Esperanto USA

Jeśli jesteś przeciętnym Amerykaninem, który nie mówi biegle żadnym obcym językiem, to możesz nauczyć się Esperanto dużo łatwiej niż jakiegokolwiek innego języka obcego. Oczywiście, jeśli już mówisz, powiedzmy, włoskim, to nauka hiszpańskiego będzie bardzo prosta. Lecz dla większości z nas nauka jakiegokolwiek języka obcego ― z wyjątkiem Esperanto ― byłaby długotrwałą i bolesną pracą.

Oto dlaczego stwierdzisz, że Esperanto jest co najmniej cztery razy łatwiejsze:

Esperanto jest fonetyczne

W Esperanto każda litera odpowiada dokładnie jednemu dźwiękowi mowy, a każdy dźwięk mowy posiada literę, która go reprezentuje w piśmie. Akcent pada zawsze na przedostatnią sylabę, jak w języku polskim. Zatem po nauczeniu się alfabetu, można poprawnie wymawiać wszystko co się czyta oraz zapisać wszystko co się usłyszy. A całości tego systemu można się wyuczyć w kilka minut. Porównaj to z godziną lub więcej tygodniowo, które spędziłeś przez co najmniej sześć lat w szkole podstawowej, ucząc się angielskiego (bez żadnej gwarancji, że będziesz potrafił wymówić lub zapisać każde nowe słowo, które napotkasz). A to był twój własny język! (tekst jest skierowany do Amerykanów, przyp. tłum.)

Esperanto ma uproszczoną gramatykę

W porównaniu z większością języków gramatyka Esperanto jest ogromnie uproszczona ― obdarta ze wszystkiego, co nie jest absolutnie konieczne. Na przykład, czasowniki posiadają jedynie sześć końcówek, a te nie zmieniają się z osobą bądź liczbą ― tzn. końcówki nie zależą od osoby "ja", "ty", "oni" czy "my" dokonującej czynności. Końcówki nigdy się nie zmieniają. Każdy czasownik używa tylko tych sześciu końcówek! Porównaj to dla przykładu z językiem francuskim.

Esperanto upraszcza przyswajanie słownictwa

Esperanto udostępnia przedrostki i przyrostki, które pozwalają mnożyć przyswojone słowa i ograniczyć liczbę terminów, które należy się bezpośrednio nauczyć.

Na przykład, przedrostek mal- oznacza "przeciwieństwo". Zatem jeśli znasz słowo "dobry" (bona), to wiesz, jak utworzyć słowo "zły" (malbona). Wysoki (alta) i niski (malalta), duży (granda) i mały (malgranda), możliwy (ebla) i niemożliwy (malebla), szczęśliwy (feliĉa) i nieszczęśliwy (malfeliĉa).

Inny przykład: przyrostek -eg- oznacza "bardzo duży". Zatem duży dom mógłby zostać przetłumaczony jako granda domo, lecz gmach to byłoby domego. A z "deszczu" (pluvo) łatwo stworzyć "ulewę" (pluvego), z "dobrego" (bona) możesz utworzyć "wspaniały" (bonega), ze "szczęśliwy" (feliĉa) możesz utworzyć "niezmiernie szczęśliwy" (feliĉega). A Esperanto nie pozostawia również na uboczu małości; w tym kierunku przyrostek -et- odgrywa taką samą rolę jak -eg- dla wielkości, lecz przykłady użycia pozostawimy twojej inwencji.

Esperanto pozwala ci wymyślać własne słownictwo

W trakcie rozmowy możesz łączyć ze sobą słowa, przedrostki i przyrostki, aby utworzyć nowe słowa. W angielskim nie mozesz sobie po prostu wstawić "un-" przed słowo "recommend" (unrecommend? disrecommend?). W Esperanto, jeśli przeciwieństwo słowa ― rzeczownika, czasownika, przymiotnika ― ma sens, to proszę bardzo! Malrekomendi jest zupełnie poprawne w Esperanto. Jeśli chcesz naprawdę bardzo coś nie polecić, to użyjesz malrekomendegi! Każdy esperantysta od razu to zrozumie.

Esperanto posiada rozpoznawalne słownictwo

Być może udało ci się rozpoznać kilka z powyższych słów esperanckich lub podobne widziałeś w angielskim (bona -> bonus, alta -> altitude, feliĉa -> felicitous). Około 70% słownictwa Esperanto pochodzi bezpośrednio lub pośrednio od słów łacińskich, z których wiele pojawia się także w jezyku angielskim. Inna spora część jest z pierwiastków germańskich (hundo, hound czyli pies). Zatem, nieco potrudziwszy się, zrozumiesz większą część tych słów

Dowód anegdotyczny

Najpierw historia przyjaciółki. Najpierw uczyła się hiszpańskiego, a później Esperanto. Twierdziła, że w sześć tygodni nauczyła się tyle Esperanto, co w sześć miesięcy hiszpańskiego.

Teraz moja własna historia. W szkole średniej uczyłem się przez cztery lata łaciny; byłem całkiem dobry, lecz nigdy nie udało mi się jej opanować na tyle, aby nią naprawdę mówić. jeśli chodzi o Esperanto, to udało mi się je nauczyć tak dobrze, że nawet nie muszę sobie nic tłumaczyć, gdy mówię lub słucham. Gdy nim mówię, to słowa pojawiają się same (zwykle prawidłowo!); gdy słucham lub czytam w Esperanto, to jest dla mnie oczywiste co znaczą słowa oraz gramatyka bez konieczności ich analizy. Byłem zaskoczony, że udało mi się osiągnąć ten poziom biegłości, lecz wam to też może się udać.

Zatem. Cztery razy łatwiejszy? Wielu ludzi tak sądzi. Wielu nawet twierdzi, że jest więcej niż cztery razy łatwiejszy! Spróbuj, a sam się przekonasz.

Francuski

Rzućmy okiem na czasowniki w języku francuskim. Każdy z nich posiada 45 końcówek w zależności od osoby, liczby i czasu.

Oczywiście nie wszystkie z tych 45 końcówek są różne. Na przykład w czasie teraźniejszym "ja robię" i "on robi" posiadają tę samą końcówkę, lecz pozostałe cztery przypadki używają innych końcówek.

Lecz zaczekaj ― jest więcej! Nie wszystkie czasowniki używają tego samego zestawu 45 końcówek. Czasowniki zwykle należą do jednej z czterech koniugacji, a każda z tych koniugacji stosuje nieco inny zestaw końcówek.

Lecz chwileczkę ― jest jeszcze więcej! Co najmniej 200 czasowników nawet nie przestrzega dokładnie tych reguł. Te czasowniki nieregularne posiadają swoje własne, specyficzne, indywidualne reguły. Nie będziesz poprawnie mówić językiem francuskim bez wyuczenia sie ich lub znalezienia jakiegoś sposobu, aby ich nie używać. A ponieważ (jak również w angielskim) są to powszechnie używane czasowniki, to ostatnia opcja nie jest łatwa.

Oto jedna koniugacja. Pominięto znaki alcentu nad samogłoskami.

Tryb oznajmujący:

Aimer, kochać:
Pierwsza koniugacja
Osoba	Teraźniejszy	Przeszły	Niedokonany	Przyszły	Warunkowy
J'	aime	aimai	aimais	aimerai	aimerais
Tu	aimes	aimas	aimais	aimeras	aimerais
Il	aime	aima	aimait	aimera	aimerait
Nous	aimons	aimames	aimions	aimerons	aimerions
Vous	aimez	aimates	aimiez	aimerez	aimeriez
Ils	aiment	aimerent	aimaient	aimeront	aimeraient

Tryb rozkazujący:
aime	aimons	aimez

Tryb łączący:
Teraźniejszy niedokonany
Que j' aime aimasse Que tu aimes aimasses Qu'il aime aimat Que nous aimions aimassions Que vous aimiez aimassiez Qu'ils aiment aimassent

Sześć końcówek

Czasowniki esperanckie są dosyć łatwe

Ami, kochać:
Teraźniejszy:	amas
Przeszły:	amis
Przyszły:	amos
Warunkowy:	amus
Rozkazujący:	amu
Bezokolicznik:	ami

Mi amas (kocham), vi amas (kochasz/kochacie), li amas (on kocha), ni amas (kochamy), ili amas (kochają), la kato amas (kot kocha), ĉiu amas (każdy kocha). Proste?

Aby być zupełnie dokładnym, Esperanto posiada również dodatkowe sześć końcówek (technicznie, są to końcówki imiesłowów, które pozwalają ci tworzyć czasy złożone):

amita	ukochany
amata	kochany
amota	mający być kochanym
aminta	taki, który kochał
amanta	kochający
amonta	taki, który będzie kochał

To jest to. Końcówki czasowników są w pełni regularne. Tutaj nie ma już nic więcej do nauki (tak do końca nie jest to prawdą, przyp. tłumacza). Idź i zacznij praktykować.