(Granda akceptejo ĉe la ĉambelano. Enirejo en la fono; pordoj dekstre kaj maldekstre.)

(Ferfareja administranto Ringdal staras apud tablo foliumante paperojn. Iu frapas.)

RINGDAL

Envenu!

DOKTORO FJELDBO

(de la fono) Bonan matenon!

RINGDAL

Bonan matenon, sinjoro doktoro!

FJELDBO

Nu, ĉio bone statas?

RINGDAL

Jes, dankon; sufiĉe bone; sed –

FJELDBO

Sed?

RINGDAL

Jes, vi ja certe aŭdis la grandan novaĵon?

FJELDBO

Ne! Kio estas tio?

RINGDAL

Ĉu? Vi ne aŭdis pri tio, kio okazis en Storli?

FJELDBO

Ne!

RINGDAL

Monsen forkuris ĉinokte.

FJELDBO

Forkuris? Monsen?

RINGDAL

Forkuris.

FJELDBO

Sed bona Dio –?

RINGDAL

Strangaj onidiroj cirkulis jam hieraŭ; sed jen Monsen revenis; li estas sciinta simuli –

FJELDBO

Sed la kialo? La kaŭzo?

RINGDAL

Nemezurebla perdo en ĉarpentaĵa komerco, diriĝas; paro da firmaoj en Kristianio ĉesis kaj jen –

FJELDBO

Kaj li forkuris!

RINGDAL

Foren al Svedlando, verŝajne. Ĉimatene venis la aŭtoritatoj al Storli; oni registras kaj sigelas –

FJELDBO

Kaj la malfeliĉa familio –?

RINGDAL

La filo vere ĉiam tenis sin ekstere; almenaŭ nun li ŝajnigas kvazaŭ nenio okazis mi aŭdas.

FJELDBO

Jes, sed la filino?

RINGDAL

Tŝŝ; la filino estas ĉi tie.

FJELDBO

Ĉi tie?

RINGDAL

La familia instruisto kondukis ŝin kaj la etulojn ĉi tien ĉimatene; la fraŭlino zorgis pri ili en silento.

FJELDBO

Kaj kiel ŝi eltenas tion ĉi?

RINGDAL

Ho, mi pensas, sufiĉe tolere. Vi povas kompreni, ke post la traktado kiun ŝi spertis hejme –; kaj krome mi povas rakonti al vi, ke ŝi – Tŝŝ; jen la ĉambelano.

LA ĈAMBELANO

(de maldekstre) Jen vi estas, kara doktoro!

FJELDBO

Jes, mi venis sufiĉe frue. Ĉu mi rajtas feliĉigi vin pri la datreveno de via naskiĝo, sinjoro ĉambelano!

LA ĈAMBELANO

Ho, Dio zorgu pri la feliĉo kiun tiu portos; sed dankon al vi; mi scias ke vi deziras al mi ĉion bonan.

FJELDBO

Kaj ĉu mi kuraĝas demandi al vi, sinjoro ĉambelano –

LA ĈAMBELANO

Unue vorton; de nun vi delasu tiun titolon.

FJELDBO

Kion tio signifas?

LA ĈAMBELANO

Mi estas ferfareja posedanto, ĝuste kaj rekte.

FJELDBO

Ho, sed kia absurdaĵo do estas tio ĉi?

LA ĈAMBELANO

Mi rezignis titolon kaj oficon. Mia humila letero sendiĝos jam hodiaŭ.

FJELDBO

Pri tio vi tamen devus iomete dormi.

LA ĈAMBELANO

Kiam mia reĝo montris al mi la gracon akcepti min en sian plej proksiman medion, tio okazis pro la reputacio, kiun mia familio dum longa parencaro estis sciinta konservi.

FJELDBO

Jes, kaj kio krome?

LA ĈAMBELANO

Mia familio estas malhonorigita, same multe kiel proprietulo Monsen. Jes, vi do aŭdis pri Monsen?

FJELDBO

Jes, mi aŭdis.

LA ĈAMBELANO

(al Ringdal) Ĉu oni nenion pli scias?

RINGDAL

Nenion alian ol ke li tiras kun si vicon da junaj bienuloj.

LA ĈAMBELANO

Kaj mia filo?

RINGDAL

Via filo sendis al mi kvitigon. Li povas pagi al ĉiu ajn la ŝuldon; sed nenio restos.

LA ĈAMBELANO

Hm. Do bonvolu pretskribi mian petskribon.

RINGDAL

Estos farata. (elen tra la antaŭa pordo dekstre)

FJELDBO

Sed ĉu vi pripensis? Ĉio povas ja esti aranĝata en silento.

LA ĈAMBELANO

Ĉu? Ĉu mi povas fari min mem nescia pri kio okazis?

FJELDBO

Ho, kio estas do okazinta? Li ja skribis al vi, kaj konfesis sian malkonsiderecon, petegis pri pardono; tio ĉi estas ja la sola fojo kiam li faris sin kulpa pri tiaĵo; kio do estas, mi demandas?

LA ĈAMBELANO

Ĉu vi volis agi kiel mia filo agis?

FJELDBO

Li ne volas tion refari; tio estas la ĉefa afero.

LA ĈAMBELANO

Kaj el kio scias vi ke li ne volas refari tion?

FJELDBO

Se ne el io alia, mi scias tion el la sceno, kiun vi mem rakontis al mi; tiun pri via bofilino. Kio ajn kio rezultos el tio, li tamen skuiĝas al sincereco.

LA ĈAMBELANO

(paŝadante) Mia bedaŭrinda Selma! Nia trankvila paco kaj feliĉo forĵetita!

FJELDBO

Estas io kio rangas pli alte. Tiu feliĉo estis ŝajno. Jes, mi diru al vi: Sur tio, kiel sur multo alia vi konstruis sur kava fundo; vi estis blindigita kaj fiera, sinjoro ĉambelano!

LA ĈAMBELANO

(haltas) Mi?

FJELDBO

Jes, vi! Vi insistis pri la honesteco de via familio; sed kiam estis tiu honesteco metita sur provo? Ĉu vi scias, ke ĝi tolerus la tenton?

LA ĈAMBELANO

Vi povas ŝpari al vi ĉian predikon, sinjoro doktoro; la eventoj de la lastaj tagoj ne pasis sur mi senspure.

FJELDBO

Tion ankaŭ mi kredas; sed permesu ke tio montru sin en iom pli milda juĝo kaj en pli klara konscio. Vi riproĉas vian filon; sed kion vi faris por tiu filo? Vi zorgis por eduki liajn talentojn, sed ne por fondi en li karakteron. Vi faris prelegojn pri kio li ŝuldas al sia honesta familio; sed vi ne kondukis, fleksigis kaj formis lin tiel, ke fariĝis subkonscia neceso konduti honeste.

LA ĈAMBELANO

Ĉu tion vi opinias?

FJELDBO

Mi kaj kredas kaj tion scias. Sed estas ja tiel ordinare ĉi tie; oni akceptas la taskon lerni anstataŭ esti. Ni vidas al kio tio kondukas; ni vidas tion en la centoj da talentaj homoj, kiuj nur duone evoluis, kaj estas io en sentoj kaj animstatoj kaj io tute alia en ago kaj kondutmaniero. Jen vidu Stensgård –

LA ĈAMBELANO

Stensgård, jes! Kion vi diras pri Stensgård?

FJELDBO

Flikaĵo. Mi konas lin ekde la infaneco. Lia patro estis velka sentaŭgulo, mizerulo, iu neniu; li komercis etan detalejon kaj flanke pruntedonadis; aŭ pli ĝuste, estis la edzino kiu komercis. Ŝi estis krudeca virino, la plej nevirina kiun mi iam konis. La edzon ŝi sukcesis meti sub kuratorecon; neniu kora penso ekzistis en ŝi. En tiu hejmo Stensgård elkreskis. Krome li vizitis la gimnazion. “Li studu,” diris la patrino; “li fariĝu lerta enkasisto.” Malbeleco en la hejmo; altiĝo en la lernejo; la animo, la karaktero, la volo, la talentoj, – ĉio disen tirita. Al kio alia povis tio konduki, krom al disiĝo en la personeco?

LA ĈAMBELANO

Mi ne scias al kio tio povus konduki. Sed mi ŝatus scii kio estas sufiĉe bona por vi. El Stensgård oni povas nenion atendi; eĉ ne el mia filo; sed el vi kompreneble; el vi –!

FJELDBO

Jes, el mi; ĝuste el mi. Ho, vi ne devas rideti; mi ne fanfaronas; sed mi ricevis tion kio fondas la ekvilibron, kaj faras onin certa. Mi elkreskis en simpla mezklasa familio. Mia patrino estas virino tute kaj fide; hejme ĉe ni neniam estis deziroj transen de la talentoj; neniu postulo pereis sur la ŝero de la rilatoj, neniu morto perturbis postlasante malplenecon kaj senecon en la rondo. Tie estis amo al beleco; sed ĝi kuŝis intime en la vivkoncepto, ne flanke de ĝi; tie estis nek la ekscesoj de la intelekto nek de la animstato –

LA ĈAMBELANO

Jen, jen; do tial vi fariĝis tiel senmezure perfekta?

FJELDBO

Fore de tio mi min imagas. Mi nur diras, ke la vivkondiĉoj prezentis sin tiel senfine favoraj por mi; kaj tion mi sentas kiel respondecon.

LA ĈAMBELANO

Ke tiel estu; sed ĉar Stensgård neniun tian respondecon havas, tiam estas des pli bele, ke li tamen –

FJELDBO

Kion? Kiaĵon?

LA ĈAMBELANO

Vi prijuĝas lin false, mia bona doktoro! Jen vidu. Kion vi diras pri tio ĉi?

FJELDBO

La kambio de via filo?

LA ĈAMBELANO

Jes, ĝin li sendis min reen.

FJELDBO

Libervole?

LA ĈAMBELANO

Libervole kaj sen kondiĉoj. Bele; noble; – kaj tial de hodiaŭ mia domo staros malferma por li.

FJELDBO

Pripensu! Pro vi mem kaj pro via filino –

LA ĈAMBELANO

Ho preterlasu min! Laŭ ecoj li multe antaŭas vin; almenaŭ li malferme aliras; sed vi, vi aliras kaŝe.

FJELDBO

Mi?

LA ĈAMBELANO

Jes, vi! Fariĝis la estranto en ĉi tiu domo; Vi eliras kaj envenas; mi petas vian konsilon en ĉio ajn, – kaj tamen –

FJELDBO

Nu ja, tamen?

LA ĈAMBELANO

Tamen estas io kaŝe ĉe vi; io damnita; io – io distingita kiun mi tute ne ŝatas!

FJELDBO

Sed pliklarigu do!

LA ĈAMBELANO

Mi? Estas vi kiu priklarigus, nepre! Sed nun estu por vi kiel estas.

FJELDBO

Sinjoro ĉambelano, ni du ne komprenas unu la alian. Mi ne havas kambion por resendi; sed povus okazi, ke mi alportus eĉ pli grandan oferon.

LA ĈAMBELANO

Ĉu? Per kio?

FJELDBO

Per silento.

LA ĈAMBELANO

Per silento. Ĉu mi diru al vi kion mi dezirus? Fariĝi kruda, sakri, eniri la asocion de la junuloj! Vi estas distingita rigidnukulo, sinjoro farejkuracisto; – kaj tio ne konvenas en nia libereca asocio. Jen Stensgård; li ne estas tia; kaj tial li povos veni en ĉi tiun domon; li devos –; li devos –! Ho, mi ne emas, je mia benata feliĉo –! Nun estu por vi kiel estas; kiel oni sternas, oni dormas.

LUNDESTAD

(de la fono) Feliĉo pri la tago, sinjoro ĉambelano! Permesu ke mi deziras al vi honoron kaj ĉion bonan –

LA ĈAMBELANO

Ho, je diablo, – mi preskaŭ diris. Ĉio estas flikaĵo, mia kara Lundestad. Nenio funde toleras provon en ĉi tiu mondo.

LUNDESTAD

Jes, tiel ankaŭ diras la kreditoroj de proprietulo Monsen.

LA ĈAMBELANO

Jes, tio ĉi pri Monsen! Ĉu tio ne frapis vin kiel fulmo?

LUNDESTAD

Ho, vi jam longe antaŭdiris tion, vi, sinjoro ĉambelano.

LA ĈAMBELANO

Hm, hm; – jes, certe mi faris; ne estas pli longe ol de antaŭhieraŭ ke li venis pete –

FJELDBO

Eble por saviĝi.

LUNDESTAD

Neeblus; li sinkis tro profunden; – kaj tio kio okazas, efektive estas la plej bona.

LA ĈAMBELANO

Bone efiku! Ĉu vi ankaŭ trovas tion la plej bona ke vi venkiĝis en la elekto hieraŭ?

LUNDESTAD

Mi ja ne venkiĝis; ĉio iris ja laŭ mia propra volo. Kun Stensgård oni ne kornobatu; li havas tion, por kio ni aliuloj devas mordi niajn fingrojn.

LA ĈAMBELANO

Nu, tiun esprimon mi ne tute komprenas –?

LUNDESTAD

Li havas la kapablon kuntiri la homamason. Kaj ĉar li estas tiel bonŝanca, ke li nek malhelpiĝas de karaktero aŭ de konvinko aŭ de socia stato, estas tre facile por li esti liberala.

LA ĈAMBELANO

Mi vere opinius, ke ankaŭ ni estas liberalaj.

LUNDESTAD

Je Dio, ni estas liberalaj, sinjoro ĉambelano; neniu dubo pri tio. Sed pri tio estas direnda, ke ni estas nur liberalaj en la nomo de ni mem; sed nun Stensgård venas kaj estas liberala en la nomo ankaŭ de aliuloj. Tio estas la nova en la afero.

LA ĈAMBELANO

Kaj tiun renversadon vi volas subteni?

LUNDESTAD

Mi legis en malnovaj libroj pri historio, ke en pli fruaj tempoj estis homoj kiuj povis elsorĉi fantomojn; sed ili ne povis ilin reen forsorĉi.

LA ĈAMBELANO

Sed kara Lundestad, kiel povas vi, kiel erudita viro –?

LUNDESTAD

Mi ja scias ke tio estas papista superstiĉo, sinjoro ĉambelano; sed estas pri novaj ideoj kiel pri fantomoj; oni ne povas reen forsorĉi ilin; kaj tial oni devas aranĝi sin kun ili plej eble bone.

LA ĈAMBELANO

Jes, tamen nun kiam Monsen estas falinta, kaj verŝajne la tuta sekvantaro de perturbuloj kun li –

LUNDESTAD

Se Monsen estus falinta du aŭ tri tagojn pli frue, multo estus alia.

LA ĈAMBELANO

Bedaŭrinde; vi estis tro rapida –

LUNDESTAD

Mi havis ankaŭ konsiderojn rilate al vi, sinjoro ĉambelano.

LA ĈAMBELANO

Rilate al mi?

LUNDESTAD

Nia partio devas konservi sian honestecon en la okuloj de la homoj. Ni reprezentas la malnovan, fundamente fiksan norvegan honestecon. Se mi estus perfidinta Stensgård, – vi ja scias ke li havas certan paperon –

LA ĈAMBELANO

Nun ne plu.

LUNDESTAD

Kio?

LA ĈAMBELANO

Jen ĝi estas.

LUNDESTAD

Ĉu li sendis ĝin reen al vi?

LA ĈAMBELANO

Jes. Persone li estas honestulo; tiun ateston mi devas doni al li.

LUNDESTAD

(pripensante) Advokato Stensgård havas bonajn talentojn.

STENSGÅRD

(de la fono; haltas apud la pordo) Ĉu vi permesas ke mi proksimiĝu?

LA ĈAMBELANO

(al li) Vi sekure povas.

STENSGÅRD

Kaj vi volas akcepti gratulon de mi?

LA ĈAMBELANO

Mi volas.

STENSGÅRD

Do akceptu ĝin varme kaj korege! Kaj kruce forstreku ĉiujn skribajn stultaĵojn –

LA ĈAMBELANO

Mi tenas min al agoj, sinjoro Stensgård.

STENSGÅRD

Ho Dio benu vin!

LA ĈAMBELANO

Kaj ekde hodiaŭ – ĉar vi tiel deziras – ekde hodiaŭ vi estos kiel hejme ĉi tie.

STENSGÅRD

Ĉu permesiĝas? Ĉu permesiĝas? (oni frapas)

LA ĈAMBELANO

Envenu!

(Pluraj viroj el la komunumo, membroj de la urba konsilantaro k.t.p. La ĉambelano iras al ili renkonte, akceptas gratulojn kaj parolas kun ili.)

TORA

(kiu dume estas enveninta per la plej malantaŭa pordo maldekstre) Sinjoro Stensgård, permesu ke mi dankas vin silente.

STENSGÅRD

Vi sinjorino!

TORA

Patro diris al mi kiel bele vi kondutis.

STENSGÅRD

Sed –?

TORA

Aĥ, kiom ni misjuĝis vin!

STENSGÅRD

Ĉu vi –?

TORA

Vi ja mem kulpis; – ne, ne; la kulpo estis nia. Ho, kiel kore mi dezirus rebonigi tion.

STENSGÅRD

Vi volis? Vi volis mem? Ĉu vere ke vi volis –?

TORA

Ĉiuj; se ni vere povus –

LA ĈAMBELANO

Refreŝigaĵoj al la sinjoroj, mia infano!

TORA

Jen ili baldaŭ.

(Ŝi reiras al la pordo, de kie baldaŭ poste envenas la servistino kun vino kaj bakaĵoj, kiujn ŝi ofertas ĉirkaŭe dum la sekvanta sceno.)

STENSGÅRD

Kara, lerta Lundestad; mi sentas min kiel venkinta dio!

LUNDESTAD

Tia vi certe sentis vin ankaŭ hieraŭ.

STENSGÅRD

Pa; hodiaŭ estas io alia; la plej bona, la kulmino! La gloro, la brilo super la vivo!

LUNDESTAD

Oho; pensoj pri amo?

STENSGÅRD

Ne pensoj! Feliĉo, feliĉo; amofeliĉo!

LUNDESTAD

Do bofrato Bastian portis al vi la respondon?

STENSGÅRD

Bastian –?

LUNDESTAD

Jes, li sugestis pri io hieraŭ; li estis ja promesinta paroli por vi al knabineto.

STENSGÅRD

Ho, babilaĵo –

LUNDESTAD

Ne timu min. Se vi tion ankoraŭ ne scias, mi povas tion diri al vi; vi venkis, sinjoro Stensgård; Mi tion scias de Ringdal.

STENSGÅRD

Kion vi havas de Ringdal?

LUNDESTAD

Fraŭlino Monsen donis sian “Jes”.

STENSGÅRD

Kion vi diras?

LUNDESTAD

Sian “Jes”, mi diras.

STENSGÅRD

Jes? Jes? Kaj la patro forkurinta!

LUNDESTAD

Sed ne la filino.

STENSGÅRD

Sian “Jes”! Meze en tia familia skandalo! Kiel nevirinece! Tiaĵo ja forpuŝus ĉiun ajn senteman viron. Sed estas miskompreno la tuta afero. Mi neniam petis al Bastian –; kiel do povis tiu bruto –? Nu sensignife, ne rilatas al mi; por kio li faris li devas mem respondeci.

DANIEL HEJRE

(de la fono) He-he; granda kunveno; jes, kompreneble; oni prezentas sin, oni flatas, kiel oni diras. Eble ankaŭ mi permesiĝas –

LA ĈAMBELANO

Dankon, dankon, malnova amiko!

DANIEL HEJRE

Je Dio, vi altestimata; ne tro sobiĝu. (novaj gastoj venas) Jen ni havas la asistantojn de la justeco; – la ekzekucia potenco –; nu sufiĉe! (al Stensgård) Aha, mia kara, feliĉa juna sinjoro; ĉu jen vi estas? Vian manon! Akceptu la aserton de neŝajnigita ĝojo de maljunulo.

STENSGÅRD

Pri kio?

DANIEL HEJRE

Hieraŭ vi petis min paroli iom dubesence pri vi al ŝi, kiun vi ja scias –

STENSGÅRD

Nu jes, jes; kio sekve?

DANIEL HEJRE

Estis por mi korega ĝojo plenumi vian deziron –

STENSGÅRD

Kio sekve; kio sekve, mi demandas? Kiel ŝi reagis?

DANIEL HEJRE

Kiel amanta virino, kompreneble! ekploris; frapŝlosis la pordon; volis nek respondi nek montri sin –

STENSGÅRD

Ho, dankon al Dio!

DANIEL HEJRE

Vi estas barbara! Meti vidvinan koron al tia kruela provo; konduti tiel en ĝuo de la suferoj de la ĵaluzo –! Sed la amo havas okulojn kiel kato; sufiĉe dirite; ĉar hodiaŭ kiam mi preteriris, staris sinjorino Rundholmen freŝa kaj floranta en la malferma fenestro kombante siajn harojn; laŭŝajne iu marvirino, se permesiĝas tion diri; – ho, jen taŭga virino!

STENSGÅRD

Nu? Kaj kio plue?

DANIEL HEJRE

Nu, ŝi ridis kvazaŭ obsedita; kaj streĉe ŝi suprenlevis leteron kaj kriis: Svatpropona letero, sinjoro Hejre; mi fianĉiniĝis hieraŭ!

STENSGÅRD

Kio? Fianĉiniĝis?

DANIEL HEJRE

Koran gratulon, juna sinjoro; ĝojigas min nepriskribeble, ke mi estas la unua, kiu povus anonci al vi –

STENSGÅRD

Stultaĵo! Estas nur babilaĵo!

DANIEL HEJRE

Kio estas nur babilaĵo?

STENSGÅRD

Vi ne komprenis ŝin; aŭ ŝi ne komprenis –! Ĉu vi estas freneza? Nun kiam Monsen falis, verŝajne ankaŭ ŝi –

DANIEL HEJRE

Ne, je mia savo ŝi ne, sinjoro! Sinjorino Rundholmen staras sur solidaj piedoj.

STENSGÅRD

Egale. Miaj pensoj iras en tute alia direkto. Tio pri la letero estis nur ŝerco, veto, tion vi ja aŭdis. Kara sinjoro Hejre, faru al mi la servon ne paroli al iu ajn pri tiu stulta historio.

DANIEL HEJRE

Komprenas; komprenas! Estu tenata sekrete; jen kion oni nomas romantiko. Aĥ ja; la junuloj volas ĉiam esti poeziemaj!

STENSGÅRD

Jes, jes; silentu nur; mi rekompencos vin por tio, – procesi por vi –; Tŝŝ; mi fidas vin. (foriras)

LA ĈAMBELANO

(kiu dume parolis kun Lundestad) Ne, Lundestad, – tion mi vere ne povas kredi.

LUNDESTAD

Nun mi sakris, sinjoro ĉambelano! Mi havas tion de la buŝo de Daniel Hejre mem.

DANIEL HEJRE

Kion vi havas de mia buŝo, se mi rajtas demandi?

LA ĈAMBELANO

Diru al mi, – ĉu advokato Stensgård montris al vi kambion hieraŭ?

DANIEL HEJRE

Jes, morto kaj plago, tio estas vero! Kiel tio rilatas al la afero?

LA ĈAMBELANO

Mi diros al vi poste. Sed vi ja diris al li –

LUNDESTAD

Vi kredigis lin ke ĝi estas falsa?

DANIEL HEJRE

Pa; nekulpa ŝerco, por igi lin iom konfuza en la ebrio de sia venko –

LUNDESTAD

Sed vi ja diris, ke ambaŭ subskriboj estas falsaj?

DANIEL HEJRE

Jes, pro diablo, kial ne same bone ambaŭ kiel nur unu?

LA ĈAMBELANO

Do tiel!

LUNDESTAD

(al la ĉambelano) Kaj kiam li tion aŭdis –

LA ĈAMBELANO

– kaj jen li donis la kambion al Ringdal!

LUNDESTAD

La kambion kiun li ne plu povis uzi por minaco.

LA ĈAMBELANO

Aktoras grandanima; trompas min denove; – malfermigas aliron en mian domon; devigas min esti dankema, – tiu, tiu –! Kaj tiu persono –!

DANIEL HEJRE

Sed kion do signifas tiu ridindiga gestado, altestimata?

LA ĈAMBELANO

Poste; poste, kara amiko! (tiras Lundestad flanken) Kaj tiun personon vi protektas, puŝas antaŭen, helpas supren!

LUNDESTAD

Kaj ĉu vi mem do?

LA ĈAMBELANO

Ho, mi ŝatus –!

LUNDESTAD

(montras al Stensgård, kiu parolas kun Tora) Vidu jen. Kiun penson kredas vi, ke homoj nun sekrete faras –?

LA ĈAMBELANO

El tiuj pensoj mi ilin elpelos.

LUNDESTAD

Tro malfrue, sinjoro ĉambelano; li helpas sin antaŭen per perspektivoj kaj ŝajnoj kaj verŝajneco –

LA ĈAMBELANO

Ankaŭ mi povas manovri, sinjoro bienulo Lundestad!

LUNDESTAD

Kion vi volas fari?

LA ĈAMBELANO

Atentu (iras al Fjeldbo) Sinjoro fareja kuracisto Fjeldbo, – bonvolu fari al mi servon.

FJELDBO

Kun ĝojo!

LA ĈAMBELANO

Do forpelu la ulon tie.

FJELDBO

Stensgård?

LA ĈAMBELANO

Jes, la ĉarlatanon; mi ne toleras aŭdi lian nomon; forpelu lin!

FJELDBO

Sed kiel povas mi –?

LA ĈAMBELANO

Tio estas via propra afero; mi permesas al vi liberajn manojn –

FJELDBO

Liberajn manojn! Vi tion faras? En ĉio ajn?

LA ĈAMBELANO

Jes, pro diablo; jes!

FJELDBO

Vian manon por tio, sinjoro ĉambelano!

LA ĈAMBELANO

Jen ĝi.

FJELDBO

Je Dio do; nun aŭ neniam! (laŭte) Permesu ke mi ĉimomente okupas la atenton de la ĉeestantoj?

LA ĈAMBELANO

Doktoro Fjeldbo parolas!

FJELDBO

Mi havas la ĝojon kun la kunsento de ĉambelano Bratsberg informi al vi pri mia fianĉiĝo kun lia filino.

(Ekkrioj de surprizo. Tora eligas etan krion; la ĉambelano estas ion ekdironta, sed ekhaltas. Bruo kaj gratuloj.)

STENSGÅRD

Fianĉiĝo! Via fianĉiĝo –!

DANIEL HEJRE

Kun de la ĉambelano perm– –? Kun via –? Kun – kun –?

LUNDESTAD

Ĉu la doktoro perdis la prudenton?

STENSGÅRD

Sed, sinjoro ĉambelano –?

LA ĈAMBELANO

Kion povas mi fari? Mi estas liberalulo. Mi aliĝas al la asocio de la junuloj!

FJELDBO

Dankon, dankon, – kaj pardonon!

LA ĈAMBELANO

Ni troviĝas nun en la tempo de asocioj, sinjoro advokato; la libera konkuro vivu!

TORA

Ho, mia benata patro!

LUNDESTAD

Jes, ni ankaŭ troviĝas en la tempo de gefianĉiĝoj; mi povas anonci kroman gefianĉiĝon –

STENSGÅRD

Estas elpensaĵo!

LUNDESTAD

Certe ne; la fianĉiniĝo de fraŭlino Monsen –

STENSGÅRD

Mensogo; mensogo mi diras!

TORA

Ne, patro; estas vero; ambaŭ ĉeestas.

LA ĈAMBELANO

Kiuj? Kie?

TORA

Ragna kaj kandidato Helle. Jen interne – (al la plej supera pordo dekstre)

LUNDESTAD

Kandidato Helle? Li do –!

LA ĈAMBELANO

Kaj ĉi tie; ĉe mi! (al la pordo) Elvenu, karaj infanoj!

RAGNA

(timema retiras sin) Ho, ne, ne; ĉeestas tiom da homoj!

LA ĈAMBELANO

Neniun timemon; vi ne havas ŝuldon por la okazintaĵoj?

KANDIDATO HELLE

Sinjoro ĉambelano, ŝi estas nun senhejma.

RAGNA

Ho, zorgu pri ni!

LA ĈAMBELANO

Mi faros. Koregan dankon, ke vi rifuĝis al mi!

DANIEL HEJRE

Jes, je mia savo, ni vivas en la tempo de la gefianĉiĝoj; mi povas eĉ kompletigi la liston –

LA ĈAMBELANO

Kio? Vi? Je via aĝo; – kia nepripensemo!

DANIEL HEJRE

Ho –! Sufiĉe dirite.

LUNDESTAD

La ludo estas perdita, sinjoro Stensgård.

STENSGÅRD

Ĉu? (laŭte) Ne, nun mi kompletigu la liston, sinjoro Daniel Hejre! Informon, sinjoroj; ankaŭ mi atingis al havenon.

LA ĈAMBELANO

Kiel?

STENSGÅRD

Oni ludas duoblan ludon; oni kaŝas siajn verajn intencojn, kiam tio bezoniĝas. Mi konsideras tion permesebla, kiam tio fariĝas en la servo de la komuna bono. Mia vivtasko kuŝas destinita antaŭ mi, kaj por mi tiu antaŭas kion ajn. Mia agado estas dediĉita al tiu ĉi distrikto; klareco estu portata en la fermentadon de la ideoj. Sed tiun faron ne kapablas aventuristo. La civitanoj devas aliĝi ĉirkaŭ unu el siaj propraj. Tial mi ligis min fikse kaj neniam mallige al la interesoj ĉi tie, – ligis min per la ligiloj de la koro. Se mi kaŭzis miskomprenon ĉe kelkiuj, vi devas pardoni min. Ankaŭ mi estas fianĉigita.

LA ĈAMBELANO

Vi?

FJELDBO

Fianĉigita!

DANIEL HEJRE

Atestiĝas.

LA ĈAMBELANO

Sed kiel –?

FJELDBO

Fianĉigita? Kun kiu?

LUNDESTAD

Ĉu do ne estas?

STENSGÅRD

Frukto de konsideroj de koro kaj prudento. Jes, miaj elektuloj, mi estas fianĉigita al vidvino sinjorino Rundholmen.

FJELDBO

Kun sinjorino Rundholmen!

LA ĈAMBELANO

La vidvino de la kampara komercisto?

LUNDESTAD

Hm. Nu tiel!

LA ĈAMBELANO

Sed mi konfuziĝas en ĉio tio. Kiel povis vi do –?

STENSGÅRD

Manovro, sinjoro ferfareja posedanto!

LUNDESTAD

Li havas bonajn talentojn.

LIBROPRESISTO ASLAKSEN

(enrigardas ĉe la pordo en la fono) Mi petas multfojan pardonon –

LA ĈAMBELANO

Nu, envenu, Aslaksen! Ĉu ankaŭ vi volas gratuli?

ASLAKSEN

Ne, je Dio, tiel kruda mi ne estas. Sed mi devas nepre paroli kun sinjoro Stensgård.

STENSGÅRD

Poste; vi povas atendi ekstere.

ASLAKSEN

Ne, morto kaj plago, mi devas diri al vi –

STENSGÅRD

Fermu vian buŝon! Kia altrudemo estas tio ĉi? – Jes, sinjoroj, tiel strangaj estas la vojoj de la sorto. La distrikto kaj mi bezonis firman kaj daŭran ligon inter ni; mi renkontis maturan virinon, kiu povus krei hejmon por mi. Nun mi estas forĵetinta la veston de aventuristo, kaj jen vi havas min meze inter vi, kiel la simpla homo el la popolo. Prenu min. Mi estas preta stari aŭ fali sur kiu ajn posteno, kie via fido postenigus min.

LUNDESTAD

Li venkis.

LA ĈAMBELANO

Vere, mi devas diri – (al la servistino, kiu proksimiĝis al li de la pordo en la fono) Nu, nu; kio estas? Kial vi subridas?

LA SERVISTINO

Sinjorino Rundholmen –

LA ĈIRKAŬSTARANTOJ

Sinjorino Rundholmen?

LA ĈAMBELANO

Ĉu ŝi?

LA SERVISTINO

Sinjorino Rundholmen staras ekstere kun sia fianĉo –

LA PLIMULTO

(parolante samtempe) Fianĉo? Sinjorino Rundholmen? Sed kiel –?

STENSGÅRD

Kia babilaĵo!

ASLAKSEN

Jes, mi ja diris al vi –

LA ĈAMBELANO

(al la pordo) Envenu; envenu!

(Bastian Monsen kun sinjorino Rundholmen ĉe la brako venas de la fono; ĝenerala konfuzo.)

SINJORINO RUNDHOLMEN

Jes, sinjoro ĉambelano, vi do ne fariĝu kolera –

LA ĈAMBELANO

Kompreneble ne!

SINJORINO RUNDHOLMEN

Sed mi vere devis suprenveni por prezenti al vi kaj al la fraŭlino mian fianĉon.

LA ĈAMBELANO

Jes, jes, – vi ja estas fianĉinigita; sed –

TORA

Sed ni ne sciis –

STENSGÅRD

(al Aslaksen) Sed kiel tio ĉi do estas –?

ASLAKSEN

Mi havis tiom en la kapo hieraŭ; tiom pri kio pensi, mi diras –

STENSGÅRD

Sed ŝi tamen ricevis mian leteron, kaj –

ASLAKSEN

Ne, ŝi ricevis tiun de Bastian Monsen; jen la via.

STENSGÅRD

Tiun de Bastian? Kaj jen –? (ĵetas okulon sur la leteron, kunĉifas la leteron kaj metas ĝin en la poŝon) Ho, vi damnita fatalulo!

SINJORINO RUNDHOLMEN

Jes, vere mi akceptis! Oni gardu sin antaŭ la falsaj viroj; sed kiam oni havas nigre sur blanke ke certa viro estas sincera, tiam –. Ho vidu, jen ankaŭ advokato Stensgård! Nu, vi, sinjoro Stensgård, vi do certe volas gratuli min?

DANIEL HEJRE

(al Lundestad) Kiel mordeme ŝi rigardas lin, ĉu ne?

LA ĈAMBELANO

Li certe volas, sinjorino Rundholmen; sed ĉu vi ne volas gratuli vian ontan bofratinon!

SINJORINO RUNDHOLMEN

Kiu?

TORA

Ragna; ankaŭ ŝi estas fianĉinigita.

BASTIAN

Vi, Ragna?

SINJORINO RUNDHOLMEN

Nu tiel? Jes, mia fianĉo ja diris, ke certa viro iris svate. Feliĉo al vi ambaŭ; kaj bonvenon en la familio, sinjoro Stensgård!

FJELDBO

Ne, ne; ne li!

LA ĈAMBELANO

Ne, kandidato Helle; bonega elekto. Kaj mian filinon vi ja ankaŭ devas gratuli.

SINJORINO RUNDHOLMEN

La fraŭlinon! Nu, do Lundestad tamen pravis! Gratulon, fraŭlino; gratulon sinjoro advokato!

FJELDBO

Doktoro, vi devas diri.

SINJORINO RUNDHOLMEN

Kion?

FJELDBO

Doktoro; estas mi.

SINJORINO RUNDHOLMEN

Ne, nun mi ne scias nek elen kaj enen!

LA ĈAMBELANO

Sed nun mi scias kaj elen kaj enen!

STENSGÅRD

Pardonu; necesa afero –

LA ĈAMBELANO

(mallaŭte) Lundestad, kio estis la alia –

LUNDESTAD

Kio alia?

LA ĈAMBELANO

Ne ambiciulaĉo; sed la alia –

LUNDESTAD

Radikhakisto.

STENSGÅRD

Mi rekomendas min!

LA ĈAMBELANO

Jen vorto same bona kiel dek, sinjoro advokato Stensgård! Vorto, – vorto kiu longe kuŝis sur mia koro –

STENSGÅRD

(al la elirejo) Pardonu; urĝas afero.

LA ĈAMBELANO

(post li) Radikhakisto!

STENSGÅRD

Adiaŭ; adiaŭ! (elen en la fono)

LA ĈAMBELANO

(revenas antaŭen) Nun la aero estas pura, miaj amikoj!

BASTIAN

Kaj la ĉambelano ne imputas al mi tion, kio okazis hejme?

LA ĈAMBELANO

Ĉiu ajn devas balai antaŭ sia propra pordo.

BASTIAN

Cetere mi ne prenis parton en tio.

SELMA

(kiu dum la pasinta estis aŭskultinta ĉe la plej supra pordo dekstre) Patro! Nun vi estas ĝoja; – ĉu li povas veni nun?

LA ĈAMBELANO

Selma! Vi! Vi petas por li? Vi, kiu antaŭhieraŭ –

SELMA

Pa, estas longa tempo de post antaŭhieraŭ. Ĉio estas bona. Nun mi scias ke li povas fari stultaĵojn –

LA ĈAMBELANO

Kaj pri tio vi ĝojas?

SELMA

Jes, pri tio ke li povas; sed li ne permesiĝos al tio.

LA ĈAMBELANO

Li envenu. (Selma eliras dekstre)

FERFAREJA ADMINISTRANTO RINGDAL

(de la antaŭa pordo dekstre) Jen la peto pri eksiĝo.

LA ĈAMBELANO

Dankon; sed ŝiru ĝin.

RINGDAL

Ŝiri?

LA ĈAMBELANO

Jes, Ringdal; ne okazu tiel. Mi tamen povas pentofari; seriozeco kaj ago –

ERIK BRATSBERG

(kun Selma de dekstre) Ĉu vi havas pardonon por mi?

LA ĈAMBELANO

(donas al li la kambion) Mi ne rajtas esti pli severa ol la sorto.

ERIK BRATSBERG

Patro! Jam hodiaŭ mi finos tiun mian komercon, kontraŭ kiu vi tiom reagas.

LA ĈAMBELANO

Ne, dankon; nun vi restos staranta. Neniu malkuraĝo! Neniu fuĝo de la tentado! Sed mi staras apude. (laŭte) Nu, ĉu vi scias novaĵon, sinjoroj? Mi eniris en la firmaon de mia filo.

PLURAJ EL LA GASTOJ

Kio? Vi, sinjoro ĉambelano?

DANIEL HEJRE

Vi, altestimata?

LA ĈAMBELANO

Jes; estas honesta kaj benoplena entrepreno. Aŭ ĝi povas tia esti. Kaj nun mi ne plu havas iun kaŭzon por teni min ekstere.

LUNDESTAD

Jes, sciu do, sinjoro ĉambelano Bratsberg, – se vi volas entrepreni por la avantaĝo de la distrikto, estus moko kaj honto se mi, maljuna laborsklavo, perfidus mian devigan “militservon”.

ERIK BRATSBERG

Vi! Vere?

LUNDESTAD

Mi ja devas. Post la amĉagreno kiu frapis advokaton Stensgård hodiaŭ –; Dio gardu min, ke mi ne devigu tiun homon en ŝtataferojn nun. Li devas refreŝigi sin; fari vojaĝon li devas, kaj mi atentu por helpi. Kaj tial, miaj elektantoj, se vi bezonos min, prenu min.

LA ELEKTANTOJ

(kun manpremoj kaj emocio) Dankon, Lundestad! Vi estas ĉiam la sama! Vi ne perfidas!

LA ĈAMBELANO

Jen jen, estas kiel devas esti; nun ĉio iras en kutima maniero. Sed kiu do estas la kialo de ĉio ĉi?

FJELDBO

Nu, vi, Aslaksen, vi estus povinta klarigi –!

ASLAKSEN

(timigita) Mi, sinjoro doktoro! Mi estas senkulpa kiel infano en la sino de patrino!

FJELDBO

Sed tiu letero, kiu –?

ASLAKSEN

Ne estis mi, mi diras! Estis la elekto de elektuloj kaj Bastian Monsen kaj la sorto kaj hazardo kaj la punĉo de sinjorino Rundholmen; – ne estis citrono en ĝi, kaj jen mi staras kun la “presitaĵo” en la mano –

LA ĈAMBELANO

(pli proksimen) Kio? Ĉu; ĉu?

ASLAKSEN

La gazetaro, sinjoro ĉambelano!

LA ĈAMBELANO

La gazetaro! Jen ni tion havas! Ĉu ne estas tio, kion mi ĉiam diris, ke la gazetaro havas eksterordinaran potencon en niaj tagoj?

ASLAKSEN

Tamen, sinjoro ĉambelano –

LA ĈAMBELANO

Neniun nekonvenan modestecon, sinjoro libropresisto Aslaksen. Ĝis nun mi neniam legis vian gazeton; de nun mi legos ĝin. Bonvole, mi petas dek ekzemplerojn.

ASLAKSEN

Vi bonvole ricevu dudek, sinjoro ĉambelano!

LA ĈAMBELANO

Nu jes, dankon; ke mi ricevu dudek. Kaj se vi cetere bezonas monon, venu al mi; mi volas subteni la gazetaron; sed tion mi diras al vi antaŭe, – mi ne volas skribi ion en ĝi.

RINGDAL

Ho, sed kion mi aŭdas! Via filino fianĉiniĝinta!

LA ĈAMBELANO

Jes, kion vi diras pri tio?

RINGDAL

Benate, mi diras! Sed kiam tio okazis?

FJELDBO

(rapide) Ho, tion mi poste –

LA ĈAMBELANO

Vere okazis pasintan 17-an de Majo.

FJELDBO

Kiel –?

LA ĈAMBELANO

La saman tagon kiam eta fraŭlino Ragna –

TORA

Patro, patro; ĉu vi sciis –?

LA ĈAMBELANO

Jes, miaj karaj; mi estas sciinta la tutan tempon.

FJELDBO

Ho, sinjoro ĉambelano –!

TORA

Sed kiu dir –?

LA ĈAMBELANO

Alian fojon vi knabinetoj parolu iom malpli laŭte, kiam mi sidas dormetante en la fenestra balkono.

TORA

Ho, Dio; ĉu vi sidis malantaŭ la kurtenoj?

FJELDBO

Nun mi komprenas vian konduton –

LA ĈAMBELANO

Jes, vi kiu povis iri ĉi tie kaj silenti.

FJELDBO

Ĉu utilus se mi parolus antaŭ hodiaŭ?

LA ĈAMBELANO

Vi pravas, Fjeldbo; la intertempaj okazaĵoj necesiĝis.

TORA

(mallaŭte al Fjeldbo) Jes, silenti, tion vi povas. Ĉio tio pri Stensgård; – kial mi ne ricevis informojn?

FJELDBO

Kiam akcipitro ronde flugas super la kolombejo, oni gardas kaj defendas sian kolombeton, – sed oni ne timigas.

(Ili interrompiĝas de sinjorino Rundholmen.)

DANIEL HEJRE

(al la ĉambelano) Aŭdu; vi vere devas pardoni; sed ni prokrastu niajn procedaferojn ĝis nedefinita tempo.

LA ĈAMBELANO

Ĉu ni faru? Nu, jes, jes!

DANIEL HEJRE

Mi diras al vi ke mi prenis sur min oficon kiel referanto de novaĵoj en la gazeto de Aslaksen.

LA ĈAMBELANO

Ĝojige.

DANIEL HEJRE

Kaj vi mem komprenas, – la multaj kurantaj aferoj –

LA ĈAMBELANO

Bone, bone, malnova amiko; mi povas atendi.

SINJORINO RUNDHOLMEN

(al Tora) Jes, mi fakte ploris miajn sincerajn larmojn por tiu malbona homo. Sed nun mi dankas Dion por Bastian. La aliulo, li estas falsa, kiel ŝaumo sur akvo; kaj li ankaŭ estas malzorgema pri tabako, fraŭlino; kaj li volas havi ĉion tiel delikata ĉiutage; li estas vera manĝaĵĉevalo.

LA SERVISTINO

(de maldekstre) La tablo estas pretigita.

LA ĈAMBELANO

Nu, do certe vi ĉiuj danke akceptas. Sinjoro bienulo Lundestad, vi sidu apud mi; kaj ankaŭ vi, sinjoro tipografo Aslaksen.

RINGDAL

Jes, ĉi tie estos sufiĉa okazo por tostoj!

DANIEL HEJRE

Jes; kaj eble ne estas senmodeste, se oldulo rezervas al si la toston por la karaj neĉeestantoj.

LUNDESTAD

Unu neĉeestanto revenos, sinjoro Hejre.

DANIEL HEJRE

La advokato?

LUNDESTAD

Jes; atentu, miaj sinjoroj! Post dek-dek kvin jaroj Stensgård sidos en la konsilantaro de la popolo aŭ de la reĝo, eble en ambaŭ samtempe.

FJELDBO

Post dek-dek kvin jaroj? Jes, sed tiam li ne povos iri fronte por la asocio de la junuloj.

DANIEL HEJRE

Kial ne?

FJELDBO

Ne, ĉar tiam li havos sufiĉe dubindan aĝon.

DANIEL HEJRE

Sed tiam li povos marŝi fronte de la asocio de la dubinduloj! Jeno estas ja ĝuste kion Lundestad opinias. Li diras kiel Napoleono: la dubinduloj, li diras, estas la materialo el kiu oni faras politikistojn; he-he!

FJELDBO

Jes, sed kiel pri ĉio estas, – nia asocio staru kaj tra novaj kaj dubindaj tagoj. Kaj daŭre ĝi estu la asocio de la junuloj. Kiam Stensgård fondis sian asocion kaj leviĝis sur la ŝultrojn de la popolo dum la ĝojego kaj ebrio de la tago de libereco, tiam li diris: kun la asocio de la junuloj providenco estas en pakto! Rilate nin mi pensas ke eĉ la teologo tie staranta kuraĝas valorigi tiun vorton.

LA ĈAMBELANO

Ankaŭ mi tiel pensas, miaj amikoj, ĉar efektive, – ni stumblis kaj palpis en malsaĝeco; sed bonaj anĝeloj staris malantaŭe.

LUNDESTAD

Ho, je Dio; la anĝeloj, ili tamen estis nur mezvaloraj.

ASLAKSEN

Jes, tio ŝuldiĝas de la lokaj rilatoj, sinjoro Lundestad!

Kurteno