Informatyka dla klas pierwszych

Do tworzenia i edycji grafiki rastrowej będziemy wykorzystywali program GIMP (ang. GNU Image Manipulation Program). Program ten jest dostępny darmowo w sieci Internet pod adresem:

 

http://www.gimp.org/

 

Istnieją wersje zarówno dla systemów Linux jak i Windows. Zainstaluj sobie ten program na komputerze domowym, abyś mógł wykonywać ćwiczenia w domu (nie wszystko damy radę zrealizować w ciągu 45 minut lekcji). Opis instalacji znajdziesz tutaj:

 

 

Najpierw nauczymy się wykonywać proste operacje graficzne. Uruchom program GIMP przy pomocy menu startowego (użyj opcji wyszukaj GIMP):

 

 

Gdy program się uruchomi, powinieneś zobaczyć kilka okienek z narzędziami (jeśli widzisz tylko jedno okno, to też dobrze). Wśród nich jest okno główne programu. Z menu Plik wybierz opcję nowy:

 

 

Na ekranie pojawi się okienko dialogowe utworzenia nowego obrazka.

 

 

U góry masz narzędzie Szablon. Kliknij je i wybierz rozmiar obrazka 640 x 480 pikseli (możesz wybrać inny rozmiar, ale ten na początek wystarczy). Następnie kliknij przycisk OK. Zostanie utworzone okno robocze, w którym zobaczysz tło swojego obrazka.

 

 

Omówmy krótko zawartość tego okna.

U góry masz oczywiście pasek z opcjami menu, jak w każdym innym programie okienkowym.

Ponad obszarem graficznym oraz z lewej jego strony znajdują się linijki, na których jest oznaczona bieżąca pozycja kursora za pomocą dwóch czarnych strzałek. Liczbowa wartość pozycji podana jest w lewym dolnym rogu ekranu.

Obok mamy przycisk zmieniający jednostki, px oznacza piksele (ang. pixel = picture element).

Kolejne narzędzie pozwala dobrać powiększenie obrazu. Albo wpisujemy ręcznie wielkość powiększenia w procentach w okienku, albo wybieramy je z listy klikając na przycisk ze strzałkami w górę i w dół.

Po lewej stronie u góry okna znajduje się mały przycisk ze strzałką w prawo, który przywołuje opcje menu. Narzędzie to przydaje się wtedy, gdy włączymy widok pełnoekranowy (klawisz F11 – powtórne naciśnięcie powraca do widoku okienkowego, jednakże czasem obraz nie znajduje się w całości w obrębie okna. Aby dopasować okno do obrazu, naciśnij Ctrl+J).

Po prawej stronie u góry okna mamy przycisk z lupką. Jeśli go wciśniemy, to obraz będzie automatycznie skalowany (powiększany lub pomniejszany) wraz ze zmianą rozmiaru okna.

Teraz nauczymy się rysować proste kształty. Program GIMP rysuje na tzw. warstwach. Warstwa jest jakby folią lub kartką, którą nakładamy na warstwę leżącą poniżej. Gdy utworzymy nowy rysunek, automatycznie tworzona jest warstwa tła. Na razie będziemy rysować w tej warstwie.

Do rysowania potrzebujemy przybornika. Jeśli nie widzisz okna przybornika na ekranie (w pracowni bardzo często się to zdarza, ponieważ uczniowie lubią eksperymentować z opcjami programów), to użyj opcji menu: Okna → Nowy przybornik lub naciśnij klawisze Ctrl+B. Wymiary okienka przybornika dopasuj do swoich upodobań i umieść obok okna głównego programu.

 

 

Na przyborniku wybieramy narzędzie zaznaczania prostokątnego:

 

 

Następnie zaznaczamy myszką z wciśniętym lewym klawiszem prostokątny obszar na powierzchni graficznej:

 

 

Wielkość obszaru możesz zmieniać, przeciągając jego krawędzie lub narożniki. Położenie obszaru zmieniasz przeciągając jego środek lewym przyciskiem myszki. Gdy ustalisz obszar, chwyć lewym przyciskiem myszki prostokąt koloru tuszu (prostokąt leżący na wierzchu):

 

 

Przeciągnij go myszką na zaznaczony obszar i zwolnij lewy przycisk. Obszar otrzyma dany kolor.

 

 

Jeśli chcesz pokolorować obszar innym kolorem, kliknij prostokąt koloru lewym przyciskiem myszki. Otworzy się okno dialogowe Zmiany aktywnego koloru.

 

 

Kolory możesz zmieniać na kilka sposobów. Ostatnio używane masz na 12 przyciskach. Jeśli chcesz zdefiniować nowy kolor, to najpierw na pionowym pasku wybierasz barwę podstawową, a następnie w prostokącie wybierasz jej nasycenie.

 

 

Gdy dobierzesz odpowiedni kolor, zatwierdź go klawiszem OK. Prostokąt koloru na przyborniku przyjmie wybrany kolor.

 

 

Tym nowym kolorem pomaluj następny prostokąt.

 

 

Do rysowania kół i elips wykorzystujemy narzędzie zaznaczania eliptycznego:

 

 

Zasada jest identyczna jak dla prostokątów: zaznaczamy obszar eliptyczny przeciągając myszką z wciśniętym lewym przyciskiem, po czym przeciągamy na utworzony obszar kolor z przybornika. Utwórz na swoim rysunku kilka kolorowych elips i kół.

 

 

Kształty dowolne rysujemy przy pomocy narzędzia odręcznego zaznaczania obszarów:

 

Narysuj przy pomocy tego narzędzia mordkę miśka:

 

Zacznij od konturu głowy, który wypełnij po narysowaniu kolorem ciemnobrązowy,. Później dorysuj białka oczu, a na nich gałki oczne. Następnie nos i usta.

Narzędzie odręcznego zaznaczania obszarów pozwala również rysować wielokąty. W tym celu wskazuj odpowiednie punkty na ekranie i klikaj lewym przyciskiem myszki. Do wskazanego punktu zostanie narysowana linia (z klawiszem Ctrl będą to linie pod równymi kątami). Narysuj ładny domek z drzewkiem (do narysowania ściany przedniej, drzwi i okna wykorzystaj zaznaczanie prostokątów):

 

Wypełnianie obszarów ograniczonych innym kolorem

Często się zdarza, że chcemy zmienić kolor jakiegoś elementu na powierzchni rysunkowej. Do tego celu służy narzędzie Wypełnianie kubkiem:

Narysuj ołówkiem na powierzchni graficznej dowolną figurę zamkniętą:

Wybierz Wypełnianie kubkiem, na przyborniku zmień kolor tuszu, wskaż kursorem wnętrze figury i kliknij lewym lewym przyciskiem. Cały obszar wewnętrzny zostanie pokolorowany nowym kolorem:

Kolor tego obszaru możesz zmieniać, wypełniając go ponownie innym kolorem.

Pewne problemy mogą się pojawić, jeśli obszar jest ograniczony linią rysowaną pędzelkiem z rozmytymi krawędziami:

Powstaje wtedy nieładna obwódka przy krawędzi ograniczającej wypełniany obszar. Spowodowane jest to tym, iż kolor linii nie jest jednolity. Przy krawędzi przechodzi on płynnie w kolor tła, gdyż krawędzie linii są rozmyte. Procedura wypełniająca obszar bierze to rozmycie za brzeg obszaru. Aby się tego pozbyć, musimy zwiększyć wartość Progowania w opcjach narzędzia:

Jeśli chcesz zachować gładkie przejście z wypełnianego obszaru na ograniczającą go linię, to poeksperymentuj z Kryciem:

Narzędzie wypełniania pozwala również wypełniać obszary deseniem. Najpierw w opcjach narzędzia ustaw Wypełnianie desenia i wybierz sobie odpowiedni deseń, a następnie kliknij obszar lewym przyciskiem myszki (opcje Krycie i Progowanie również obowiązują dla deseni):

Pobaw się poznanymi dzisiaj narzędziami, tworząc różne grafiki:

Uruchom program GIMP. Utwórz nową grafikę o rozmiarze 640 x 480 pikseli. Włącz przybornik (Ctrl + B), opcje narzędzia (Okna → Dokowalne Okna Dialogowe → Opcje narzędzia) i warstwy (Ctrl + L). Warstwa jest powierzchnią graficzną. Standardowo masz warstwę tła. Na nią możesz nałożyć nową warstwę. Zaletą warstw jest to, że zawarte na nich grafiki nie mieszają się za sobą i można je oddzielnie edytować. Zobaczmy jak to działa:

 

Namaluj na warstwie tła kwiatek z żółtym środkiem:

 

 

Zwróć uwagę, że w oknie Warstwy rysunek ten pojawił się na warstwie Tło. Dodajmy teraz do naszego rysunku nową warstwę. Z menu wybierz opcję Warstwa → Nowa warstwa i zatwierdź pojawiające się okienko dialogowe.

Warstwa ta staje się warstwą aktywną. Jest ona przezroczysta, zatem widzimy przez nią nasz kwiatek na warstwie tła. Zmień kolor na czerwony, i zamaluj tym kolorem środek kwiatka.

 

 

W okienku Warstwy na nowej warstwie pojawił się czerwony obszar. Teraz wybierz Gumkę, ustaw Krycie na 50% oraz kształt na kulisty-rozmyty. Wymaż gumką krawędzie czerwonej plamy, tak aby stało się widoczne tło żółte.

 

 

Widać wyraźnie, że wymazywanie koloru czerwonego z dodanej warstwy powoduje odsłanianie warstwy tła. Własności te pozwalają tworzyć ciekawe grafiki. Następne ćwiczenie pokaże nam sposób tworzenia fotomontażu, czyli połączenia ze sobą dwóch zdjęć w jedno.

 

 

Zamknij poprzedni plik graficzny. Skopiuj do schowka powyższą fotografię Godzilli. W programie GIMP wybierz opcje menu:

 

 

Obrazek zostanie wstawiony jako warstwa tła.

 

 

Utwórz nową warstwę (Warstwa → Nowa warstwa).

Teraz skopiuj do schowka powyższy obrazek i wklej go do programu GIMP (Ctrl + V). Wklejony obrazek pojawi się na tzw. oderwanym zaznaczeniu.

 

 

 Aby móc go edytować, musimy go zakotwiczyć do warstwy leżącej poniżej. W okienku Warstwy kliknij prawym przyciskiem myszki oderwane zaznaczenie i z menu kontekstowego wybierz opcję:

 

 

Po tej operacji obrazek zostanie połączony z warstwą leżącą ponad obrazkiem z Godzillą.

Na przyborniku wybierz narzędzie Różdżka i kliknij nim w niebo ponad budynkami.

 

 

Narzędzie to zaznacza obszary o podobnym kolorze. Naciskając klawisz Shift klikaj w niebo ponad budynkami, aż zaznaczysz jak największy obszar koloru niebieskiego. Teraz wybierz Gumkę i wymaż niebo. Odsłoni się obraz Godzilli:

 

 

Z przybornika wybierz narzędzie Przesunięcie:

 

 

Przesuń warstwę z domami w dół. W okienku Warstwy kliknij tę warstwę prawym klawiszem myszki i wybierz opcję Połącz w dół. Warstwa zostanie połączona z warstwą tła w jeden obrazek:

 

 

W ramach ćwiczenia dodaj obrazek przelatującego samolotu (być może będziesz musiał skorzystać z narzędzia skalowanie w celu dopasowania rozmiaru samolotu do reszty grafiki).

 

 

Pamiętaj o utworzeniu nowej warstwy przed wklejeniem obrazka samolotu.