System dziesiętny, którym się posługujemy, jest systemem pozycyjnym, co oznacza, że wartość określonej cyfry zależy zarówno od niej samej oraz od jej pozycji w zapisie liczby. Na przykład cztery w najbardziej na prawo umieszczonej kolumnie oznacza po prostu cztery ... w następnej kolumnie oznacza czterdzieści... jedna kolumna dalej i oznacza czterysta ... a później cztery tysiące i tak dalej. |
Dla wielu operacji arytmetycznych użycie systemu liczbowego, którego podstawa jest podzielna bez reszty przez wiele liczb, szczególnie przez wartości mniejsze, daje pewne korzyści. I tak dochodzimy do Babilończyków, którzy byli sławni za swoje słynne obserwacje astronomiczne i obliczenia, a korzystali przy tym z systemu sześćdziesiątkowego (systemu liczbowego o podstawie 60) (zobacz również na Wynalezienie Abakusa). |
|
Chociaż sześćdziesiąt może wydawać się dużą liczbą jak na podstawę, to jednak daje pewne korzyści. Sześćdziesiąt jest najmniejszą liczbą, która dzieli się bez reszty przez dwa, trzy, cztery, pięć i sześć...... oraz oczywiście można ją podzielić przez dziesięć, piętnaście, dwadzieścia i trzydzieści. Stosując podstawę sześćdziesiąt Babilończycy używali dodatkowo liczb sześć i dziesięć jako podbazy. |
Babiloński system sześćdziesiątkowy, pojawiający się po raz pierwszy w latach od około 1900 do 1800 p.n.e., jest również uważany za pierwszy znany system pozycyjny, gdzie wartość określonej cyfry zależy zarówno od niej samej oraz od jej pozycji w zapisie liczby. Stanowiło to bardzo ważny krok naprzód, ponieważ przed systemami pozycyjnymi ludzie musieli używać różnych symboli do przedstawiania potęg podstawy, a używanie specjalnych znaków dla dziesięciu, setki, tysiąca itd. powodowało, iż przeprowadzenie nawet prostych rachunków było bardzo skomplikowane (zobacz na Starożytnych Egipcjan). |
Ostatecznie, chociaż babiloński system sześćdziesiątkowy może się nam wydawać dzisiaj nieporęczny, stanowił jednak wielki postęp w porównaniu z systemami liczbowymi Sumeryjczyków, żyjących przed Babilończykami. Sumeryjczycy posiadali trzy różne systemy liczenia związane z ziemią, płodami rolnymi i trzodą, a dla każdego z nich stosowali całkowicie odmienne symbole do przedstawiania liczb (brrr...)! |
|
Poniżej umieściliśmy prosty kalkulator systemów liczbowych pozwalający swobodnie eksperymentować z pięcioma różnymi systemami liczbowymi. Zwróćmy uwagę, iż system szesnastkowy wymaga 16 różnych znaków do reprezentowania poszczególnych cyfr. Dziesięć cyfr już wymyślono, są to cyfry od 0 do 9. Pozostałe 6 cyfr jest reprezentowane przez kolejne literki alfabetu od A do F. Wartość liczby obliczamy sumując iloczyny wartości cyfr przez wagi pozycji, na których te cyfry występują, na przykład: 423(5) = 4 x 25 + 2 x 5 + 3 x 1 = 113(10) |
Kalkulator systemów liczbowych
(C)2001 Jerzy Wałaszek. Opracowanie własne.
Historia Komputerów znalazła się na serwerze I LO w
Tarnowie za zgodą firmy
|