Klasa II instrukcja warunkowa

Wyrażenia logiczne

W logice występują jedynie dwie wartości: prawda i fałsz. W języku C++ zdefiniowane są specjalne stałe do reprezentowania wartości logicznych:

prawda	= true	= 1
fałsz	= false	= 0

// Wartości logiczne 
// (C)2014 mgr Jerzy Wałaszek
// I LO w Tarnowie
//---------------------------

#include <iostream>

using namespace std;

int main()
{
    cout << "false = " << false << endl
         << "true  = " << true  << endl;

    return 0;
}

Oczywiście zamiast true można stosować 1, a zamiast false 0 - jednakże posługiwanie się tymi stałymi zwiększa znacznie czytelność programu.

Wyrażenie logiczne (ang. logical expresion) jest wyrażeniem, które może przyjmować tylko wartości logiczne true lub false. Tego typu wyrażenia powstają z operatorami porównań.

Operator	Nazwa	Przykład
==	równe	a == 15
!=	różne	a != b
<	mniejsze	a < 15
<=	mniejsze lub równe	b + 5 <= a
>	większe	a + 15 > c
>=	większe lub równe	a >= b + c

// Operatory porównań
// (C)2014 I LO w Tarnowie
//---------------------------

#include <iostream>

using namespace std;

int main()
{
    int a = 4;

    cout << (a == 4) << endl
         << (a == 3) << endl;

    return 0;
}

// Operatory porównań
// (C)2014 I LO w Tarnowie
//---------------------------

#include <iostream>

using namespace std;

int main()
{
    int a = 4;

    cout << (a != 4) << endl
         << (a != 3) << endl;

    return 0;
}

// Operatory porównań
// (C)2014 I LO w Tarnowie
//---------------------------

#include <iostream>

using namespace std;

int main()
{
    int a = 4;

    cout << (a < 5) << endl
         << (a < 3) << endl;

    return 0;
}

// Operatory porównań
// (C)2014 I LO w Tarnowie
//---------------------------

#include <iostream>

using namespace std;

int main()
{
    int a = 4;

    cout << (a >= 5) << endl
         << (a >= 3) << endl;

    return 0;
}

Instrukcja warunkowa

Instrukcja warunkowa pozwala wykonywać instrukcje programu w zależności od określonego warunku logicznego. Posiada ona następującą składnię:

if(warunek) instrukcja₁; 
else instrukcja₂

;

if - jest słowem kluczowym języka C++ oznaczającym instrukcję warunkową

warunek - jest wyrażeniem logicznym lub arytmetycznym, które zostaje obliczone przez instrukcję if i którego wartość decyduje o sposobie wykonania następnych instrukcji.

instrukcja₁ - jest dowolną instrukcją języka C++, która zostanie wykonana przez program tylko wtedy, gdy warunek będzie miał wartość logiczną true (lub różną od zera). Jeśli warunek ma wartość false (lub zerową), to instrukcja₁ zostanie całkowicie pominięta.

else - słowo kluczowe języka C++, składnik instrukcji warunkowej if.

instrukcja₂ - jest dowolną instrukcją języka C++, która zostanie wykonana tylko wtedy, gdy warunek będzie miał wartość false (lub zero). Jeśli warunek ma wartość true (lub różną od zera), to instrukcja₂ zostanie całkowicie pominięta.

Zwróć uwagę, że zawsze wykonywana jest tylko jedna z instrukcji zawartych w instrukcji warunkowej if. Ta własność pozwala komputerowi działać logicznie, dostosowywać operację do zastanych warunków. To dzięki niej programy są "inteligentne".

// Znajdowanie większej z dwóch liczb
// (C)2014 I LO w Tarnowie
//-----------------------------------

#include <iostream>

using namespace std;

int main()
{
    int a,b;

    cin >> a >> b;

    cout << "Z dwóch liczb "
         << a << " i " << b
         << " większą jest liczba ";

    if(a > b) cout << a;
    else      cout << b;

    cout << endl;    

    return 0;
}

// Badanie parzystości liczby
// (C)2014 I LO w Tarnowie
//---------------------------

#include <iostream>

using namespace std;

int main()
{
    int a;

    cin >> a;

    cout << "Liczba << a << " jest ";

    if(a % 2) cout << "nieparzysta\n";
    else      cout << "parzysta\n";
 
   return 0;
}

// Badanie znaku liczby
// (C)2014 I LO w Tarnowie
//------------------------

#include <iostream>

using namespace std;

int main()
{
    int a;

    cin >> a;

    cout << "Liczba << a << " jest ";

    if(a > 0)        cout << "dodatnia\n";
    else if (a == 0) cout << "równa zero\n";
         else        cout << "ujemna\n";
 
   return 0;
}

Często zdarza się tak, iż w instrukcji warunkowej potrzebna nam jest tylko instrukcja₁. W takim przypadku fragment z else można pominąć.

if(warunek) instrukcja;

instrukcja jest wykonywana tylko wtedy, gdy warunek jest prawdziwy. Gdy warunek ma wartość false, to instrukcja zostaje pominięta.

// Obliczanie wartości bezwzględnej
// (C)2013 I LO w Tarnowie
//---------------------------------

#include <iostream>

using namespace std;

int main()
{
    int a;

    cin >> a;

    if(a < 0) a = -a;

    cout << a << endl;    

    return 0;
}

// Wyszukiwanie największej liczby z trzech
// (C)2013 I LO w Tarnowie
//-----------------------------------------

#include <iostream>

using namespace std;

int main()
{
    int a,b,c,x;

    cin >> a >> b >> c;

    x = a;

    if(b > x) x = b;

    if(c > x) x = c;

    cout << x << endl;
    
    return 0;
}

Jeśli w ramach instrukcji warunkowej if chcemy wykonać nie pojedynczą instrukcję ale kilka instrukcji, to stosujemy tzw. instrukcję blokową - dowolny ciąg instrukcji ujęty w klamerki. Po klamerkach nie musimy już wstawiać średników:

if(warunek)

{

    ciąg instrukcji wykonywany, gdy warunek  ma 
wartość true

}

else

{

    ciąg instrukcji wykonywanych, gdy warunek  ma 
wartość false

}

Przykładowy program wykorzystuje prosty algorytm zamieniający nawzajem zawartości dwóch zmiennych. Operacje takie są wykonywane przy porządkowaniu różnych zbiorów. Wymagają one dodatkowej zmiennej pomocniczej, w której umieszczamy chwilowo zawartość jednej ze zmiennych. Postaraj się zrozumieć i zapamiętać ten schemat, ponieważ będziesz go wielokrotnie wykorzystywał w przyszłości:

Operacja zamiany zawartości składa się z trzech instrukcji przypisania:

X = A;  // Zapamiętujemy zawartość zmiennej A w X
A = B;  // Do A przepisujemy zawartość zmiennej B
B = X;  // Do B przepisujemy zapamiętaną w X zawartość zmiennej A

// Porządkowanie dwóch liczb
// (C)2014 I LO w Tarnowie
//--------------------------

#include <iostream>

using namespace std;

int main()
{
    int a,b,x;

    cin >> a >> b;
    if(a > b)
    {
      x = a;
      a = b;
      b = x;
    }
    cout << a << " " << b << endl;    

    return 0;
}

Informatyka dla klas II

Język C++: instrukcja warunkowa if

Wyrażenia logiczne

Instrukcja warunkowa