL = 32D
      ADD HL,BC      ;HL = 33D
      LD D,0         ;DE = E
      ADD HL,DE      ;HL = 33D + E
      EX DE,HL       ;DE = 33D + E
      LD HL,(400C)   ;HL = DFILE
      INC HL         ;HL = DFILE+1
      ADD HL,DE      ;HL = DFILE+1+33D+E
      POP DE         ;restore registers
      POP BC
      RET            ;return with the address in HL

UŻYTECZNE PROCEDURY W ASEMBLERZE

LD D,+10   ; wiersz 10 - liczony od 0!
LD E,+14   ; kolumna 14 - również od 0!
CALL PRDE  ; drukuj tekst na 10,14
DM "HELLO" ; tekst do wydruku
DB FF      ; znacznik końca tekstu
...        ; kontynuacja programu

INKEY PUSH BC        ;zachowaj rejestry na stosie
      PUSH DE
      PUSH HL
      LD BC,(4025)   ;załaduj kody skanowania
      LD D,C         ;sprawdź, czy jest wciśnięty klawisz
      INC D
      LD A,1         ;załóż, że nie
      JR Z INK1      ;jeśli nie, to pomiń wywołanie ROM
      CALL 07BD      ;zdekoduj kod klawisza
      LD A,(HL)      ;pobierz kod
INK1  POP HL         ;odtwórz rejestry
      POP DE
      POP BC
      RET            ;powróć z kodem w A
	
FILL  PUSH BC        ;zachowaj używane rejestry
      PUSH HL
      LD HL,(400C)   ;ustaw HL na DFILE
      INC HL         ;pomiń startowy znak NEWLINE
      LD C,18        ;24 wiersze do wypełnienia
FILL1 LD B,20        ;w każdym po 32 znaki z A
FILL2 LD (HL),A      ;wypełnij jeden wiersz
      INC HL
      DJNZ FILL2
      LD (HL),+118   ;umieść NEWLINE na kocu wiersza
      INC HL         ;przejdź do następnego wiersza
      DEC C          ;jeśli nie koniec, kontynuuj
      JR NZ FILL1    ;z resztą ekranu
      POP HL         ;odtwórz rejestry
      POP BC
      RET            ;i powróć
	
PRDE  CALL ATDE      ;oblicz pozycję DE w HL
      POP DE         ;ustaw DE na początek tekstu
PRDE1 LD A,(DE)      ;pobierz znak
      INC DE         ;następna pozycja w tekście
      CP FF          ;sprawdź znacznik końca tekstu
      JR NZ PRDE2    ;jeśli nie koniec, kontynuuj
      EX DE,HL       ;inaczej skocz tuż za znacznik
      JP (HL)        ;końca tekstu
PRDE2 LD (HL),A      ;umieść znak w DFILE
      INC HL         ;przesuń się na następną pozycję
      JR PRDE1       ;kontynuuj drukowanie
	
ATDE  PUSH BC        ;zachowaj używane rejestry
      PUSH DE
      LD H,0
      LD L,D         ;HL = D
      LD B,H
      LD C,L         ;BC =   D
      ADD HL,HL      ;HL =  2D
      ADD HL,HL      ;HL =  4D
      ADD HL,HL      ;HL =  8D
      ADD HL,HL      ;HL = 16D
      ADD HL,HL      ;HL = 32D
      ADD HL,BC      ;HL = 33D
      LD D,0         ;DE = E
      ADD HL,DE      ;HL = 33D + E
      EX DE,HL       ;DE = 33D + E
      LD HL,(400C)   ;HL = DFILE
      INC HL         ;HL = DFILE+1
      ADD HL,DE      ;HL = DFILE+1+33D+E
      POP DE         ;odtwórz rejestry
      POP BC
      RET            ;powróć z adresem w HL

HINTS FOR THE BEGINNER

DON'T PANIC!!!

WSKAZÓWKI DLA POCZĄTKUJĄCYCH

NIE WPADAJ W PANIKĘ!!!

RULES

1. Preserve your environment. Save all the register within Subroutines by PUSHing them on the Stack. Before Returning recover them in the opposite order to which they were SAVEd.
   e.g.   LD A,27    ;set A to a value
       PUSH HL    ;save HL
       PUSH BC    ;save BC
       CALL PRINT ;print character in A
       POP BC     ;recover BC
       POP HL     ;recover HL
2. Everything placed on the Stack within a Subroutine, must be taken off within the same routine, or before a RET is met.
   Suppose FRED is a printing Subroutine
   FRED   LD A,17    ;set A to a value
       PUSH AF    ;save AF
       CALL FRED  ;print character
       RET        ;return?
   This routine would Crash as there should be a POP AF before the RET.
3. Remember where your Stack is. Don't locate a machine code routine too close to the Stack, this is because the Stack may corrupt the routine when it fills up.
4. Relative jumps have a limit from the current position
           + 127 bytes forward
           - 128 bytes backwards
5. Read as much information as you can about programming.
6. Put things in subroutines as much as reasonably possible.

REGUŁY

1. Zachowuj swoje otoczenie. W podprogramach umieszczaj używane rejestry na stosie rozkazami PUSH. Przed powrotem odtwarzaj je ze stosu w kolejności odwrotnej do ich zapisu.
e.g.   LD A,27    ;wpisz wartość do A
       PUSH HL    ;zapisz HL na stosie
       PUSH BC    ;zapisz BC na stosie
       CALL PRINT ;pisz znak z A
       POP BC     ;odtwórz BC ze stosu
       POP HL     ;odtwórz HL ze stosu
2. Wszystko to, co zostało umieszczone na stosie w danym podprogramie, musi być w tym samym podprogramie zdjęte ze stosu przed wykonaniem RET.
   Załóżmy, iż FRED jest podprogramem drukującym znak.
   FRED   LD A,17    ;wpisz wartość do A
       PUSH AF    ;zapisz AF na stosie
       CALL FRED  ;drukuj znak
       RET        ;powrót?
Ta procedura spowoduje zablokowanie komputera, ponieważ przed wykonaniem RET należy wykonać POP AF.
3. Pamiętaj, w którym miejscu pamięci znajduje się twój stos. Nie umieszczaj swoich procedur zbyt blisko stosu, ponieważ rosnąc może on zniszczyć część ich kodu.
4. Skoki względne posiadają ograniczenie zasięgu w stosunku do bieżącej pozycji:
           + 127 bajtów w przód
           - 128 bajtów wstecz
5. Czytaj jak najwięcej informacji na temat programowania.
6. Umieszczaj w podprogramach tyle, ile się rozsądnie da umieścić.

RECOMMENDED BOOKS

POLECANA LITERATURA

Z80 INSTRUCTION SET

ZESTAW ROZKAZÓW  MIKROPROCESORA Z80